ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

การทำผ้ามัดย้อมด้วยสีที่ได้จากธรรมชาติถูกถ่ายทอดมาจากรุ่นบรรพบุรุษมาสู่รุ่นลูกหลานและเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านธรรมดาซึ่งเรียนรู้และการพึ่งพาตนเอง

การทำผ้ามัดย้อมใช้เองเป็นความภาคภูมิใจของคนทำและคนสวมใส่เพราะผลงานดังกล่าวเป็นสิ่งสำคัญ คือสีที่ได้จากธรรมชาติ

วัตถุประสงค์ ->

1. เพื่อบอกวิธีการและความเป็นมาของลวดลายผ้าได้

2. เพื่อบอกองค์ประกอบและความเป็นมาของสีย้อมผ้าได้

3. บอกชนิดและคุณสมบัติของสารทำปฏิกิริยาที่ใช้ในการย้อมผ้าได้

4. มีวิธีเลือกใช้วัสดุอุปกรณ์ในท้องถิ่นมาทำผ้ามัดย้อมได้

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

รากแก่น เปลือก ต้น ผล ดอก เมล็ด ใบ เป็นต้น ซึ้งต้นไม้แต่ละชนิดให้โทนสีต่างกัน ขึ้นอยู่กับคุณสมบัติของต้นไม้นั้นๆ

อุปกรณ์ ->

1. เตรียมวัตถุดิบให้สี เช่น ใบไม้ ดอกไม้ เปลือกไม้ กิ่ง 

2. เตรียมเตาเพื่อตั้งหม้อน้ำ ต้มน้ำ

3. ผ้าฝ้าย ตามความต้องการ

4. หนังยางตามความต้องการ

5. ปีบ กะละมัง หรือหม้อขนาดใหญ่เพื่อเอาไว้ต้มสีย้อมผ้าจากธรรมชาติ

กระบวนการ/ขั้นตอน->

1. นำผ้าฝ้ายสีขาวมาตัดตามขนาดที่ต้องการ ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ว่าจะใช้ทำอะไร

2. นำไปเย็บริมให้เรียบร้อยเพื่อป้องกันการหลุดลุ่ยของชายผ้า หรือน้ำมาตัดชายผ้าแล้วดึงออกให้เป็นชายผ้าเพื่อพันให้เป็นเกลียวก็ได้

3. นำผ้าฝ้ายไปซักน้ำสะอาดเพื่อให้แป้งที่ติดมากับผ้าหลุดออกและเพื่อให้ผ้านุ่มและดูดสีมากขึ้น

4. มัดลวดลายตามจินตนาการ

5. ต้มน้ำให้เดือด ใส่ภาชนะที่พอประมาณ ใส่เกลือลงไปพร้อมกับน้ำเพื่อให้สีติดทนนานและสีสดขึ้น

6. นำวัตถุดิบให้สีที่เตรียมไว้มาสับๆ พอประมาณ แล้วใส่ในถุงผ้าหรือตาข่ายที่เตรียมไว้แล้วนำเอาไปต้มกับน้ำที่เดือด

7. นำผ้าที่ผูกลยเสร็จลงไปในหม้อต้มสีให้กลับด้านหรือกวนให้ตลอดแล้วให้สีผู้ดูดสม่ำเสมอกันทั้งผืน

8. แล้วค่อยเอาลงล้างขยี้เบาๆ ในน้ำต่อทำปฎิกริยาเพื่อทำให้เกิดสีใหม่

ข้อพึงระวัง ->

กลักการสำคัญในการมัดย้อม คือ ส่วนที่ถูกมัด คือ ส่วนที่ไม่ต้องการให้สีติด ส่วนที่เหลือ หรือส่วนที่ไม่ได้มัด คือ ส่วนที่ต้องการให้สีติด การมัดเป็นการกันสีไม่ให้สีติด