ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

ประเทศไทย 4.0 หรือ Thailand  4.0  เป็นกระบวนทัศน์ใหม่ในการพัฒนาประเทศไทยในปัจจุบัน   เป็นการพัฒนาเครื่องยนต์เพื่อขับเคลื่อนการเติบโตทางเศรษฐกิจชุดใหม่  ด้วยการแปลงความได้เปรียบเชิงเปรียบเทียบของประเทศที่มีอยู่ 2 ด้าน คือ ความหลากหลายเชิงชีวภาพ และความหลากหลายเชิงวัฒนธรรม    ให้เป็นความได้เปรียบในเชิงแข่งขัน ด้วยการเติมเต็มด้วยวิทยาการ ความคิดสร้างสรรค์ นวัตกรรม วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  และการวิจัยและพัฒนา  เพื่อให้ประเทศสามารถรองรับโอกาสและรับมือกับภัยคุกคามในศตวรรษที่ 21 และหลุดจากกับดักของการเป็นประเทศที่มีรายได้ปานกลาง

          แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ.2560-2564) ได้กำหนดยุทธศาสตร์การสร้างความเป็นธรรมลดความเหลื่อมล้ำในสังคมเป็น 1 ใน 10 ยุทธศาสตร์การพัฒนาตามแผนฯ และรัฐบาลได้กำหนดนโยบายการลดความเหลื่อมล้ำของสังคมและการสร้างโอกาสเข้าถึงบริการของรัฐ เป็นนโยบายสำคัญ      เพื่อแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับปากท้องของประชาชนในระดับล่างซึ่งเป็นคนส่วนใหญ่ของประเทศ  โดยมีแผนงานที่สำคัญ คือ แผนงานการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและชุมชนเข้มแข็ง  ซึ่งได้มอบให้กระทรวงมหาดไทย กรมการพัฒนาชุมชน เป็นหน่วยงานหลักบูรณาการไปสู่การปฏิบัติ

          ดังนั้น  กรมการพัฒนาชุมชน  กระทรวงมหาดไทย จึงได้ตอบสนองนโยบายดังกล่าว  โดยการส่งเสริมการขับเคลื่อนการสร้างสัมมาชีพชุมชน โดยยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งได้กำหนดการพัฒนาอาชีพครัวเรือนเป็นหนึ่งในปัจจัยขับเคลื่อนวาระกรมการพัฒนาชุมชน ปี 2560  โดยกระบวนการขับเคลื่อนที่เริ่มต้นด้วยการพัฒนาทักษะการถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับปราชญ์ชุมชน เพื่อให้กลับไปสร้างทีม และจัดฝึกอบรมอาชีพให้กับครัวเรือนเป้าหมายที่ต้องการฝึกอาชีพในหมู่บ้าน โดยใช้พื้นที่ในบ้านปราชญ์ชุมชน หรือ ศูนย์เรียนรู้ชุมชนเป็นแหล่งเรียนรู้ เพื่อมุ่งหมายให้ครัวเรือนที่เข้ารับการฝึกอาชีพมีความรู้ และปฏิบัติอาชีพได้จริง จนพัฒนาเป็นอาชีพที่สร้างรายได้ให้กับครัวเรือน และต่อยอดสู่การรวมกลุ่มจัดตั้งเป็นกลุ่มอาชีพที่มีความเข้มแข็งต่อไป

วัตถุประสงค์ ->

การสร้างสัมมาชีพชุมชน  คือ  การส่งเสริมให้ชุมชนมีการประกอบอาชีพโดยชอบ ซึ่งมีรายได้มากกว่ารายจ่าย โดยลดการเบียดเบียนตนเอง ผู้อื่น และสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้  ต้องมีความสอดคล้องกับวิถีของชุมชนเพื่อความมุ่งหมายในการสร้างระบบเศรษฐกิจชุมชน

          ข้าพเจ้าได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบพื้นที่เป้าหมายในการดำเนินงานสัมมาชีพชุมชน จำนวน  2  ตำบล  2 หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านตาหมื่น หมู่ที่ 5 ตำบลโพธิ์วงศ์  และบ้านพรานใต้ตะวันตก หมู่ที่ 15 ตำบลพราน  ในฐานะพัฒนากรผู้ประสานงานตำบลซึ่งมีบทบาทหน้าที่ส่งเสริมการสร้างสัมมาชีพชุมชน ให้เกิดผลสำเร็จอย่างเป็นรูปธรรม ซึ่งได้ดำเนินการตามกระบวนการ  ดังนี้  

          4.1 ปรับฐานคิดของตนเองโดยการศึกษาและเตรียมข้อมูล  ศึกษาแนวทางการส่งเสริมสัมมาชีพจากเอกสารและคู่มือกรมการพัฒนาชุมชน  การลงศึกษาพื้นที่ด้วยตนเอง  สังเกตุ  สอบถาม ประชาชนในพื้นที่ เพื่อค้นหาปราชญ์ชุมชนค้นหาศักยภาพชุมชนเพื่อวางแผนกำหนด Positioning และแผนปฏิบัติการ      โดยยึดแนวคิด

          การพัฒนาที่สมดุลของระบบเศรษฐกิจไทย  คือ เศรษฐกิจมหภาคเน้นที่การส่งออก และเศรษฐกิจฐานราก (การกลับมาที่ชนบท สร้างการเติบโตจากภายใน) : สมคิด  จาตุศรีพิทักษ์  รองนายกรัฐมนตรี

          หัวใจของการสร้างเศรษฐกิจฐานราก  คือ  1.) การสร้างสัมมาชีพ  2.) การสร้างวิสาหกิจชุมชน :      นพ.ประเวศ  วะสี  ราษฏรอาวุโส  

          4.2 การเตรียมความพร้อมชุมชน    ถึงแม้ว่าหมู่บ้านเป้าหมายจะเป็นหมู่บ้านที่ผ่านการให้การศึกษาด้วยหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง   หลักการทรงงาน  การสำรวจข้อมูล  และการจัดเวทีประชาคมจัดทำแผนชุมชนเมื่อ ปี 2559 ตามแผนยุทธศาสตร์การขับเคลื่อนการพัฒนาตามหลักปรัชญาในภาคการเกษตรและชนบท (ยุทธศาสตร์ที่ 1) พัฒนากรก็ต้องดำเนินการให้การศึกษาและสร้างการรับรู้แก่ประชาชน ผู้นำชุมชน กลุ่ม/องค์กร ปราชญ์ชุมชนสร้างการรับรู้ถึงกระบวนทัศน์ใหม่ในการพัฒนาประเทศไทย Thailand 4.0 ทิศทางการพัฒนาประเทศ นโยบายรัฐบาล แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับ 12 เพื่อเป็นการกระตุ้นให้เกิดความพร้อม และเป็นการระเบิดจากข้างใน              

          4.3 การสร้างและพัฒนาผู้นำสัมมาชีพ “วิทยากรสัมมาชีพชุมชน” ซึ่งถือว่าเป็นขั้นตอนที่มีความสำคัญ  เนื่องจากทีมวิทยากรสัมมาชีพชุมชน ถือเป็นกลไกหลักในการสร้างสัมมาชีพชุมชนในหมู่บ้านให้เกิดผลสัมฤทธิ์  เห็นผลอย่างเป็นรูปธรรม  

                   เทคนิคและวิธีการ  ใช้การสร้างแรงจูงใจ  เสริมแรงบวก  และเพิ่มเติมทักษะความรู้  ที่จำเป็น  เช่น การถ่ายทอดความรู้  หลักการทรงงานของในหลวง รัชกาลที่ 9  หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง  Thailand 4.0  เส้นทางการพัฒนาผลิตภัณฑ์ OTOP  กระบวนการแผนชุมชน  สร้างโอกาสและเครือข่ายในการเรียนรู้แลกเปลี่ยนประสบการณ์  ผ่านช่องทางต่างๆ  Page, Face book , Line  เช่น  กลุ่มไลน์สัมมาชีพชุมชน กลุ่มวัยรุ่นสร้างตัว มนุษย์เงินเดือนสู่ชีวิตเกษตรกรฯลฯ 

          4.4 การขับเคลื่อนตามขั้นตอนการสร้างสัมมาชีพชุมชน กรอบงบประมาณดำเนินโครงการสร้างสัมมาชีพชุมชนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ประจำปี 2560 กรมการพัฒนาชุมชน ดังนี้

                   4.4.1 โครงการพัฒนาผู้นำสัมมาชีพ หลักสูตร “วิทยากรสัมมาชีพชุมชน”

                   4.4.2 โครงการประชุมเชิงปฏิบัติการวิทยากรสัมมาชีพชุมชนระดับจังหวัด

                   4.4.3 โครงการเตรียมความพร้อมวิทยากรสัมมาชีพชุมชนระดับหมู่บ้าน

                   4.4.4 โครงการส่งเสริมการสร้างสัมมาชีพชุมชนระดับหมู่บ้าน

                   4.4.5 โครงการสนับสนุนการจัดตั้ง และพัฒนากลุ่มอาชีพ

                   เทคนิคและวิธีการ  พิจารณาคัดเลือกกลุ่มเป้าหมาย ปราชญ์ชุมชนให้ตรงกับหลักสูตรวัตถุประสงค์ของโครงการ ออกแบบจัดรูปแบบการฝึกอบรมให้สอดคล้องลรรลุวัตถุประสงค์ เสริมแรงโดยการซักถาม  ยิงคำถามให้ตอบ  เพื่อทบทวนสร้างความเข้าใจ  หาตัวอย่างที่ดีให้ดู

          4.5 ส่งเสริมสนับสนุนการพัฒนาอาชีพครัวเรือน  โดยคำนึงถึงทุนเดิมศักยภาพของครัวเรือน ทุนชุมชน  ความเป็นไปได้  และตลาดรองรับ  การพัฒนาอาชีพครัวเรือนควรอยู่บนพื้นฐานของแนวคิด  ให้คนในชุมชนต้องได้รับการพัฒนาอาชีพ  มุ่งเน้น 2 ประเด็นหลัก คือ  ลดรายจ่าย (ควบคุมต้นทุน)  เพิ่มรายได้ โดยเน้นให้ผู้นำสัมมาชีพชุมชน ซึ่งเป็นปราชญ์ชาวบ้านเป็นผู้ถ่ายทอดความรู้ (ชาวบ้านสอนชาวบ้าน) และให้การแนะนำช่วยเหลืออย่างต่อเนื่อง พร้อมทั้งสนับสนุนให้เกิดการรวมกลุ่มอาชีพเพื่อให้ครัวเรือน มีอาชีพมีรายได้ที่สมารถดำรงชีวิตที่พอเพียงตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง                        

          4.6 ประสานและบูรณาการกิจกรรมโครงการเพื่อสนับสนุนการสร้างสัมมาชีพชุมชน โดยการพัฒนาและขับเคลื่อนแผนชุมชน  แผนตำบล  บูรณาการทุนชุมชน  เช่น   ตลาดนัดชุมชนไทยช่วยไทย คนไทยยิ้มได้  โครงการศรีสะเกษพัฒนาตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ฯลฯ   

          4.7 ยกระดับต่อยอดการสร้างสัมมาชีพชุมชน โดยการพัฒนาและจัดตั้งกลุ่มอาชีพ  เพื่อเป็นการส่งต่อการพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชนสร้างผู้ผลิตผู้ประการ  OTOP กลุ่มวิสาหกิจชุมชน  เพื่อสร้างความเข้มแข็งแก่ชุมชนด้วยระบบเศรษฐกิจชุมชน ที่มีทิศทางชัดเจนมากขึ้น                        

เทคนิคการส่งเสริมสัมมาชีพชุมชน

          ในฐานะพัฒนากรผู้รับผิดชอบการส่งเสริมสัมมาชีพชุมชนในหมู่บ้านเป้าหมายดังกล่าว ให้บรรลุเป้าหมายตามวัตถุประสงค์  ข้าพเจ้าได้น้อมนำหลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 มาเป็นแบบอย่างในการทำงาน ดังนี้

          1.การเตรียมข้อมูล การศึกษาข้อมูล

          2.การลงศึกษาพื้นที่ด้วยตนเอง

          3.สอบถามผู้เชี่ยวชาญที่รู้ข้อมูลจริง

          4.หาข้อมูลเพิ่มเติมจากประชาชนพื้นที่

          5.วิเคราะห์ สังเคราะห์ให้ได้ข้อสรุป มองแบบองค์รวม เริ่มทำจากจุดเล็ก

          6.เรียบง่ายและประหยัด เริ่มจากสิ่งที่ประชาชนมี  ไม่ทำในสิ่งที่ประชาชนไม่ต้องการ

          7.ทดลองดำเนินการ ปรับปรุงแก้ไขให้สมบูรณ์

๕. ผลของการสร้างสัมมาชีพชุมชน 

          5.1 ประชาชนได้รับการส่งเสริมและพัฒนาอาชีพตามแนวทางสัมมาชีพชุมชน สามารถสร้างรายได้  ให้กับตนเอง  หมู่บ้านละ 20 ครัวเรือน

          5.2 ชุมชนมีทีมวิทยากรสัมมาชีพเพื่อขับเคลื่อนสัมมาชีพในระดับหมู่บ้าน  หมู่บ้านละ  1  ทีม 

          5.3 ชุมชนมีการพัฒนาและจัดตั้งกลุ่มอาชีพเพื่อต่อยอดและพัฒนาไปสู่ผู้ผลิตผู้ประกอบการ OTOP  อย่างน้อยหมู่บ้านละ  2  กลุ่ม    

          5.4 ชุมชนมีระบบเศรษฐกิจที่พึ่งตนเองได้ ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และแนวทางของสัมมาชีพชุมชน คือ มีรายได้มากกว่ารายจ่าย  ไม่เบียดเบียนตนเอง ไม่เบียดเบียนผู้อื่น และไม่เบียดเบียนสิ่งแวดล้อม

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

6. ปัจจัยแห่งความสำเร็จ

          6.1  ประสิทธิภาพของกลไกและองค์กรในการขับเคลื่อน ซึ่งได้แก่  ผู้นำสัมมาชีพชุมชน หรือ ทีมวิทยากรสัมมาชีพชุมชน และทีมสนับสนุนการขับเคลื่อนสัมมาชีพชุมชนในแต่ละระดับ

          6.2  ความร่วมมือและการมีส่วนร่วมของประชาชน  ผู้นำ กลุ่มองค์กรในชุมชน  หมายถึง  ประชาชนนำหน้า  และลงมือทำด้วยตนเอง  เป็นการระเบิดจากข้างใน

          6.3  แรงหนุนเสริมจากพลังประชารัฐ  ภาคประชาชน : ลงมือทำ  ภาคราชการ : ชี้เป้า สนับสนุน ส่งเสริม   และภาคเอกชน : ร่วมขับเคลื่อน

อุปกรณ์ ->

การส่งเสริมการสร้างสัมมาชีพชุมชนไม่ควร ทำในสิ่งที่ประชาชนไม่มีความพร้อม และไม่ต้องการ  ควรเกิดจากการระเบิดจากข้างใน

กระบวนการ/ขั้นตอน->

ข้อพึงระวัง ->