การสานเข่ง
โดย : นายจำนงค์ ยิ้มรอด วันที่ : 2017-06-12-15:37:51ที่อยู่ : 10 หมู่ 5 ตำบลท่าตะคร้อ
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
เครื่องจักสาน ที่ทำขึ้นจากวัสดุที่มีอยู่ตามท้องถิ่น เช่น ไม้ไผ่ ใบลาน ก้าน และใบมะพร้าว เป็นต้น เครื่องจักสานเป็นหัตถกรรมที่เก่าแก่ของมนุษย์ ทำขึ้นจากวัสดุที่หาง่าย เป็นเครื่องมือ เครื่องใช้ของคนในอดีต คนรู้จักทำเครื่องจักสานมานานและเก่าแก่กว่าหัตถกรรมอื่นๆ การจักสานไม้ไผ่เป็นเครื่องมือ เครื่องใช้ที่นิยมใช้ในชีวิตประจำวัน มีความสวยงาม มีความทนทานต่อแมลง ไม่ขึ้นรา และผู้สืบทอดภูมิปัญญากันมารุ่นต่อรุ่น
ด้วยบ้านทุ่งเคล็ด หมู่ที่ 5 ตำบลท่าตะคร้อ มีทรัพยากรป่าไม้จำนวนมาก และมีการจักสานมาใช้เป็นเครื่องมือ เครื่องใช้ในครัวเรือน โดยเครื่องจักสานเป็นหัตถกรรมที่มีคุณค่าในตัวเองเพราะใช้วัตถุดิบซึ่งมีความงามตามธรรมชาติ มีคุณค่าเฉพาะตัวในแต่ละชิ้น ลวดลายจากการสาน สอด ทอ ถัก และรูปแบบเครื่องจักสานแสดงถึงลักษณะพื้นเมือง นายจำนงค์ ยิ้มรอด ปราชญ์ชุมชนบ้านทุ่งเคล็ดได้ถ่ายทอดความรู้การนำไม้ไผ่มาจักสานกะหลัว สุ่มไก่ สอดคล้องกับอาชีพของคนในชุมชนที่ใช้กะหลัวจำนวนมากเพื่อใส่พืชผักไปขาย และสุ่มไว้เลี้ยงไก่ แล้วได้มารวมตัวกันจัดตั้งกลุ่มจักสานบ้านทุ่งเคล็ดขึ้นมา
วัตถุประสงค์ ->
1. เพื่อลดรายจ่ายในครัวเรือน
2. เพื่อสร้างงานสร้างรายได้ให้กับครอบครัว
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
ไม้นวน
อุปกรณ์ ->
มีดโต้ มีดตอก
กระบวนการ/ขั้นตอน->
1. เตรียมจักตอก ขนาดกว้างประมาณครึ่งนิ้ว โดยใช้เครื่องจักตอก เพื่อแยกส่วนในและส่วนผิวของไผ่ ซึ่งส่วนผิวที่ใช้งานจะมีความเหนียวและดัดงอได้ในการจักสานกะหลัว
2. เริ่มสานจากก้นเข่ง โดยใช้ไม้ไผ่ขนาดนิ้วครึ่งขัดไขว่กันไว้ เพื่อความแข็งของก้นเข่ง ใช้มีดโต้ ผ่าซีกลำไม้ไผ่เป็นตอกไผ่ 4 ซีก และดันผ่าแต่ละซีกอีกครั้งเพื่อให้ได้ตอกทั้งหมด 8 เส้นต่อไม้ไผ่หนึ่งลำ จากนั้นเหลาลบคมตอกไผ่และการจักตอกส่วนก้นเข่ง/เส้นยืนเพื่อแยกส่วนในและส่วนผิวของไผ่ ซึ่งส่วนผิวที่ใช้งานจะมีความเหนียวและดัดงอได้ในการสานเข่ง
3. สานเส้นนอนรอบเข่ง โดยวางก้นเข่งบนเข่งแม่แบบแล้ว สานวนเป็นรอบ ๆ จนถึงปากเข่ง สานขัดสลับไปมาจนถึงปากเข่ง
4. เมื่อสานถึงปากเข่ง บิดตอกเก็บ โดยสานทับเข้าไปในปากเข่ง เพื่อความเรียบร้อย
5. ใช้เชือกร้อยจากก้นเข่งถึงปากเข่ง ใช้สายยางทำหูหิ้ว เพื่อสะดวกในการจับ
การสานเข่งในแต่ละวันจะสานได้วันละ 4 ลูก ถ้าไม่ได้จักตอก หรือจักตอกแล้วสานเลย ถ้าหากจักตอกเตรียมไว้แล้ว จะสานได้วันละ 8
ข้อพึงระวัง ->
การขอตัดไม้นวนมาใช้ยังถูกต้องตามระเบียบกฎหมาย