ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

นางสุติ๋ม เพ่งพิศ เกิดในครอบครัวที่ประกอบอาชีพท านา นอกเหนือจากอาชีพการท านาแล้ว ก็มีอีกอาชีพ หนึ่งที่ครอบครัวท าก็คือการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม และทอผ้าไหม ซึ่งสมัยก่อนเป็นการทอเพื่อใช้ส าหรับเป็นเครื่องนุ่งห่ม ไว้ใช้เองภายในครัวเรือน และได้สืบทอดมาเรื่อยๆ จนถึงปัจจุบัน จนท าให้การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม และทอผ้าไหม กลายมาเป็นอาชีพเสริมเพิ่มรายได้ให้กับครอบครัวได้เป็นอย่างดี

วัตถุประสงค์ ->

กรรมวิธีการย้อม 1) น าวัตถุดิบดังกล่าวไปต้มกับน้ า 40 ลิตร ประมาณ 1-2 ชั่วโมง หรือต้มจนเหลือน้ าสีสกัด 30 ลิตร ส าหรับย้อมไหม 1 กิโลกรัม กรองเอากากออก 2) แช่เส้นไหมที่ลอกกาวแล้วในน้ าสะอาด ให้เส้นไหมอิ่มตัวแล้วบิดพอหมาด จากนั้นน าเส้นไหมลง แช่ในน้ าที่สกัด ยังไม่ต้องต้ม ทิ้งไว้ 10-14 นาที น าขึ้นพักไว้ 3) ยกน้ าสีขึ้นตั้งไฟจนร้อนแต่ไม่เดือด น าเส้นไหมที่พักไว้ลงต้ม ย้อมในน้ าสีประมาณ 1 ชั่วโมง 4) น าเส้นไหมขึ้นผึ่งให้เย็น บีบน้ าออกให้หมวดแล้วกระตุกให้เส้นเรียงตัว ผึ่งให้แห้ง 5) เมื่อเส้นไหมแห้งจึงน าไปล้างน้ าจนไหมสะอาด บิดให้หมาด กระตุกและผึ่งให้แห้งในที่ร่ม จะได้สี ไหมเงางามตามต้องการ เทคนิค การน าเส้นไหมที่ย้อมไปใส่สารส้ม จะท าให้ได้เส้นไหมที่มีสีสันสวยงาม สีสดใสขึ้น

1) ความเป็นกรด เป็นด่างของน้ าที่แตกต่างกัน ท าให้ได้สีที่แตกต่างกัน 2) วัตถุดิบบางอย่าง เช่น มะเกลือ ซึ่งออกผลปีละ 1 ครั้ง ท าให้การย้อมมะเกลือ ไม่สามารถย้อม ได้อย่างต่อเนื่อง

3) สภาพภูมิอากาศเป็นปัจจัยที่ไม่สามารถควบคุมได้ เช่น ฤดูฝนไม่สามารถย้อมไหมได้ เนื่องจาก ไหมต้องตากให้แห้ง เพราะไม่เช่นนั้นจะท าให้ไหมขึ้นรา ไม่สามารถน ามาทอได้ 4) ต้องมีการควบคุมอุณหภูมิให้มีความเหมาะสม จึงจะได้สีที่ต้องการ และไหมไม่พันกัน 5) การย้อมสีธรรมชาติ ส่วนใหญ่ไม่ได้สีตามที่ต้องการ ขึ้นอยู่กับวัตถุดิบที่น ามาใช้ในการย้อม สีสัน ไม่สดใสเหมือนสีเคมี

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

1) ศึกษา ค้นคว้า และหาประสบการณ์โดยการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับผู้ที่สนใจและหน่วยงานภาครัฐ 2) ต้องมีความเอาใจใส่ในทุกขั้นตอนการย้อมสีธรรมชาติ ท าให้ได้สีที่มีคุณภาพ สีไม่ตก 3) จดบันทึกทุกขั้นตอนของการย้อมสี ท าให้เกิดการเรียนรู้จากการปฏิบัติจริง และสามารถท าซ้ าๆ ได้ตามที่ต้องการ 4) อนุรักษ์ภูมิปัญญาให้อยู่คู่คนไทยตลอดไป

อุปกรณ์ ->

กระบวนการ/ขั้นตอน->

ข้อพึงระวัง ->