กระบวนการส่งเสริมสนับสนุนการขับเคลื่อนสัมมาชีพชุมชน บ้านตระกาจ (บ้านโนนกุง) หมู่ที่ 8 ตำบลศรีแก้ว อำเภอศรีรัตนะ จังหวัดศรีสะเกษ
โดย : นายเมฆ คำเหลือ ตำแหน่ง : เจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชน วันที่ : 2017-03-23-08:59:57ที่อยู่ : สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอศรีรัตนะ
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ.2560-2564) ได้กำหนดยุทธศาสตร์การสร้างความเป็นธรรมลดความเหลื่อมล้ำในสังคมเป็น 1 ใน 10 ยุทธศาสตร์การพัฒนาตามแผนฯ และรัฐบาลได้กำหนดนโยบายการบริหารราชการแผ่นดิน จำนวน 11 ด้าน ซึ่งมีนโยบายการลดความเหลื่อมล้ำของสังคมและการสร้างโอกาสเข้าถึงบริการของรัฐเป็นหนึ่งในนโยบายสำคัญ ที่มุ่งหวังแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับปากท้องของประชาชนในระดับล่างที่เป็นคนส่วนใหญ่ของประเทศ โดยมีแผนงานที่สำคัญ คือ แผนงานการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและชุมชนเข้มแข็ง ซึ่งได้มอบให้กระทรวงมหาดไทยที่มีกรมการพัฒนาชุมชนเป็นหน่วยงานหลักบูรณาการไปสู่การปฏิบัติ
ปัจจุบันนี้สถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการประกอบอาชีพของประชาชนภาคการเกษตรในชุมชนมีภาวะความเสี่ยงของอาชีพภาคเกษตรกรรมที่เกิดจากการประกอบอาชีพแบบดั้งเดิม เช่น ปลูกพืชเชิงเดี่ยว โรคพืช ราคาผลผลิตตกต่ำ การไม่มีอาชีพหรือรายได้เสริม หลังฤดูการผลิตและยังมีการรวมตัวกันเป็นกลุ่มอาชีพค่อนข้างน้อย ส่วนกลุ่มอาชีพที่มีอยู่ยังไม่ได้รับการส่งเสริม และพัฒนาอย่างเพียงพอ ส่งผลให้ประชาชนต้องเคลื่อนย้ายไปประกอบอาชีพในเมือง และมีส่วนราชการที่มีสถานที่หรือศูนย์ฝึกอบรมซึ่งสามารถปรับเปลี่ยนเป็นศูนย์ฝึกอาชีพ/แหล่งเรียนรู้การประกอบอาชีพได้ แต่ไม่ได้ใช้ประโยชน์เท่าที่ควร ประกอบกับมีปราชญ์ชุมชนด้านอาชีพที่เชี่ยวชาญและประสบผลสำเร็จในการประกอบอาชีพด้านต่าง ๆ อยู่ในหมู่บ้าน/ชุมชน แต่มีส่วนน้อยที่สามารถถ่ายทอดให้คนอื่นนำไปทำตามให้สำเร็จได้
วัตถุประสงค์ ->
ขั้นตอนที่ ๑ การเตรียมความพร้อม
๑.๑ ศึกษาและทำความเข้าใจ เนื้อหาสาระ รูปแบบวิธีการในการขับเคลื่อน หมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยเน้นการศึกษา และสร้างความรู้ความเข้าใจ ในกรอบแนวคิดในการดำเนินการ ขับเคลื่อน หมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงว่ามีรูปแบบวิธีการขับเคลื่อนอย่างไรจึงจะประสบผลสำเร็จ โดยการศึกษาข้อมูลชุมชนต้นแบบที่ได้ดำเนินการมาก่อนแล้ว เช่น บทเรียนประสบการณ์ของบ้านเศรษฐกิจพอเพียงต้นแบบ และ ศึกษาข้อมูลจากเอกสาร แนวทางการการดำเนินการหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง โดยกรมการพัฒนาชุมชน เป็นต้น
๑.๒ ประชุมทีมขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงระดับอำเภอ เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจ แนวคิด วิธีการขั้นตอน กระบวนการในการขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยการนัดหมายทีมงานขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ระดับอำเภอ และแกนนำหมู่บ้านเป้าหมายที่เป็นพื้นที่ต้นแบบในการขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ โดยมีวัตถุประสงค์ในเรื่องของการสร้างความรู้ความเข้าใจ และวางเป้าหมาย ความคาดหวัง และกำหนดแผนปฏิบัติการ ในการขับเคลื่อนหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง
-2-
ในระดับหมู่บ้านให้มีความชัดเจน เข้าใจตรงกัน สามารถขับเคลื่อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
๑.๓ จัดเตรียมเอกสาร คู่มือในการดำเนินการขับเคลื่อน หมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยได้รวบรวมเอกสารข้อมูล และคู่มือต่าง ๆ ที่กรมการพัฒนาชุมชนผลิตสื่อสำหรับส่งเสริมการเรียนรู้เรื่อง หมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง นอกจากนั้นยังค้นหาประสบการณ์ในการขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในแต่ละหน่วยงานมี กรอบแนวคิดในการขับเคลื่อนอย่างไรบ้าง๑.๔ ประชุมชี้แจงการดำเนินงาน ให้ชุมชนทราบ โดยนัดหมายหัวหน้าครัวเรือนเป้าหมายในหมู่บ้านตระกาจ (บ้านโนนกุง) หมู่ที่ 8 ตำบลศรีแก้ว อำเภอศรีรัตนะ จังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 25 คน มาร่วมประชุมเพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจแนวทางการขับเคลื่อน หมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ทั้งนี้ ในกระบวนการดังกล่าว ได้นำเสนอข้อมูลเพื่อการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ตามประเด็นที่สำคัญ ดังนี้
-วัตถุประสงค์ในการดำเนินงานขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง-กรอบแนวคิด การขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ความหมาย ความสำคัญ
-ขั้นตอน วิธีการ และ ระยะเวลาในการดำเนินการ
-กำหนดแผนปฏิบัติการขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงร่วมกัน ระหว่างชุมชน และทีมส่งเสริมการเรียนรู้จากภายนอกชุมชนขั้นตอนที่ ๒ ค้นหาและสร้างผู้นำการเปลี่ยนแปลง
๒.๑ ค้นหาและสร้างกลุ่มเป้าหมายให้เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงในชุมชน ภายหลังจากดำเนินการประชุมชี้แจงต่อชุมชน ให้ทราบถึงแนวทางในการดำเนินงานในระยะแรก จึงได้จัดเวทีเรียนรู้ กับกลุ่มเป้าหมาย เพื่อสร้างให้เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง กล่าวคือ ที่จะร่วมดำเนินการในการทำ หมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เชิงคุณภาพ จากเวทีดังกล่าว ได้ร่วมกันคัดเลือก คณะทำงานหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในระดับหมู่บ้าน จำนวน 4 คน ซึ่งจะเป็นคณะทำงานที่จะช่วยในเรื่องการขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพเศรษฐกิจพอเพียงให้เป็นหมู่บ้านที่มีชีวิต สามารถนำไปสู่การเป็นหมู่บ้านต้นแบบได้ ผลจากการประชุมเวทีดังกล่าว ที่ประชุม ได้คัดเลือกคณะทำงาน จากตัวแทน ผู้นำชุมชนที่เป็นทางการ ผู้นำตามธรรมชาติ ผู้นำกลุ่มองค์กรในหมู่บ้าน และผู้นำคุ้ม คณะทำงาน 4 คนนี้ จะช่วยกำกับดูแลกระบวนการในการขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงให้บรรลุตามวัตถุประสงค์
๒.๒ เพิ่มพูนความสามารถ คณะทำงานในการเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง โดยให้คณะทำงานศึกษารายละเอียด แนวทางการดำเนินการจากคู่มือและเอกสารต่าง ๆ ให้มีความพร้อมในการดำเนินการ ขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง๒.๓ แกนนำหมู่บ้านศึกษาดูงาน ชุมชนต้นแบบที่ประสบผลสำเร็จ ก่อนที่จำลงมือปฏิบัติการขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง หมู่บ้านตระกาจ (บ้านโนนกุง) หมู่ที่ 8 ตำบลศรีแก้ว อำเภอศรีรัตนะ ได้ไปศึกษาดูงาน จำนวน 25 คน ประกอบด้วย ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน อบต. ปราชญ์ชาวบ้าน และสมาชิกกลุ่มเป้าหมายไปศึกษาดูงาน กระบวนการขับเคลื่อนหมู่บ้านสัมมาชีพเศรษฐกิจพอเพียงพึ่งตนเอง ที่ประสบผลสำเร็จในการแก้ไขปัญหาของชุมชน
๒.๔ ประชุมเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจ ในแนวทางการดำเนินงาน และจัดทำแผนปฏิบัติการขับเคลื่อนกระบวนการหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ภายหลังจากที่แกนนำชุมชนกลับจากศึกษาดูงาน แล้วได้ดำเนินการ จัดเวทีให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ถ่ายทอดประสบการณ์ที่ได้รับ ให้-3-
-คณะทำงานในหมู่บ้าน และทีมที่จะดำเนินการหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ตลอดจนจัดทำแผนปฏิบัติการ ในการขับเคลื่อนงานของทีมและคณะทำงาน เพื่อเป็นการกำหนดเป้าหมาย และกรอบระยะเวลาในการดำเนินการ
ข้อพึงระวังของการพัฒนา
โครงการหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เป็นโครงการที่ใช้งบของทางราชการ ซึ่งไม่ใช่งบจากน้ำพักน้ำแรงของชาวบ้าน การห่วงแหน และการพัฒนาต่อยอด จะไม่เหมือนงบของชุมชนเองที่มีความรักความหวงแหนมากกว่า โครงการหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงอาจจะไม่ประสบผลสำเร็จเท่าที่ควร หรืออาจจะไม่ประสบผลสำเร็จตามเป้าหมาย
การแก้ไขปัญหาของชุมชน โดยการดำเนินงานตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงบ้านตระกาจ (บ้านโนน-กุง) มีจุดเริ่มต้นจากการขอรับการสนับสนุนจากหน่วยงานราชการ แล้วผ่านการเรียนรู้การพัฒนาโดยชุมชน การพัฒนาตามแนวทางนี้จึงมีข้อพึงระวังใน 2 ประเด็น คือ
1 ต้องมีการสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง สนับสนุนในส่วนที่ขาด
2 ชุมชนต้องเรียนรู้ที่จะต้องดำเนินการพัฒนาด้วยตนเอง
ข้อเสนอในการดำเนินกิจกรรมหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอพียง
ควรให้ชุมชนได้มีส่วนร่วมในการใช้ทุน (ทุนที่ไม่ใช่เงิน ทุนที่ใช้เงิน ประมาณ 10% ของงบประมาณโครงการ) ชุมชนจึงจะมีส่วนร่วมในการพัฒนาและมีการวางแผนการพัฒนาชุมชนของตัวเองตามลำดับ
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
1 มีการจัดเวทีประชาคมวิเคราะห์ปัญหาของครัวเรือนและชุมชนที่เป็นทางการ และไม่เป็นทางการผ่านการพูดคุย และยอมรับตระหนักในปัญหาร่วมกัน
2 การเรียนรู้ของครัวเรือนผ่านการลงมือฝึกปฏิบัติ การมีส่วนร่วมและการแบ่งบทบาทหน้าที่และความรับผิดชอบของสมาชิกในชุมชน
1 การเรียนรู้ขยายผลจากครัวเรือนตัวอย่างสู่ครัวเรือนอื่นๆ ชุมชน ผ่านความเอื้ออารีย์ ความ
สามัคคีของชุมชน
4 การบริหารจัดการของชุมชน ผ่านการรวมกลุ่ม การกำหนดแนวทางดำเนินการโดยชุมชนตลอดจนการเรียนรู้ผ่านกลุ่มองค์กรเดิมที่มีอยู่ในชุมชน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
5 หน่วยงานราชการให้การสนับสนุน ทั้งในระดับตำบล อำเภอ สถาบันอื่นๆ
อุปกรณ์ ->
กระบวนการ/ขั้นตอน->
- ผลของการแก้ไขปัญหา/การพัฒนา/ปัจจัยแห่งความสำเร็จ
๑. การตระหนักถึงความจำเป็นในการสร้างความสัมพันธ์เพื่อที่จะทำให้งานบรรลุ
เป้าหมายและสามารถใช้การมีส่วนร่วมในการทำงานได้
๒.การติดต่อกับองค์กรหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่จะเป็นเครือข่าย โดย
การรวมหมู่บ้านสัมมาชีพตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่มีความต้องการเหมือนกัน และต้องการจะทำกิจกรรมเหมือนกัน
๓.การสร้างพันธกรณีร่วมกัน คือ การตกลงใจที่จะทำงานร่วมกันมีการเสริมสร้างความรู้
แลกเปลี่ยนความรู้ เรียกว่าเป็นการศึกษาเรียนรู้
๔.การพัฒนาความสัมพันธ์ เป็นการเริ่มทำกิจกรรมร่วมกันและตกลงกันในการบริหารจัดการ
๕.การเรียนรู้ร่วมกัน ซึ่งจะนำไปสู่ความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้น และขยายตัวขยายกิจกรรมตาม
พื้นที่หรือตามลักษณะกิจกรรม
ข้อพึงระวัง ->