ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

 ชาวบ้านจาน หมู่ที่ 1 ตำบลจาน อำเภอเมืองศรีสะเกษ จังหวัดศรีสะเกษ มีการทอผ้าไหมเพื่อใช้เอง  ซึ่งสืบทอดวิธีการทอผ้าไหมมาจากบรรพบุรุษ  การทอผ้าไหมเริ่มตั้งแต่การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม  เพื่อผลิตเส้นไหมเอง ใช้สำหรับทอผ้าไหมมัดหมี่ ผ้าขาวม้า นอกจากการทอผ้าไหมเพื่อใช้เองในครัวเรือนแล้ว  ยังทอเป็นผ้าสบง จีวร  เพื่อถวายพระสงฆ์ ทอเป็นผ้าไหมมัดหมี่  ผ้าโสร่ง เพื่อใช้เป็นของรับไหว้ปู่ย่าในงานแต่งงานมงคลสมรส  แล้วยังใช้เป็นของขวัญของฝากสำหรับญาติพี่น้อง เพื่อนฝูง คนรู้จักคนที่เคารพนับถือ

วัตถุประสงค์ ->

การเลี้ยงไหม

เริ่มตั้งแต่การปลูกหม่อน  โดยใช้กิ่งต้นหม่อนปักชำ  เมื่อต้นหม่อนอายุประมาณ  ๓  เดือน ก็สามารถเก็บใบหม่อนเพื่อไปเลี้ยงหนอนไหมได้  ซึ่งการเก็บใบหม่อนจะเก็บจากใบล่างขึ้นไปหาใบที่อยู่ข้างบน  ขึ้นอยู่กับขนาดของหนอนไหม ถ้าหนอนไหมยังเป็นตัวอ่อนก็ต้องใช้ใบหม่อนใบอ่อน  หนอนไหมจะลอกคราบทั้งหมด  ๔  ครั้ง แต่ละครั้งจะใช้เวลา  ๑  สัปดาห์

การสาวไหม

การสาวไหม  ใช้น้ำฝนที่สะอาดในการสาวไหม โดยให้น้ำร้อนประมาณ  ๗๐-๘๐ องศาเซลเซียส จะทำให้ได้เส้นไหมที่สวย  และสม่ำเสมอ  แต่ถ้าน้ำร้อนเกินไป  จะทำให้สาวไหมไม่ออก  ต้องสาวไหมให้เสร็จภายใน  ๗  วัน ถ้าสาวไหมไม่หมดก็นำไปตากแดด ประมาณ  ๓  ชั่วโมง  เพื่อให้ดักแด้ตาย  แต่ข้อเสียของการตากแดด คือ ทำให้ไหมสีซีด

การฟอกไหมและการย้อมสี

นำเส้นไหมที่ได้จากการสาวไหม มาฟอกสี เพื่อให้เส้นไหมมีสีอ่อนลง  จางลง เพื่อนำไปย้อมสีต่อไป  การฟอกไหม  จะหยดน้ำยาล้างจาน เพื่อเพิ่มความมันเงาของเส้นไหม และการย้อมสี  ต้องผสมสบู่เทียมเพื่อป้องกันการตกสีของผ้าไหม

การมัดหมี่

เป็นการนำเส้นไหมที่ผ่านการย้อมแล้ว มาทำลวดลาย โดยการนำเส้นไหมไปขึงให้ตึง  แล้วใช้เชือกฟางมัดเป็นจุดเล็กๆ ตามลายที่ต้องการ  และแต้มสีต่างๆ เพื่อเพิ่มลวดลาย  เมื่อทำลวดลายเสร็จแล้วก็ต้องแก้หมี่โดยการใช้มีดเล็กๆ ตัดเชือกฟางที่ทำลวดลายออก แล้วนำหมี่ที่ได้ไปปั่นใส่หลอดเล็กๆเพื่อที่จะไปทอเป็นผ้าไหมต่อไป

การทอผ้าไหมมัดหมี่

การนำเส้นไหมที่ผ่านการย้อมสีตามที่ต้องการแล้ว  นำไปต่อกับฟืม (การประกอบเส้นไหมเข้ากับเครื่องมือทอผ้า)   ความยาวแล้วแต่ว่าใครจะกำหนด แล้วนำไปติดตั้งบนกี่เพื่อทำการทอ

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

ต้องมีการศึกษาหาเทคนิคใหม่ๆ อยู่เสมอ โดยเฉพาะรูปแบบและลวดลายของผ้าเพื่อให้ตรงกับความต้องการของตลาด

อุปกรณ์ ->

ในขั้นตอนการเลี้ยงไหมต้องระวังไม่ให้มีมดในบริเวณที่เลี้ยงไหม หากมีมดรบกวนจะทำให้ไหมตายหรือเกิดความเสียหายได้

กระบวนการ/ขั้นตอน->

เทคนิค/เคล็ดลับในการผลิต

          ๑. การเลี้ยงไหม จะใช้แป้งโรยที่หนอนไหม เพื่อให้หนอนไหมตื่นกินใบหม่อนพร้อมกัน และโตเท่ากัน

๒. การสาวไหม  ใช้น้ำฝนที่สะอาดในการสาวไหม โดยให้น้ำร้อนประมาณ  ๗๐-๘๐ องศาเซลเซียส จะทำให้ได้เส้นไหมที่สวย  และสม่ำเสมอ  แต่ถ้าน้ำร้อนเกินไป  จะทำให้สาวไหมไม่ออก  ต้องสาวไหมให้เสร็จภายใน  ๗  วัน ถ้าสาวไหมไม่หมดก็นำไปตากแดด ประมาณ  ๓  ชั่วโมง  เพื่อให้ดักแด้ตาย  แต่ข้อเสียของการตากแดด คือ ทำให้ไหมสีซีด

๓. การฟอกไหม  จะหยดน้ำยาล้างจาน (ซันไลต์) เพื่อเพิ่มความมันเงาของเส้นไหม

๔. การย้อมสี  ต้องผสมสบู่เทียมเพื่อป้องกันการตกสีของผ้าไหม

ข้อพึงระวัง ->