ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

อาชีพหลักของบ้านหนองขาม หมู่ที่ 1๐ ตาบลเมืองลีง ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทาไร่ ทานา ทาสวน ซึ่งเป็นการทาเกษตรกรรมที่ต้องอาศัยการใช้สารเคมีเพื่อเพิ่มผลผลิต รวมทั้งครอบครัวของของปราชญ์เอง ทาให้สุขภาพร่างกายได้รับสารพิษเป็นเวลานาน ประกอบกับได้รับโอกาสเข้ารับการอบรมในเรื่องการทาเกษตรโดยไม่ใช้สารเคมี จึงเห็นความสาคัญและครอบครัวจึงได้เริ่มทาการเกษตรอินทรีย์ และงดเว้นการใช้สารเคมี โดยเฉพาะการปลูกข้าวหอมมะลิ รวมทั้งได้รวมกลุ่มกับคนในชุมชนและตาบลเพื่อทาการเกษตรอินทรีย์ ทาให้ชีวิตสุขภาพดีขึ้น

วัตถุประสงค์ ->

การผลิตข้าวหอมมะลิอินทรีย์ มีขั้นตอนการผลิตเช่นเดียวกับการผลิตข้าวโดยทั่วไป จะแตกต่างกันตรงที่ต้องหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีสังเคราะห์ในทุกขั้นตอนการผลิต ดังนี้
1) การเลือกพื้นที่ปลูก ควรเลือกพื้นที่ที่มีขนาดใหญ่ติดต่อกัน มีความอุดมสมบูรณ์ของดินโดยธรรมชาติค่อนข้างสูง ประกอบด้วยธาตุอาหารที่จาเป็นต่อการเจริญเติบโตของข้าวอย่างเพียงพอ มีแหล่งน้าสาหรับการเพาะปลูก ไม่ควรเป็นพื้นที่ที่มีการใช้สารเคมีในปริมาณมากติดต่อกันเป็นเวลานาน หรือมีการปนเปื้อนของสารเคมีสูง
2) การเลือกใช้พันธุ์ข้าว พันธุ์ข้าวที่ใช้ปลูกควรมีคุณสมบัติด้านการเจริญเติบโตเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมในการเพาะปลูก และให้ผลผลิตได้ดีแม้ในสภาพดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ค่อนข้างต่าต้านทานโรคและแมลงศัตรูข้าว และมีคุณภาพเมล็ดตรงกับความต้องการของผู้บริโภคข้าวอินทรีย์ ซึ่งในปัจจุบันส่วนใหญ่ใช้พันธุ์ข้าวขาวดอกมะลิ 105 และ กข15 ซึ่งทั้งสองพันธุ์เป็นข้าวที่มีคุณภาพเมล็ดดีเป็นพิเศษ
3) การเตรียมเมล็ดพันธุ์ข้าว เลือกใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่ได้มาตรฐานผลิตจากแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวแบบเกษตรอินทรีย์ที่ได้รับการดูแลอย่างดี มีความงอกสูง ผ่านการเก็บรักษาโดยไม่ใช้สารเคมีสังเคราะห์ ปราศจากโรค แมลง และเมล็ดวัชพืช หากจาเป็นต้องป้องกันโรคที่ติดมากับเมล็ดพันธุ์อนุโลมให้นามาแช่ในสารละลายจุนสี (จุนสี 1 กรัมต่อน้า 1 ลิตร) เป็นเวลานาน 20 ชั่วโมง แล้วล้างด้วยน้าก่อนนาไปปลูก
4) การเตรียมดิน เพื่อสร้างสภาพที่เหมาะสมต่อการปลูกและการเจริญเติบโตของข้าว ช่วยควบคุมวัชพืช โรค แมลงและศัตรูข้าวบางชนิด การเตรียมดินมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับคุณสมบัติของดิน สภาพแวดล้อมในแปลงนาก่อนปลูกและวิธีการปลูก โดยไถดะ ไถแปร คราด และทาเทือก
5) วิธีการปลูก การปลูกข้าวแบบปักดาเหมาะสมที่สุดกับการผลิตข้าวอินทรีย์ เพราะการเตรียมดิน ทาเทือก การควบคุมระดับน้าในนาจะช่วยลดปริมาณวัชพืชได้ และการปลูกกล้าข้าวลงดินจะช่วยให้ข้าวสามารถแข่งขันกับวัชพืชได้ ต้นกล้าที่ใช้ปักดาควรมีอายุประมาณ 30 วัน เลือกต้นกล้าที่เจริญเติบโตแข็งแรงดี ปราศจากโรค และแมลงทาลาย การผลิตข้าวอินทรีย์ต้องหลีกเลี่ยงการใช้สารสังเคราะห์ทุกชนิด โดยเฉพาะปุ๋ยเคมี ให้ใช้ระยะปลูกถี่กว่าระยะปลูกที่แนะนาสาหรับปลูกข้าวโดยทั่วไปเล็กน้อย คือ ระยะระหว่างต้นและแถว ประมาณ 20 เซนติเมตร จานวนต้นกล้า 3-5 ต้นต่อกอ และใช้ระยะปลูกแคบกว่านี้ หากดินนามีความอุดมสมบูรณ์ค่อนข้างต่า ในกรณีที่ต้องปลูกหลังจากช่วงเวลาปลูกที่เหมาะสมของข้าวแต่ละพันธุ์ และมีปัญหาเรื่องการขาดแคลนแรงงาน แนะนาให้เปลี่ยนไปปลูกวิธีอื่นที่เหมาะสม เช่น หว่านข้าวแห้ง หรือหว่าน นาตม
6) การเก็บเกี่ยว การนวด และการลดความชื้น ควรเก็บเกี่ยวหลังจากออกดอกประมาณ 28-30 วัน สังเกตจากเมล็ดในรวงข้าวสุกแก่เมล็ดจะเปลี่ยนเป็นสีฟาง เรียกว่าระยะพลับพลึง โดย
- การเก็บเกี่ยวโดยใช้เคียว ต้องตากฟ่อนข้าวในนาประมาณ 2-3 แดด แล้วจึงรวมกองก่อน ค่อยทาการนวด
- การเกี่ยวข้าวโดยใช้รถเกี่ยวนวด เมล็ดข้าวที่ยังมีความชื้นสูง ต้องตากบนลาน ในสภาพที่แดดจัดเป็นเวลา 1-2 วัน พลิกกลับเมล็ดข้าววันละ 3-4 ครั้ง ให้ความชื้นเหลือ 14% หรือต่ากว่า เพื่อให้เหมาะสมต่อการเก็บรักษา และทาให้มีคุณภาพการสีดี

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

ต้องรู้จักการจัดการดินที่ถูกต้อง และพยายามรักษาความอุดมสมบูรณ์ของดินให้เหมาะสมกับการ ปลูกข้าวอินทรีย์ให้ได้ผลดีและยั่งยืนมากที่สุดโดยไม่เผาตอซังข้าว ฟางข้าว และเศษวัสดุอินทรีย์ในแปลงนา เพราะเป็นการทาลายอินทรียวัตถุและจุลินทรีย์ดินที่มีประโยชน์ เพิ่มอินทรียวัตถุให้กับดินโดยการปลูกพืชตระกูลถั่วในที่ว่างในบริเวณพื้นที่นาตามความเหมาะสม แล้วใช้อินทรียวัตถุที่เกิดขึ้นในระบบไร่นาให้เกิดประโยชน์ต่อการปลูกข้าว ไม่ควรปล่อยที่ดินให้ว่างเปล่าก่อนการปลูกข้าว และหลังจากการเก็บเกี่ยวข้าว แต่ควรปลูกพืชบารุงดิน โดยเฉพาะพืชตระกูลถั่ว เช่น ถั่วเขียว ถั่วพร้า โสน เป็นต้น ถ้าดินมีความเป็นกรดให้ใช้ปูนมาร์ล ปูนขาว หรือขี้เถ้าไม้ปรับปรุงสภาพดิน ใส่ปุ๋ยอินทรีย์จากธรรมชาติอย่างสม่าเสมอ แต่เนื่องจากปุ๋ยอินทรีย์ธรรมชาติแทบทุกชนิดมีความเข้มข้นของธาตุอาหารค่อนข้างต่า จึงต้องใช้ในปริมาณที่สูงมาก และอาจมี
-3-
ไม่เพียงพอสาหรับการปลูกข้าวอินทรีย์ และถ้าหากมีการจัดการที่ไม่เหมาะสมก็จะเป็นการเพิ่มต้นทุนการผลิต จึงแนะนานาให้ใช้หลักการธรรมชาติที่ว่า “สร้างให้เกิดขึ้นในพื้นที่ ใส่ทีละเล็กทีละน้อยสม่าเสมอเป็นประจา” ปุ๋ยอินทรีย์จากธรรมชาติที่ควรใช้ ได้แก่ ปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยมูลสัตว์ ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยพืชสด ปุ๋ยน้าหมัก หรือน้าสกัดชีวภาพ ควรทาใช้เองจากวัสดุเหลือใช้ในไร่นา ในครัวเรือน นามาหมักร่วมกับกากน้าตาล หรือน้าตาลทรายแดงละลายน้า แบ่งได้ 3 ประเภท ตามวัสดุที่นามาใช้ ได้แก่ น้าสกัดจากสัตว์ วัสดุที่ใช้ ได้แก่ หอยเชอรี่ ปูนา เศษปลาหรือเศษเนื้อ น้าสกัดจากพืช ได้แก่ ผักต่างๆ ใบสะเดา ตะไคร้หอม พืชสมุนไพรต่างๆ น้าสกัดจากผลไม้ เศษผลไม้จากครัวเรือน มะม่วง สับปะรด กล้วย มะละกอ ฟักทอง

อุปกรณ์ ->

กระบวนการ/ขั้นตอน->

หมั่นสังเกตดูแลเป็นประจา และจดบันทึกไว้

ข้อพึงระวัง ->