ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

การทอผ้า้ป็นการสืบทอดจากบรรพบุรุษ

วัตถุประสงค์ ->

1.เพื่อใช้ในครัวเรือน

2.เพื่อเป็นอาชีพเสริมรายได้

3.เพื่อใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

          1.ด้ายยืน

          2. ด้ายพุ่ง       

อุปกรณ์ ->

   1. กี่

         2. เครื่องค้นด้าย

          3. ฟันฟืม หรือฟันหวี

          4. ไม้ม้วน

          5  . ตะกอ (มีไว้สำหรับให้เส้นด้ายส

กระบวนการ/ขั้นตอน->

ขั้นตอนการเตรียมด้ายพุ่ง โดยการเข้ารูปโครงให้เสร็จก่อน และต้องคำนวณดูว่าจะใช้กี่เมตร เมื่อคำนวณได้แล้วก็จะหาความกว้าง ความยาว เช่น ถ้าตั้งเส้นด้าย 76 หลอดและต้องการผ้าหน้ากว้าง 40” ก็จะเดินด้าย 16 ครั้ง หรือ 16 เที่ยว จะได้เส้นด้ายออกมาทั้งสิ้น 1216 ฟันหวี สำหรับความยาวนั้นนับเอาจากม้าเดินด้าย ถ้าม้าเดินด้ายยาวตัวละ 5 เมตร ก็จะใช้ 1 หลัก 5 เมตร ถ้าต้องการ 100 เมตร ก็ใช้ 10หลัก เมื่อได้ความยาว ความกว้างแล้วก็จะเตรียมเข้าฟันหวีต่อไป

            การจัดเส้นด้ายเข้ารูปโครง เมื่อได้ความกว้าง ความยาวแล้ว ขั้นตอนต่อไปก็เตรียมด้ายเข้าฟันหวีหรือเรียกอีกอย่างว่าฟันฟืม ถ้าหากต้องการฟันหวี 40” หมายถึง 1216 ฟันหวี ก็จะเอาเส้นด้ายร้อยเข้าไปในฟันหวีเพื่อที่จะเตรียมม้วนต่อไป (ฟันหวี เป็นฟืมที่ใช้สำหรับทอผ้าที่จะให้เป็นผืนผ้าออกมา เส้นด้ายทุกเส้นจะต้องผ่านฟันหวีก่อน)  เมื่อร้อยฟันหวีเสร็จแล้วก็จะนำเอาเข้าม้าม้วน คือไม้ม้วนที่เราจะใช้เก็บด้ายไว้ เมื่อม้วนด้ายหมดแล้วก็จะเตรียมการจัดตะกอด้ายต่อไป การนำเข้าม้าม้วนเราต้องตรวจสอบฟันหวีดูว่า ฟันหวีจะต้องครบไม่มีการขาด ไม่มีการเกิน เพราะจะทำให้ผ้าเกิดมีตำหนิได้ เมื่อตรวจสอบเรียบร้อยแล้วก็จะเตรียมตะกอด้ายต่อไป 

 

การเก็บตะกอ ต้องตรวจเส้นด้ายที่ม้วนมาว่าไม่ผิด คือต้องมีเส้นบน เส้นล่าง และ เส้นบนต้องอยู่บน เส้นล่างต้องอยู่ล่าง ตะกออันนี้เวลาเหยียบเส้นด้ายจะมีการขับกันขึ้นลงที่จะทออกมาเป็นผืนผ้า 

การนำเข้ากี่  จะใช้ม้วนด้ายที่ได้เตรียมไว้ นำเข้าไปในกี่ประกอบให้เรียบร้อย ผูกตะกอมัดโยงทั้งข้างบน ข้างล่างจนเรียบร้อยก็เตรียมทอได้เลย 

          การเตรียมทอ คือ การเตรียมด้ายพุ่ง ถ้าเราจะทอผ้าสีธรรมดา เราก็ใช้ด้ายสีขาวย้อมสีตามที่เราต้องการว่าจะใช้สีอะไร แต่ถ้าเป็นผ้าขาวม้าก็จะใช้สลับสี สลับลายไปมา ถ้าเป็นผ้ามัดหมี่ ก็จะต้องเตรียมเส้นด้ายสีขาวมาเข้าใจเมื่อเข้าใจด้ายแล้วก็จะนำมามัดย้อมตามที่เราต้องการ สำหรับการมัดย้อมก็จะใช้วิธีมัดย้อมว่าจะใช้สีไหน ลายอะไร แล้วก็นำมามัดเป็นผืนผ้า ต้องการสีอะไรก็ย้อมสีนั้น เมื่อมัดย้อมเสร็จแล้วก็จะนำด้ายนั้นมาเข้าระวิงโดยให้ตัดเชือกที่มัดเอาไว้ออก ด้ายก็จะออกมาเป็นลวดลาย แล้วนำมาเข้าระวิง เพื่อจะกรอใส่หลอดเล็กๆ เมื่อกรอเสร็จแล้วก็จะนำเข้ากระสวยสำหรับนำมาทอผ้าต่อไป ในด้านการทอผ้า ถ้าเป็นผ้าสีธรรมดาก็จะพุ่งด้ายได้เร็วมาก แต่ถ้าเป็นการทอผ้ามัดหมี่ ต้องมาเรียง มาจัดลายที่ต้องการ เข้าดอก เข้ารูป เข้าทรง แต่ถ้าเป็นผ้าขาวม้า จะใช้วิธีสลับสี สลับลาย คือ เปลี่ยนกระสวยไปเรื่อย ๆ
          การค้นด้ายจากหลัก ประกอบด้วยอุปกรณ์ร้านที่ตั้งด้าย ร้านที่เป็นลูกหลักสำหรับพันด้าย จากนั้นดึงเส้นด้ายไปพันกับหลักพันด้ายบนร้านตั้งลูกหลัก
          สอดฟันฟืม ถ้าใช้ฟืมห่างด้ายเส้นยืนจะบางเนื้อผ้าไม่แน่น ถ้าใช้ฟืมถี่เนื้อผ้าจะแน่นละเอียด การสอดฟันฟืมจะต้องใช้ 2 คน คนแรกเป็นคนส่งด้าย โดยให้ด้ายเกี่ยวกับตะขอส่งให้อีกคน ซึ่งจะเป็นคนนำเส้นด้ายมา      สอดดับฟืม จากนั้นส่งกลับให้คนส่งด้าย ทำแบบนี้เรื่อยไปจนกว่าด้ายจะหมด
การม้วน ประกอบด้วยอุปกรณ์ ไม้ม้วน 1 อัน ร้านตั้งด้ายที่จะม้วน เอาม้วนด้ายมาวางแล้ว นำฟืมมาคั่น จากนั้นลากฟืมม้วนใส่ไม้ม้วน

 

ข้อพึงระวัง ->