การทอผ้าสไบแพรวา
โดย : นางสมควร นามนิตย์ วันที่ : 2017-03-09-09:56:26ที่อยู่ : บ้านเลขที่ 44 หมู่ 8 ตำบล หมูม่น อำเภอสมเด็จ จังหวัดกาฬสินธุ์ 46150
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
ดั้งเดิมผ้าแพรวาจะเป็นผ้าสำหรับคลุม สไบเฉียงโพกศีรษะ มาสมารถนำใช้ตัดเย็บเสื้อผ้าเช่นปัจจุบันได้ สีที่ใช้ทอในประเพณีนิยม จะทอเป็นพื้นสีแดง และถักทอลวดลายด้วยเส้นไหม 4 สีรวมกับสีพื้นแล้ว เป็น 5 สีเท่านั้น ขนาดกว้าง 1 ศอก ยาว 1 วา และคนภูไทจะเรียกผ้าชนิดต่าง ๆ ว่า “ผ้าแพร” เช่นผ้าตะโล้ (ผ้าขาวม้า) แพรมน(ผ้าคลุมศีรษะชนิดผืนสี่เหลี่ยมจัตุรัส) เป็นต้น ซึ่งเป็นที่มาของคำว่า “แพรวา” โดยนางสมควร นามนิตย์ เมื่ออายุได้ 17 ปี ได้เริ่มเรียนรู้การทอผ้าแพรวาจากคุณแม่๙งเป็นคนมีพื้นเพมาขากบ้านโพน อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์
วัตถุประสงค์ ->
เพื่อใช้ในครอบครัวและจำหน่ายเป็นรายได้เสริมจากหลังฤดูทำนา
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
อุปกรณ์ ->
- ส้นไหม
- หลา
- อัก
- กระสว
- หลอด
- ฟืม
- กี่
กระบวนการ/ขั้นตอน->
ในการทอผ้าสไบแพรวาตลอดจนการประดิษฐ์ลวดลายบนผืนผ้าสไบแพรวามีลำดับขั้นตอนในการทอและการประดิษฐ์ลวดลาย ดังนี้
เตรียมเส้นไหมแบบสองเขาตะกรอหรือไหมเครือ เส้นยืนสองเส้นเส้นหนึ่งยกขึ้น เส้นหนึ่งต่ำลงสลับกันไปโดยมีเส้นพุ่งสอดคั่นไป เส้นยืนจะขึงตึงอยู่กับหูกทอผ้าและจะยกสูงขึ้นเท่าเส้นข้างเคียงโดยมีเขาหรือตะกรอเป็นตัวช่วยยกส่วนที่ปลายเขา สองข้างจะมีเชือกผูกไว้กับโครงหูก แล้วโยงไปที่เท้าคนทอ โดยผูกเก็บไว้กับท่อนไม้ ถ้าทอผ้าสองตะกรอก็จะมีไม้สำหรับเหยียบสองท่อน การจะยกเม้าข้างไหนขึ้นจะต้องเหยียบไม้ให้ถูก มิฉะนั้นเส้นยืนจะไม่ถูกต้อง
จากนั้น จึงนำเส้นไหมที่เตรียมไว้ในกระสวยหลอดมาดำเนินการถักทอโดยไหมในกระสวย เป็นไหมเส้นพุ่ง โดยจะเริ่มทอจากส่วนของชายผ้า ซึ่งเป็นชายครุยเป็นจุดเริ่มต้น เมื่อเป็นเส้นไหมไปตามแนวชายขวางจนได้ขนาดที่ต้องการ จึงเริ่มเก็บขิดและลวดลายต่อไป เมื่อถึงขั้นตอนการเก็บขิดหรือประดิษฐ์ลวดลาย ผู้ทอจะต้องผูกปมเส้นไหมสีต่าง ๆ ที่สอดสลับเข้าไปแต่ละแถวของลายเข้าในส่วนด้านหน้าของลายเข้ากับส่วนด้านหน้าของผ้าที่กลับลงไปอยู่ด้านล่างของผ้า ก็จะเป็นผ้าหน้าเรียบเสมอกันไปไม่เห็นรอยปุ่มปนของเส้นไหมแต่อย่างใด
ข้อพึงระวัง ->