ชื่อองค์ความรู้ การต่อเรือ
ชื่อเจ้าขององค์ความรู้ นายหมาดโสป กุลพ่อ
ที่อยู่ 70/2 บ้านหมากปรก หมู่ 1 ตำบลไม้ขาว อำเภอถลาง จังหวัดภูเก็ต
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ
เนื่องจากชาวมุสลิมในภาคใต้มีความชำนาญพิเศษในการออกเรือ และชาวพื้นเมืองมีทุนทรัพย์น้อย จึงมีการคิดประดิษฐ์เครื่องมือในการออกทะเลเพื่อทำการประมง โดยการคิดสร้างเรือที่มีขนาดไม่ใหญ่โตนัก แต่สามารถออกทะเลได้ต่อสู้กับแรงลมกลางทะเลได้ดี สะดวกและคล่องตัวในการออกทะเลและเข็นขึ้นเก็บบนชายฝั่งเมื่อกลับเข้าสู่ฝั่ง
ด้วยลักษณะทางภูมิศาสตร์ของจังหวัดภูเก็ตที่เป็นเกาะ การประมงจึงเป็นอาชีพหลัก และการต่อเรือได้กลายเป็นเอกลักษณ์ประจำถิ่นที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์
วัตถุประสงค์
1. เพื่อรักษาไว้ซึ่งเอกลักษณ์ด้านการต่อเรือของภาคใต้
2. เพื่อเพิ่มรายได้ในครัวเรือน
อุปกรณ์
1. ไม้ตะเคียนทอง
2. ตะปูเดือยไม้
3. ลวด
กระบวนการ/ขั้นตอน
1. เริ่มจากวัสดุที่สำคัญที่สุดคือไม้ที่ใช้ในการต่อเรือกอและ ใช้ไม้จริง ถ้าเป็นภาษาไทยเรียกว่าตะเคียนทอง
จะใช้ไม้ตะเคียนทองเป็นหลัก ไม่สามารถหาซื้อได้ตามร้านจำหน่ายทั่วไป ตามโรงไม้นำมาทำไม่ได้แต่ต้องไปตัดต้นมาและนำมาแปรรูปเอง
2. ในการต่อขึ้นโครงเรือกอและ
2.1 การตั้งดูกงู ส่วนนี้เปรียบเสมือนเป็นสันหลังของเรือที่จะต้องรับน้ำหนักทั้งหมดของเรือเพราะฉะนั้นไม้ที่ใช้ทำกระดูกงูท่อนนี้ จะต้องเป็นไม้ชิ้นเดียวตลอดไม่สามารถใช้ไม้ที่มีการตัดต่อ แต่จะต้องเป็นไม้ท่อนเดียว การตัดไม้ทำกระดูกงูจะต้องทำให้ยาวและหน้าตัดต้องเป็นลักษณะสี่เหลี่ยมคางหมู เพราะลักษณะของสี่เหลี่ยมคางหมูเมื่อตั้งกระดูกงู
2.2 การต่อเรือคือการเอาไม้กระดานที่เตรียมเอาไว้ประมาณข้างละ 5 แผ่น ประกอบขึ้นเป็นลำเรือ จะต้องโค้งตามลำ
เรือ เพราะฉะนั้นตรงนี้จะต้องมีการใช้ความร้อนเพื่อดัดไม้กระดานให้มีส่วนโค้งตามต้องการ จุดเด่นของการต่อเรือกอและคือในการที่ต่อประกบไม้กระดานแต่ละแผ่นจะไม่มีการใช้ตะปูเหล็ก เป็นตัวยึดไม้กระดานแต่ละแผ่น แต่เขาจะใช้ตะปูเดือยไม้ หรือว่าที่นี่ภาษาถิ่นเรียกว่า ตาลซอล แต่เป็นไม้ใช้สำหรับเชื่อมต่อไม้แต่ละแผ่นให้ยึดติดกันคือการต่อเรือ
2.3 การตั้งกง กงเปรียบเสมือนกับซี่โครงของเรา จะวางเป็นระยะ ๆ ตั้งแต่หัวเรือจรดท้ายเรือการวางกงเพื่อให้ติดแน่นกับตัวกาบเรือด้านล่าง เขาจะต้องมีการยิงตะปูในส่วนนี้ใช้ตะปูเหล็ก การใช้ตะปูเหล็กยึดเพื่อให้คงติดกับข้างลำเรือให้แข็งแรง
2.4 การใช้ลวดพันรอบตัวเรือ เพื่อให้แผ่นไม้ที่ขึ้นไปกาบเรือด้านล่างทั้งสองข้างแน่น เขาจะใช้ลวดพันรอบตัวเรือแล้วรัดโดยใช้ไม้วางข้างบน แล้วใช้ลวดมัดตอนปลายทั้ง 2 ข้าง แล้วก็มีลิ่มทั้งสองปลายเพื่อจะตอกลิ่มตรงนี้เพื่อให้ลวดแน่นขึ้นไม้จะได้แนบสนิทยิ่งขึ้น ในการมัดจะใช้ลวดเส้นเล็ก ๆ ไม่ใช้ลวดขนาดใหญ่ จะมัดและตอกลิ่มตรงนี้เข้าไป เพื่อที่จะให้มันแน่นที่สุด เคยมีคนถามว่าต้องใช้เวลานานเท่าไหร่ ช่างต่อเรือบอกว่าจะใช้เวลานานเท่ากับเงินงวดที่ 2 เพราะการว่าจ้างจะจ่ายเงินกันเป็นงวดส่วนนี้สำคัญมากคือเขาจะแกะเอาลวดออกแล้วก็ทำในขั้นตอนต่อไป แต่ถ้าเรือมีขนาดใหญ่ต้องเพิ่มขนาดจำนวนเส้นลวดและรอบในการมัด
ข้อพึงระวัง
ระมัดระวังรอยรั่วที่อาจเกิดขึ้นจากการประกอบที่ไม่ประณีต
ข้อเสนอแนะ -
ความสามารถในการจำหน่าย/ให้บริการ
-