ค้นหาองค์ความรู้

การเตรียมกระจูด       

  เริ่มตั้งแต่คัดเลือกหรือแยกกระจูดตามความยาว จนถึงทำกระจูดให้แบนพร้อมที่จะจะนำมาสานได้ซึ่งแต่ละพื้นที่มีขันตอนต่างกันไม่มากนัก เช่นการเตรียมกระจูดของชาวทะเลน้อยมีขั้นตอนดังนี้

        นำกระจูดมาเข้าที่สำหรับคัดเลือกหรือแยกความสั้นยาวโดยนำกระจูดมาจับทีละกำป่า หรืออาจจุมากน้อยกว่าเล็กน้อยมาวางในแนวตั้งแล้วดึงต้นกระจูดที่ยาวออกไปรวมไว้อีกแห่งหนึ่งเรียกการคัดเลือกกระจูดโดยวิธีนี้ว่า "โซะกระจูด "ใช้มีดตัดส่วนที่ไม่ต้องการออกนำกระจูดที่ได้คัดเลือกแล้วคลุกน้ำโคลนดินสอในรางน้ำที่เตรียมไว้เมื่อได้ที่แล้วนำมาตากแห้งประมาณ 2 - 3 วันแล้วเก็บเข้าที่เก็บไว้ 4 - 5 วันเพื่อให้ต้นกระจูดคลายตัว เมื่อจะใช้ก็เอากระจูดไปตากน้ำค้าง 1 คืนเพื่อให้ต้นกระจูดลื่นสะดวกในการทิ่ม จากนั้นนำไปทิ่มหรือทุบทีละมัดโดยนำไปไปวางบนแท่งไม้สี่เหลี่ยม ทิ่มหรือทุบให้แบนด้วยสากตำข้าวหัวตัดการทิ่มจะทิ่มคนเดียวหรือสองคนก็ได้แล้วแต่สะดวกโดยใช้เท้าทั้งสองเหยียบมัดกระจูดไว้เดินหน้า ถอยหลังทิ่มจนกระจูดแบนตามต้องการจากนั้นก็แก้มัดออกปอกกาบโคนของลำต้นทิ้งแล้วเก็บเข้าที่ไว้สานต่อไป

        ในกรณีที่ต้องการย้อมสี นำกระจูดที่ทิ่มและตากน้ำค้าง 1 คืนแล้วมาทับด้วนลูกกลิ้งน้ำหนักประมาณ 100 กิโลกรัมจนแบนตามต้องการแล้วนำไปแช่น้ำไว้ ต้มน้ำให้เดือดเอาสีใส่น้ำคนให้สีละลายดีแล้วนำกระจูดที่จะย้อมมาพับจุ่มลงไปในน้ำสีแช่ไว้ประมาณ 2 - 3 นาทีจึงนำขึ้นไปผึ่งแดดประมาณ 2 - 3 ชั่วโมง แล้วนำไปเก็บไว้ในที่ร่มข้อควรระวังในการย้อม คือระยะเวลาของการย้อมต้องกำหนดให้เท่าเท่ากันทุกครั้งมิฉะนั้นจะได้กระจูดที่มีสีไม่เสมอกันการย้อมสีกระจูดจะทำให้ลายจักรสานเด่นขึ้นกว่าปกติ

         งานสานเสื่อกระจูดเป็นงานที่เกือบจะพูดได้ว่าทำเสร็จเรียบร้อยแล้วในคราวเดียว มีการตกแต่งต่อเติมน้อย คือมีการเก็บริมหรือพับริม อย่างที่ชาวทะเลน้อยเรียกว่า "เม้ม " และการตัดหนวดคือปลายตอกที่เหลือออกเท่านั้น การเก็บริม หรือการพับริมพบว่า มี 2 แบบคือแบบพับกลับคือ การพับปลายตอกเข้าหาผืนเสื่อสานตามลายสานเดิมประมาณ 3 - 4 นิ้ว แล้วตัดส่วนที่เหลือออกแบบช่อริมคือการพับปลายตอกที่เหลือให้คุมกันเองคล้ายกับการถักแล้วตัดส่วนทีเหลือออก

         เสื่อที่สานเสร็จเรียบร้อยแล้วจะถูกเก็บไว้ในที่ร่มไม่ให้ถูกน้ำเพราะถ้าถูกน้ำฝนจะทำให้เกิดเชื้อราและเสียหายเร็ว วิธีเก็บมี 2 แบบ คือม้วนเก็บและซ้อนเก็บ