ทอเสื่อกกลายขิด
โดย : นางสมศรี โชคชัย วันที่ : 2017-04-19-16:40:38ที่อยู่ : บ้านเวียงหลวง หมู่ 9 ตำบลโพนเมืองน้อย
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
ชาวบ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำนา ในรอบปีการผลิตจึงมีเวลาเหลือเช่นเดียวหมู่บ้านชนบททั่วไป ในพื้นที่ตำบลโพนเมืองน้อยมีทรัพยากรที่หลากหลาย การทอเสื่อกกของชุมชนบ้านเวียงหลวงเป็นการถ่ายทอดภูมิปัญญาทอเสื่อกกมาจากบรรพบุรุษจากรุ่นสู่รุ่น แรก ๆ เป็นการทอเพื่อใช้สอยในครัวเรือนและเป็นของฝากให้กับญาติที่มาเยี่ยมเยียน ต่อมาได้มีการพัฒนาและทำลวดลายเพิ่มมากขึ้นเพื่อให้เข้ากับยุคปัจจุบันตามความเหมาะสมและเป็นที่นิยมทั่วไป ที่ผ่านมายังไม่มีการรวมกลุ่มดำเนินการที่ชัดเจน จนกระทั่งเมื่อวันที่ 7 สิงหาคม 2557 ได้มีโครงการจังหวัดเคลื่อนที่มายังบ้านเวียงหลวง หมู่ที่ 9 ตำบลโพนเมืองน้อย อำเภอหัวตะพาน ทางกลุ่มได้นำผลิตภัณฑ์ประเภทเสื่อและหมอนที่ทำมาจากภูมิปัญญาของคนในชุมชน มาแสดงในงานจังหวัดเคลื่อนที่ และได้รับคำแนะนำจากเจ้าหน้าที่หลายหน่วยงานโดยเฉพาะ สำนักงานพัฒนาชุมชน ให้ลงทะเบียนสินค้า OTOP เมื่อได้ไปขึ้นทะเบียน OTOP แล้วได้รับโอกาสคำแนะนำจากสำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอหัวตะพาน และเป็นพี่ลี้ยงมาโดยตลอด ต่อมา วันที่ 10 พฤษภาคม 2559 สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดอำนาจเจริญ จัดทำโครงการพัฒนาศักยภาพเครือข่ายองค์ความรู้ (KBO)ได้ประสานภาคเอกชน อาจารย์สุวิมล ศิลปะ มาให้คำแนะนำและสอนให้กลุ่มพัฒนาฝีมือให้ได้มาตรฐานพร้อมทั้งสอนวิธีทำลวดลายใหม่ ๆ โดยเฉพาะลายที่เป็นเอกลักษณ์ของกลุ่ม เพื่อจะนำไปแสดงในงานแสดงสินค้า OTOP ที่เมืองทองธานี กลุ่มมีการพัฒนาโดยการคิดลวดลายใหม่ ๆ ออกสู่ตลาดและผู้สนใจ ซึ่งถือว่าเป็นแหล่งรายได้ทางหนึ่งของกลุ่มแม่บ้านในชุมชน
วัตถุประสงค์ ->
1.อนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น
2.เพิ่มรายได้ให้กับสมาชิก
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
วัตถุดิบประกอบด้วย
ผลิตภัณฑ์ของกลุ่มทอเสื่อกกมีการนำเอาวัตถุดิบในชุมชนมาประยุกต์เป็นผลิตภัณฑ์ ที่แตกต่างจากกลุ่มทอเสื่อกกทั่วไป คือ มีนำเอา หญ้าปริญญาหรือหญ้าหัวขอด ต้นกก และต้นไหล
อุปกรณ์ ->
1.ฟืม
2.กี่
3.เชือกไนล่อน
กระบวนการ/ขั้นตอน->
2.2 ขั้นตอนการผลิต
ขั้นตอนที่ 1 การสอย ต้นกกและต้นไหล
1. ตัดต้นกกและต้นไหลสด
2. คัดเลือกต้นกกและต้นไหลที่มีขนาดเท่ากันไว้ด้วยกัน
3. นำต้นกกและต้นไหลที่คัดแล้วมาสอยเป็นเส้นเล็กโดยใช้มีดปลายแหลมคม(มีดแกะสลัก)
4. นำเส้นกกและต้นไหลที่สอยแล้วมาผึ่งแดด ให้แห้ง(ถ้าเป็นไปได้ต้องเป็นแดดที่กล้าจัด)
5. นำเส้นกกและต้นไหลสอยที่ตากแห้งแล้วมากมัดเป็นมัด ๆ รอการย้อมสี
สำหรับหญ้าปริญญาหรือหญ้าหัวขอด ไม่ต้องสอย ให้ตัดเฉพาะดอกออกและนำไปตากแดดให้แห้ง
ขั้นตอนที่ 2 การย้อมสี (อุปกรณ์ หม้อ มะกรูด น้ำส้มสายชู สี และเส้น กก ไหล และหญ้าปริญญา)
1. เลือกซื้อสีสำหรับย้อมกกสีต่าง ๆ ที่มีสีสันสวยงาม เช่น สีแดง สีชมพู สีเหลือง สีม่วง สีดำ สีเขียวเป็นต้น
2. ก่อไฟโดยไฟที่ใช้ต้องสม่ำเสมอ
3. นำปี๊ป หรือกระทะใส่น้ำพอประมาณท่วมเส้นกกนำมาตั้งบนเตารอให้น้ำเดือด
4. พอน้ำเดือดใส่ลูกมะกรูดและน้ำส้มสายชู และนำสีที่เลือกมาเทลง
5. นำเส้นที่คัดเลือกแล้วลงย้อมจนเพียงพอที่จะใช้ในการทอ
6. นำเส้น ที่ย้อมสีแล้วลงล้างในน้ำเปล่าแล้วนำไปตากแดดที่จัดจนแห้ง
7. นำเส้น ที่ย้อมสีตากแห้งแล้วมาเก็บมัดรวมกัน โดยแยกเป็นสี แต่ละสี
ขั้นตอนที่ 3 การทอเสื่อกกลายขิด ลายเวียงนาย ที่เป็นเอกลักษณ์ของกลุ่มฯ (โฮง ฟืม เชือก ไม้สอดและเส้นกก ไหล และหญ้าปริญญา)
1. กางโฮงที่ทำสำเร็จรูปแล้วมากาง (โฮงที่ใช้ขนาดทอคนเดียว)
2. นำเชือกในลอนสำหรับทอเสื่อมาโยงใส่ฟืมจนเสร็จ
3. ฟืมที่ใช้ต้องมีขนาดเท่ากับเส้นกกและฟืมแต่ละฟืมก็อาจจะใช้ทอลายไม่เหมือนกัน
4. นำเส้นกกที่ย้อมสีตามจนแห้งแล้วนำมาทอเสื่อลายขิดตามต้องการซึ่งมีหลายลายด้วยกัน ดังจะแสดงในรูปภาพ
5. นำเส้นกกที่สอยและย้อมสีแล้วเลือกว่าจะใช้สีใดบ้างที่จะทอเสื่อ
6. เลือกลายแล้วเริ่มทอจนเป็นแผ่น
7. พอทอเสร็จก็ตัดแล้วหลังจากนั้นก็นำไปตากแดดเพื่อให้สีไม่ออก
8. หลังจากนั้นก็นำมาเก็บในที่ร่ม
การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากเสื่อกกลายต่าง ๆ
1. เสื่อที่พิมพ์แล้วนำมาเย็บต่อเป็นผืนโดยใช้จักรเย็บ
2. ออกแบบผลิตภัณฑ์
2.1 ออกแบบกล่องกระดาษใส่ทิชชู
2.2 ออกแบบผ้าม่าน
2.3 ออกแบบปลอกหมอนลายดอกจิก
2.4 ออกแบบที่รองโต๊ะ
2.5 ออกแบบชุดเฟอร์นิเจอร์รับแขกลายเวียงนาย
3. นำกระดาษแข็งที่เตรียมไว้แล้วมาตัดแบบตามที่ออกแบบ
4. นำเสื่อที่ทอไว้แล้วมาตัดตามแบบที่ออกไว้
5. นำเสื่อที่ตัดเอาไว้ตามแบบแล้วนำมาเย็บเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ที่ได้ออกแบบเอาไว้
( ถ้าเป็นต้นกกหรือต้นไหลให้นำไปผ่าและสอยเป็นเส้นขนาดเดียวกัน )
ผลิตภัณฑ์ของกลุ่มทอเสื่อกกลายขิดบ้านเวียงหลวง หมู่ที่ 9 ตำบลโพนเมืองน้อย ทางกลุ่มมีการพัฒนาและออกแบบผลิตภัณฑ์ที่เป็นที่ต้องการของลูกค้า ผิตภัณฑ์ส่วนใหญ่จะแปรรูปเป็นของใช้ในครัวเรือน และตามความต้องการของลูกค้า เช่น เสื่อพับ กล่องทิชชู ปอกหมอน ชุดเฟอร์นิเจอร์รับแขก
ข้อพึงระวัง ->