ค้นหาองค์ความรู้

รับมรดกสืบทอดความรู้ ภูมิปัญญาตีเหล็กมาจากรุ่นพ่อ สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน โดยใช้ความสามารถในการตีกลองยาว และรวมทีม เพื่อรับงานต่างๆ เช่น งานบวช งานแต่งงาน หรือ งานอื่นๆ  อีกทั้งได้ถ่ายทอดให้กับเยาวชนรุ่นหลังโดยการสอนให้กับนักเรียน และเยาวชนที่สนใจ

ประกอบไปด้วยเครื่องดนตรีดังนี้

๑.กลองยาว            ๔ ใบ

๒.โหม่ง                 ๑ ใบ

๓.ฉิ่ง                     ๑ ใบ

๔.ฉาบเล็ก              ๑ คู่

๕.ฉาบใหญ่            ๑ คู่

๖.กรับไม้               ๑ คู่

๗.พิณ                   ๑ ตัว

ลักษณะของกายภาพของเครื่องดนตรีแต่ละชนิดในวงกลองยาว

๑.กลองยาว

กลองยาวที่โรงเรียนบ้านเกาะโพธิ์ (วันครู ๒๕๐๐) เป็นกลองยาวทรงกลมยาว เจาะทะลุเป็นโพรงตลอดทั้งลูก ตอนบนตั้งแต่หน้ากลองลงมาจนถึงคอคอดเป็นกระพุ้งอุ้งเสียงทรงกลม ตกแต่งด้วยผ้าสีส้มสีเขียวสะท้องแสง โดยใช้วิธีการเย็บเป็นกระโปรงหุ้มส่วนสายสะพายที่ใช้ ได้ดัดแปลงเอาประคดรัดจีวรของพระสงฆ์มาทำเป็นสายสะพายกลอง เพื่อทำให้ไม่ปวดไหล่ขณะทำการแสดง

๒.ฉิ่ง เป็นเครื่องดนตรีที่ทำด้วยโลหะ และสำคัญที่สุดในการควบคุมเฉพาะ

๓.ฉาบใหญ่และฉาบเล็ก ฉาบที่ใช้วงกลองยาวพื้นบ้านโรงเรียนบ้านเกาะโพธิ์ (วันครู ๒๕๐๐) เป็นฉาบที่มีขนาดใหญ่และร้อยด้วยริบบิ้นเพื่อให้เกิดความสวยงามในขณะทำการแสดง

๔.กรับไม้ เป็นเครื่องดนตรีประกอบจังหวะทำด้วยไม้ ใช้สำหรับตีเพื่อให้เกิดจังหวะที่ต้องการ

๕.โหม่ง เป็นเครื่องตีประกอบจังหวะที่ทำด้วยโลหะ มีลักษณะเป็นวงกลมตรงกลางที่นูนออก โหม่งทำหน้าที่ควบคุมจังหวะกลองทุกใบไปพร้อมๆ กับฉิ่ง ฉาบ และกรับ

๖.พิณหรือซุง ใช้บรรเลงดำเนินทำนองนิยมทำมาจากไม้ท่อนเดียว ไม้ที่ทำพิณนั้น ส่วนมากใช้ไม้ขนุน เพราะง่ายแก่การขูด เจาะ บากได้ง่าย

 เสียงหลักๆ ที่ใช้ในการตีกลองยาว

                ประกอบด้วย ๓ เสียง คือ

                ป๊ะ คือ เสียงกลองยาวที่ใช้ตีสอดแทรกกับเสียงอื่นวิธีการตี คือใช้ฝ่ามือ จนถึงปลายนิ้วตีลงไปบนหน้ากลองมุมใดมุมหนึ่ง  ตีโดยกดมือขวาลงไปที่หน้ากลองและเมื่อตีแล้วต้องให้มือแนบติดหน้ากลองตลอดเวลา 

                เพิ่ง คือ เสียงที่เกิดจากการตีเปิดมือโดยใช้มือขวาบริเวณโคนนิ้วถึงปลายนิ้วโดยให้นิ้วทั้งสี่เรียงชิดติดกัน ตีลงที่บนหน้ากลองยาวบริเวณระหว่างขอบกลองกับใจกลางหน้ากลอง 

                บ่อม คือ เสียงที่มีใช้มากสำหรับการตีกลองยาวจะใช้ในตอนแรกหลังจากโห่สามลา แล้วโหม่งขึ้นตั้งจังหวะ ต่อจากนั้นจึงตีเป็นเสียงบ่อม สำหรับการบังคับมือ คือ ให้กำมือขวาแล้วตีลงบนหน้ากลองบริเวณที่ติดข้าวสุก เมื่อตีแล้วให้ผู้ตียกมือขึ้นเล็กน้อยจากหน้ากลองทันที เพื่อช่วยให้เสียงที่ตีแล้วนั้นดังกังวานและเกิดเป็นเสียงบ่อมตามที่ต้องการ

                ติ๊ก การตีกลองที่ใช้นิ้วตีลงบริเวณขอบหน้ากลองโดยใช้น้ำหนักของนิ้วตี ส่วนมือนิ้วซ้ายแนบหน้ากลอง การตีต้องใช้นิ้วชี้ของมือขวาตีลงไปที่ขอบกลองจะเกิดเสียง “ติ๊ก ติ๊ก ติ๊ก” ติ๊ก นี้เป็นเสียงที่ใช้สอดแทรกอยู่ในขั้นตอนการโหมโรง นับเป็นการนำเอา “เทคนิค” เข้ามาใช้ทั้งยังเป็นการเล่นที่ทำให้เกิดความพร้อมเพรียง

การจ่ากลอง 

                วงกลองยาวพื้นบ้านโรงเรียนบ้านเกาะโพธิ์ (วันครู ๒๕๐๐) ใช้กล้วยตากทำจ่ากลอง โดยก่อนจ่าต้องซื้อกล้วยตากสำเร็จรูป นำมาตำและนวดให้นิ่มเป็นเนื้อเดียวกันทั้งหมด แล้วนำมาจ่ากลองแต่ละใบเพื่อถ่วงเสียงให้ได้ตามต้องการ 

ขนบและความเชื่อในการละเล่นกลองยาว

                กลองยาวเป็นการละเล่นพื้นบ้านมาตั้งแต่สมัยโบราณนิยมเล่นในงานประเพณีต่างๆ เช่น สงกรานต์ ทอดกฐิน เป็นต้น

                กิจกรรมกลองยาวของโรงเรียนบ้านเกาะโพธิ์ (วันครู ๒๕๐๐) เริ่มขึ้นปี  ๒๕๓๙ ทางโรงเรียนเห็นว่าชุมชนมีงานประเพณี แต่ไม่มีกลองยาวที่ให้ความบันเทิง ทางโรงเรียนจึงจัดกิจกรรมกลองยาวขึ้น ในปี ๒๕๔๖ ทางกิ่งอำเภอเกาะจันทร์ได้จัดการประกวดท้าประลองกลองยาวขึ้น ทางโรงเรียนบ้านเกาะโพธิ์ (วันครู ๒๕๐๐) ได้เข้าร่วมประกวดในครั้งนี้และได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับหนึ่ง ทำให้ได้รับความชื่นชมและสร้างชื่อเสียงให้กับทางโรงเรียน 

วิธีการบรรเลงกลองยาวของวงกลองยาวพื้นบ้านโรงเรียนบ้านเกาะโพธิ์ (วันครู ๒๕๐๐)

                  วิธีการบรรเลงกลองยาวนิยมตีกันอยู่ ๓ เสียง คือ “ป๊ะ” เพิ่ง บ่อม” การละเล่นกลองยาวนั้น จะเริ่มด้วยการโห่ที่เรียกว่า “โห่สามลา” ก่อนทุกครั้ง แล้วให้โหม่งตีนำเพื่อตั้งความเร็วของจังหวะ แล้วกลองยาวจะเริ่มตีจังหวะพม่าเดินทัพ

ขั้นตอนการบรรเลงกลองยาว

ขั้นตอนที่ ๑ เริ่มจากการโห่สามลา

ขั้นตอนที่ ๒ โหม่งตีให้จังหวะโดยจะตีทั้งหมด ๑๐ ครั้ง

ขั้นตอนที่ ๓ จากนั้นกลองยาว (กลองยืน) เริ่มตีออกมาโดยมาตีโหมโรงโดยมีทั้งหมด ๑๐ มือ 

 เพลงร้องที่นำมาใช้ในวงกลองยาว

               ในการละเล่นกลองยาวนั้น ถ้าจะให้มีความสนุกสนานมากขึ้น ผู้แสดงต้องร้องทำนองกลองยาวสอดแทรกเข้าไปตามจังหวะต่างๆ เนื้อร้องของกลองยาวจะมีจุดเด่นในเชิงหยอกเย้าเกี้ยวพาราสีระหว่างหญิงกับชาย เนื้อร้องบทร้องจะชวนให้คิดเป็นสองแง่สองง่าม เนื้อร้องทำนองกลองยาวนี้มีหลายบทด้วยกันแล้วแต่ว่าผู้ใดจะคิดแต่งให้เป็นแบบธรรมดาหรือพิสดารอย่างไรก็ได้

การตั้งใจฝึกซ้อม ให้ฝีมือมีมาตรฐาน และการดูแลรักษาเครื่องดนตรี ให้อยู่ในสภาพสมบูรณ์พร้อมแสดงตลอดเวลา