ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

สมัยก่อนชาวไทยทรงดำ จะเก็บอาหารด้วยการใส่ในไห ซึ่งบ้านไทยทรงดำส่วนใหญ่ต้องมีไหและตุ่มน้ำ เพื่อแสดงความมีฐานะ ตลอดจนมีฝูงวัวฝูงควาย ที่ไร่ ที่นา ทั้งนี้เพราะพื้นที่ค่อนข้างกันดาร พอถึงฤดูแล้งจะขาดแคลนน้ำ ชาวไทยทรงดำ  รู้จักวิธีการถนอมอาหารเพื่อเก็บไว้กินนานๆ  หรือเก็บไว้กินในยามขาดแคลนหรือในยามที่อาหารประเภทนั้นมีน้อยหรือหายากมีหลายอย่างด้วยกัน  การถนอมอาหารประเภทการดองหรือการหมัก  เช่น ดองผักเสี้ยน  ดองยอดกุ่ม ดองหน่อไม้ ปลาร้า ปลาจ่อม เป็นต้น  สำหรับข้าวที่ใช้รับประทานประจำวันนั้นแต่เดิมจะเป็นข้าวเหนียว  ส่วนปัจจุบันก็เหมือนกับคนไทยทั่วไป
คือ ข้าวเจ้า ซึ่งวิถีชีวิตของชาวไทยทรงดำหลังจากทำไร่ทำนา จะเข้าป่าหาหน่อไม้เพื่อทำหน่อไม้ดองเปรี้ยวไว้เป็นการถนอมอาหาร ภูมิปัญญาชาวบ้าน เพื่อเก็บไว้กินในหน้าแล้ง ดั่งสมญานามว่า เมือง 5 ไห ฤดูนี้เป็นไหดอง หน่อไม้ ซึ่งห้าไห ประกอบด้วยไห ต่างๆ ดังนี้

                    1. ไหเกลือหนึ่งหรือสองไห เกลือจะสำคัญที่สุด เพราะนำเกลือมาทำปลาเค็ม ปลาร้าดองหน่อไม้

                   2. ไหหน่อส้ม (หน่อไม้ดอง) คือหน่อไม้รวกและหน่อไม้ไผ่ จะเก็บถนอมอาหารด้วยการดองเพื่อใช้เป็นอาหารในชีวิตประจำวัน และพิธีกรรม และทำไปเผื่อญาติพี่น้องมาจากต่างจังหวัดที่ไม่มีป่า ไม้รวกจะดองไว้สิบกว่าไหขึ้นไป

                   3. ไหปลาร้า หญิงสาวบ้านใดทำปลาร้าเก่ง ถือเป็นแม่ศรีเรือน เพราะการเก็บปลาร้าต้องเอาใจใส่ตลอดเวลา คือต้องเติมน้ำเกลือหรือคอยปิดไหมิให้แมลงวันลงไปไข่ ไหปลาร้าจะปิดอย่างมิดชิดด้วยผ้าที่ใช้ปูนละเลงเป็นแผ่นและใช้เชือกมัดปากไห ควรมีอย่างน้อย 5 ไหขึ้นไป เพราะอาหารไทยทรงดำ น้ำปลาร้าจะใช้แทนน้ำปลา มักตั้งร้านไว้กลางแจง

                   4. ไหมะขามเปียก มะขามเปียกจะแคะเมล็ดออกและปั้นใส่ไหไว้ คนไทยทรงดำนิยมกินแกงส้ม ไม่นิยมกินแกงกะทิ อย่างน้อยควรมีสองไหไม่ต้องเก็บไว้มาก หากค้างปีมันจะดำ

                   5. ไหเงินไหทอง บางบ้านก็มีวิธีการเก็บรักษาเงินทอง ด้วยขุดหลุมและของมีค่าลงไปในไห เพื่อป้องกันขโมยเพราะไม่มีห้องหับปิดมิดชิด อีกความหมายหนึ่งคือความประหยัด ไทยทรงดำจะกินอยู่อย่างประหยัดแบบเศรษฐกิจพอเพียง หากเกิดศึกสงคราม บ้านใดถนอมอาหารไว้จะไม่เดือดร้อน ไม่ต้องใช้เงินซื้อหาสิ่งใดนอกจากน้ำมันหมู

วัตถุประสงค์ ->

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

อุปกรณ์ ->

กระบวนการ/ขั้นตอน->

เทคนิคในการทำหน่อไม้ดอก  นำหน่อไม่มาเผาให้พอสุก แล้วนำมาปลอกเปลือก ล้างน้ำให้สะอาด นำหน่อไม้ดิบมาไสเพื่อลองไว้ที่ก้นไห แล้วใส่ ข้าวสาร  เกลือ ตามอัตราส่วน จากนั้นใส่หน่อไม้ที่ได้ปลอกเปลือกและล้างทำความสะอาดเรียบร้อยแล้วใส่ลงในไห ปิดปากไหให้มิดชิด

ข้อพึงระวัง ->

1. การใส่อัตราส่วนไม่ครบถ้วน อาจทำให้หน่อไม้เสียได้ หรือหน่อไม้จะไม่เปรี้ยว