จักสานอุปกรณ์ดักจับปลาไหล (อีจู้)
โดย : นายสมใจ อยู่หอม วันที่ : 2017-06-29-11:55:49ที่อยู่ : 31/4 หมู่ที่ 3 ตำบลเกรียงไกร อำเภอเมืองนครสวรรค์ จังหวันดรสวรรค์
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
เนื่องจากหมู่บ้านอยู่ติดกับบึงบอระเพ็ด ซึ่งเป็นแหล่งน้ำธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ มีพันธ์ปลามากมาย ทางครอบครัวประกอบอาชีพประมง โดยได้รับการถ่ายทอดความรู้ในการทำอุปกรณ์จับสัตว์น้ำ (อีจู้) จากบิดา โดยสมัยก่อนนั้นอุปกรณ์จะผลิตจากไม้ไผ่ แต่ในปัจจุบันนี้เนื่องจากไม้ไผ่เริ่มมีน้อย หายาก จึงได้ดัดแปลงมาใช้เส้นพลาสติกมาสานเป็นอุปกรณ์จับสัตว์น้ำ ซึ่งหาง่าย ต้นทุนต่ำ ทนทาน อายุการใช้งานนานกว่า
วัตถุประสงค์ ->
เพื่อสร้างอาชีพ สร้างรายได้แก่ชุมชน
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
สายรัดพลาสติก เชือกโพลี ไม้ไผ่
อุปกรณ์ ->
กรรไกร
กระบวนการ/ขั้นตอน->
การสานตัวอีจู้ เริ่มจากการสานก้นให้มีขนาดกว้าง ๒๐ เซนติเมตร จากนั้นตั้งเส้นพลาสติกสานเป็นตัวอีจู้ด้วยเส้นนอนให้มีลักษณะกลมป่องตอนกลาง แล้วเรียวคอดคล้ายคอขวดตรงคอ จากนั้นนำกะลามาวางเป็นแม่แบบเพื่อสานส่วนปากให้บานออก ความสูงจากส่วนก้นถึงส่วนปากของตัวอีจู้ ประมาณ ๑ เมตร
การสานงาแซง หรืองาข้าง โดยนำเส้นพลาสติกขดเป็นวงกลม เรียกว่าตั้งวงงา จากนั้นนำตอกไม้เสียบตั้งเรียงรอบวงให้ปลายสอบเข้าหากันเป็นรูปกรวย เรียกขั้นตอนนี้ว่าเสียบงา แล้วจึงนำเส้นตอกสานแนวนอนรัดร้อยไม้ตอกแนวตั้งเข้าด้วยกันให้เหลือปลายกรวยไว้เป็นทางเข้าของปลา ขั้นตอนนี้คือการสานงา
การสานรองหรือกะพล้อ เริ่มจากการสานก้นขนาด ๘ เซนติเมตร แล้วตั้งเส้นตอก สานขัดกันเป็นรูปทรงกระบอก จากนั้นนำกะลามาวางเป็นแม่แบบเพื่อสานส่วนปากให้บานออก ความสูงจากส่วนก้นถึงส่วนปากของรอง หรือกะพล้อ ประมาณ ๕๐ เซนติเมตร
เมื่อสานเสร็จก็เจาะริมก้นตัวอีจู้ ยัดงาแซงใส่เข้าไป แล้วใช้ไม้เหลาเสียบยึดกับตัว แล้วเอารองหรือกะพล้อใส่ลงไปทางปาก แล้วเสียบยึดไว้
ข้อพึงระวัง ->
การดักปลาไหลจะดักในน้ำนิ่งตามริมหนอง คลอง บึง หรือตามแปลงนา ความลึกของน้ำไม่มากนัก ต้องให้ส่วนปลายปากอีจู้โผล่พ้นน้ำเพราะปาลไหลจะได้ขึ้นมาไม่ได้ ใช้ใบหญ้าคลุมอีจู้แต่งช่องทางให้ปลาไหลเข้าไปทางงาแซงได้สะดวก ช่องงาแซงอยู่ในระดับพื้นดินใต้น้ำพอดี ปลาไหลซึ่งชองอาศัยอยู่ในโคลนเลน เมื่อได้กลิ่นเหยื่อจะหาทางเข้าไปกิน จนกระทั่งเข้าช่องงาแซงนั้น แต่ก็ไม่สามารถกินเหยื่อได้เพราะใส่ไว้ในกะพล้ออีชั้นหนึ่ง ทำให้เหยื่อไม่หมด ปลาไหลตัวอื่น ๆ จะเข้าไปอีก การกู้อีจู้อาจกู้วันละครั้ง หรือดักไว้หลาย ๆ วันก่อนจึงมากู้ก็ได้