ค้นหาองค์ความรู้

• ภูมิปัญญาการเผาถ่าน เริ่มเข้ามาในชุมชนครั้งแรกปี พ.ศ.2557  โดยเจ้าหน้าที่ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธกส.) มาให้ความรู้ในเรื่องการสร้างเตาเผา ทำให้ก่อเกิดปราชญ์ชาวบ้านในเรื่องการเผาถ่าน และสืบทอดภูมิปัญญาการเผาถ่านมาจนถึงปัจจุบัน

• ไม้ฟืนที่ใช้เผาถ่าน อาจจะได้จากไม้ทั่ว ๆ ไป เช่น ยูคาลิปตัส กระถินณรงค์ กระถินเทพา ฯลฯ โดยลักษณะไม้อาจจะเป็นปลายไม้ หรือเศษที่เหลือจากการตัดสาง ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นไม้ที่เหลือใช้จากอุตสาหกรรมในโรงงานเยื่อกระดาษ ราคารับซื้อนั้นอาจจะขึ้นอยู่กับระยะทางในการขนส่งไม้ โดยทั่วไปปลายไม้จะมีราคาประมาณตันละ 400-500 บาท ทั้งนี้วัตถุดิบ 1 ตัน เมื่อผ่านขั้นตอนการผลิตจะได้ถ่านไม้ประมาณ 250 กิโลกรัม หรือ 1 ใน 4

ขั้นตอนการผลิต

1. ขั้นการไล่ความชื้นจากไม้ฟืน (Dehydration) โดยใช้อุณหภูมิ 20-270 องศาเซลเซียส ขั้นตอนนี้จะใช้ความร้อนจากภายนอกเตา เพื่อให้ท่อนฟืนในเตาเกิดปฏิกิริยาดูดความร้อนและคายความชื้นออกมา โดยการก่อเชื้อเพลิงด้านหน้าเตา เพื่อให้ลมร้อนไหลเข้าภายในเตาเผา ระยะเวลาในขั้นนี้จะขึ้นอยู่กับปริมาณความชื้นของไม้ฟืน หากความชื้นมีอยู่มากก็ต้องใช้เชื้อเพลิงและเวลามากขึ้น ดังนั้นเพื่อเป็นการประหยัดเวลาควรจะนำไม้ฟืนผึ่งแดดประมาณ 3-4 สัปดาห์ เพื่อลดความชื้นลง


2. ขั้นเปลี่ยนจากไม้เป็นถ่าน (Carboniaztion) โดยใช้อุณหภูมิ 270-400 องศาเซลเซียส ระยะนี้ไม้ฟืนจะลุกไหม้และสลายตัวโดยความร้อนที่สะสมอยู่ในตัวเอง และจะมีควันสีขาวปนออกมาจากปล่อง ของเหลวที่กลั่นจากควันในระยะนี้ยังไม่มีคุณสมบัติในการใช้งาน และจะต้องมีการควบคุมอุณษหภูมิให้คงที่เป็นเวลานาน โดยการควบคุมอุณหภูมิสามารถทำได้โดยการควบคุมอากาศที่ช่องลมด้านหน้าเตา ควบคู่ไปกับการใช้เครื่องมือวัดอุณหภูมิ (Thermometer) บริเวณกำแพงเตา ช่วงที่อุณหภูมิภายในเตาอยู่ในช่วง 300-400 องศาเซลเซียส ไม้จะสลายตัวกลายเป็นถ่านโดยสมบูรณ์ที่อุณหภูมิ 400 องศาเซลเซียสขึ้นไป ซึ่งขั้นตอนเปลี่ยนจากไม้เป็นถ่านนี้ ควันที่ออกมาจะประกอบด้วยสารต่าง ๆ ที่เกิดใหม่หลายชนิด และสามารถกลั่นเป็นของเหลว เรียกว่า "น้ำส้มควันไม้" และนำไปใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย


3. ขั้นการทำให้ถ่านบริสุทธิ์ (Refinement)  โดยทั่วไปกระบวนการเผาไม้ให้เป็นถ่านจะยุติลงที่อุณหภูมิเพียง 400 องศาเซลเซียส ก็จะสามารถนำผลผลิตมาใช้งานได้ แต่เทคนิคการทำให้ถ่านบริสุทธิ์นี้ยังคงต้องใช้อุณหภูมิที่สูงขึ้นกว่า 400 องศาเซลเซียส เพื่อสลายน้ำมันดิน (Tar) ที่ยังคงเหลืออยู่ในปริมาณสูงออกจากถ่าน ซึ่งจะเป็นผลดีเมื่อนำผลผลิตถ่านที่บริสุทธิ์นี้ไปใช้ในการปิ้งย่างอาหาร เพราะน้ำมันดินที่ลดลงจะช่วยลดปริมาณสารก่อมะเร็ง เมื่อมีการประกอบอาหารนั่นเอง นอกจากนี้ ถ่านบริสุทธิ์ยังมีคุณสมบัติให้พลังงานความร้อนสูงกว่าถ่านทั่ว ๆ ไป และเป็นที่ต้องการของตลาดอีกด้วย การควบคุมอุณหภูมิในขั้นนี้จะต้องดูแลอย่างละเอียดถี่ถ้วนในส่วนของเหลว (ส่วนใหญ่จะเป็นน้ำมันดิน) ที่กลั่นได้จากขั้นตอนนี้ ไม่มีผลดีแต่อย่างใด ให้ดักเก็บไว้เพื่อรอทำลายก่อนทิ้ง


4. การทำให้เย็น (Cool)  ระยะเวลาการเผาถ่านด้วยเตาอิวาเตะ ขนาด 12 คิวบิกเมตร จะเสร็จสมบูรณ์ในช่วงเวลาประมาณ 10 วัน จึงจะสามารถเก็บผลผลิตถ่านเพื่อจำหน่ายหรือนำไปใช้งานได้ โดยหลังจากปิดปล่องเตาแล้ว ต้องปล่อยให้อุณหภูมิในเตาลดต่ำกว่า 50 องศาเซลเซียส  เพราะถ่านไม้ที่อุณหภูมิ 60-70 องศาเซลเซียสนั้น สามารถลุกติดไฟได้ หากได้รับออกซิเจนจากอากาศ ดังนั้นต้องเริ่มปิดเตาที่ปล่องควันเพื่อระบายความร้อนและก๊าซที่คงค้างอยู่ในเตาออกให้หมดเสียก่อนที่จะเปิดด้านหน้าเตาและนำผลผลิตออกจากเตาเผา

1. เรียนรู้จากประสบการณ์ตรง ทดลอง และพัฒนาจนประสบความสำเร็จ


2. หาข้อมูลจากเพื่อนบ้านใกล้เคียงเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์ร่วมกัน

1. รางวัลชนะเลิศหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง "อยู่เย็น เป็นสุข" ดีเด่นระดับจังหวัด ปี พ.ศ.2557  จากกรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย


2. รางวัลชนะเลิศคณะกรรมการหมู่บ้านดีเด่น ปี พ.ศ.2557 จาก กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

1. เป็นวิทยากรเรื่อง ผู้นำสตรีกับเศรษฐกิจพอเพียง ให้กับ หน่วยงาน : สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัดสมุทรสาคร


2. เป็นวิทยากรอบรมเรื่อง การทำซาลาเปา หน่วยงาน : สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอเมืองสมุทรสาคร