การทอผ้าไหมย้อมสีธรรมชาติ
โดย : นางสมบูรณ์ เพ็งพันธ์ วันที่ : 2017-03-26-20:36:59ที่อยู่ : บ้านเลขที่ หมู่ที่ ๙ ตำบลโคกจาน
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
ได้สืบทอดการย้อมเส้นไหมด้วยสีธรรมชาติ และทอผ้ามาจากบรรพบุรุษ ทอไว้ใช้เองในครัวเรือน ปัจจุบันมีความชำนาญ
ทอเพื่อจำหน่าย เป็นอาชีพเสริม ประกอบกับต้องการอนุรักษ์ และสืบทอดภูมิปัญญาไว้ให้ลูกหลานได้สืบทอดต่อไป
วัตถุประสงค์ ->
อาชีพเสริมเพิ่มรายได้ให้กับครัวเรือน
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
-
อุปกรณ์ ->
-
กระบวนการ/ขั้นตอน->
1. เตรียมสีย้อม โดยนำวัตถุดิบที่ให้สีตามที่ต้องการไปต้มเพื่อสกัดเอาสี กรองเฉพาะน้ำเก็บไว้
2. เตรียมน้ำกรด โดยนำพืชที่มีรสเปรี้ยวไปต้มกับน้ำ ปล่อยให้เดือดสักพักยกลง กรองเฉพาะน้ำเก็บไว้
3. เตรียมน้ำด่าง โดยการนำขี้เถ้าจากพืชเนื้ออ่อนหรือพืชฉ่ำน้ำที่เย็นแล้ว เช่น กาบกล้วยแห้ง ต้นผักโขม กากมะพร้าว เปลือกนุ่น ฟางข้าว ฯลฯ แช่น้ำทิ้งไว้ กรองเฉพาะน้ำเก็บไว้
3. นำเส้นใย (ในที่นี้ใช้เส้นไหม) แบ่งใส่ห่วง นำไปแช่น้ำ 10 – 15 นาที บิดให้หมาด กระตุกให้เส้นไหมคลายตัว
4. นำน้ำสีที่สกัดได้ขึ้นตั้งไฟ ใส่น้ำกรดและสารส้มบดละเอียดลงไปในหม้อย้อม คนให้ละลายเข้ากัน
5. เมื่อน้ำสีเดือดแล้วตักแบ่งใส่กะละมังเล็กน้อย นำเส้นไหมลงไปขยำเพื่อให้แน่ใจก่อนว่าสีติดทั่ว และเสมอกันดี โดยใช้ก้นขวดแก้วค่อยๆทุบ ย้ำให้เส้นไหมจุ่มน้ำสีเท่าๆกัน และเพื่อป้องกันไม่ให้เส้นไหมแตกและน้ำสีไม่ให้ลวกมือ
6. นำเส้นไหมลงไปย้อมในหม้อย้อมประมาณ 30 – 40 นาที ระหว่างย้อมให้หมั่นพลิกกลับเส้นไหมให้จุ่มในน้ำสีให้ทั่วและเสมอกัน
7. เมื่อครบ 40 นาที หรือเมื่อเห็นว่าสีติดทั่วกันดีแล้ว ยกเส้นไหมขึ้นจากน้ำย้อมใช้ไม้บิดแล้วนำไปซักล้างในน้ำด่างที่เตรียมไว้ เพื่อให้สีติดและทนต่อการซัก
8. นำไปล้างด้วยน้ำสะอาด (ควรใช้น้ำฝน น้ำคลอง สระ ห้วย บึงหรือน้ำในแหล่งน้ำธรรมชาติที่สะอาดและไม่กระด้าง) 3 – 4 น้ำหรือจนกว่าจะสะอาดไม่มีสีหลุดออกมา บิดให้หมาด กระตุกให้เส้นไหมคลายตัว
9. เพื่อให้ได้สีที่แตกต่างอาจนำเส้นไหมไปขยี้ในน้ำโคลน (โดยนำโคลนผสมน้ำคนให้เข้ากันจนเนียน กรองเอาสิ่งสกปรกออก) ล้างในน้ำให้สะอาด 3 – 4 น้ำ หรือจนกว่าน้ำจะใส บิดให้หมาด กระตุกให้เส้นไหมคลายตัว ไม่พันกัน ตากให้แห้ง
ข้อพึงระวัง ->
-