การจักสานไม้ไผ่
โดย : นายชุมพร เหล็กรัตน์ วันที่ : 2017-04-02-12:50:46ที่อยู่ : 61 หมู่ที่ 9 ตำบล บ้านด่าน
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
ในการประกอบอาชีพการจักสานไม้ไผ่ นายชุมพร เหล็กรัตน์ ได้แสวงหาความรู้จากคนที่ชำนาญการสานไม้ไผ่ ส่วนใหญ่ก็เป็นอุปกรณ์เครื่องมือที่ใช้ในชีวิตประจำวันทั่วไป เช่นสุ่มไก่ แปลนอน แปลเด็ก กระด้ง ฯลฯ
สุ่มไก่ เป็นอุปกรณ์ชนิดหนึ่งในการขังไก่ ปัจจุบันยังเป็นที่นิยมใช้ยู่ ถึงแม้ว่าจะมีอายุการใช้งานไม่นาน แต่ก็สามารถใช้งานได้ไม่เกิน 3 ปี เพราะสามารถเคลื่อนย้ายได้ง่าย สะดวกและเบา
จังหวัดอุตรดิตถ์ ประชาชนนิยมเลี้ยงชนกันอย่างแพร่หลาย จึงทำให้สุ่มไก่ยังสามารถจำหน่ายเสมอมา นายชุมพร เหล็กรัตน์ เป็นคนหนึ่งที่มีความรู้ในการสานสุ่มไก่จำหน่าย เป็นอาชีพเสริมนอกเหนือจากการทำนา ทำให้มีรายได้เพิ่มขึ้น ถึงแม้ว่าจะทำขายเฉพาะในเขตอำเภอเมืองอุตรดิตถ์ก็ตาม ราคาจำหน่ายตามขนาดของสุ่ม 200-400บาท
ต่อใบ ไม้ไผ่ที่ใช้จะต้องมีความเหนียวและอ่อนตัวได้ดี อายุประมาณ 5 ปี หาจากในหมู่บ้านบ้าง ซื้อมาจากหมู่บ้านอื่นบ้าง ราคาลำละ 15 บาท
วัตถุประสงค์ ->
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
อุปกรณ์ ->
อุปกรณ์การทำจักสานไม้ไผ่
1. เลื่อย
2. มีดขูดผิวไผ่
3. มีดผ่าไม้ไผ่
4. มีดจักตอกและเหลาตอก
5. ตลับเมตร
6. คีม,กรรไกร,เหล็กปลายแหลม
7. ที่เลียดตอก
กระบวนการ/ขั้นตอน->
วิธีทำ
1. จักตอกไม้ไผ่
1.1 เลื่อยตัดไม้ไผ่ยาวตามขนาดที่ต้องการ
1.2 ผ่าไม้ไผ่ออกมาเป็นเส้นๆ
1.3 จักไผ่เป็นตอกยืน กว้างประมาณ 1.3 ชม. – 1.7 ชม. ตอกยาวขนาด 0.8 ชม.
ไม้ 1 ลำ จะสานสุ่มไก่ได้ 1 – 2 ใบ
1.4 ส่วนที่เป็นข้อไผ่ (ข้อที่มีตาไผ่) ทำหมุดยึดหัวสุ่ม
2. การสานสุ่มไก่
2.1 เริ่มจากสานตอกยาวและตอกยืนเป็นหัวสุ่มแบบลายขัด
2.2 ใช้ค้อนตอกตะขอข้อไผ่หลักหมุดยึดหัวสุ่ม เพื่อยึดสุ่มไก่ไว้ในการสานขึ้นรูปสุ่มไก่
2.3 ใช้ตอกยาวสานรอบ ๆ สุ่มไก่เพื่อขึ้นรูปแบบลายหนึ่ง (ยกหนึ่งข้ามหนึ่ง) โดยจุดเริ่มต้นของตอกยาวแต่ละเส้นเปลี่ยนตำแหน่งไปเรื่อย ๆ เพื่อให้สุ่มไก่ได้รูปทรงกลม
2.4 สานตีนสุ่มไก่ โดยใช้ตอกไผ่ตีนประมาณ 5 เส้น
2.5 ใช้เลื่อยคันธนูเลื่อยตัดส่วนตอกยืนที่ยื่นยาวตีนสุ่มไก่ทิ้งไป
ข้อพึงระวัง ->