ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

ชาวบ้านจาน หมู่ที่ 1 ตำบลจาน อำเภอเมืองศรีสะเกษ จังหวัดศรีสะเกษ มีการทอผ้าไหมเพื่อใช้เอง  ซึ่งสืบทอดวิธีการทอผ้าไหมมาจากบรรพบุรุษ  การทอผ้าไหมเริ่มตั้งแต่การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม  เพื่อผลิตเส้นไหมเอง ใช้สำหรับทอผ้าไหมมัดหมี่ ผ้าขาวม้า นอกจากการทอผ้าไหมเพื่อใช้เองในครัวเรือนแล้ว  ยังทอเป็นผ้าสบง จีวร  เพื่อถวายพระสงฆ์ ทอเป็นผ้าไหมมัดหมี่  ผ้าโสร่ง เพื่อใช้เป็นของรับไหว้ปู่ย่าในงานแต่งงานมงคลสมรส  แล้วยังใช้เป็นของขวัญของฝากสำหรับญาติพี่น้อง เพื่อนฝูง คนรู้จักคนที่เคารพนับถือ

 

วัตถุประสงค์ ->

ทอผ้าไหมเพื่อใช้ในครัวเรือนและจำหน่ายเพิ่มรายได้

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

1. หนอนไหม              2. ใบหม่อน                3. น้ำฝน

อุปกรณ์ ->

          1. กระด้ง                  2. แป้งเด็ก                 3. หม้อสาวไหม            4. ไม้สาวไหม

5. พวงสาว                 6. กวักไหม                7. อัก                      8. หม้อฟอกไหม           9. กาละมัง                 10. น้ำยาล้างจาน        11. ด่างฟอกไหม 12. สี                      13. เชือกฟาง              14. โรงหมี่                 15. กระสวย          16. ฟืม                    17. กี่

กระบวนการ/ขั้นตอน->

การเลี้ยงไหม

เริ่มตั้งแต่การปลูกหม่อน  โดยใช้กิ่งต้นหม่อนปักชำ  เมื่อต้นหม่อนอายุประมาณ  ๓  เดือน ก็สามารถเก็บใบหม่อนเพื่อไปเลี้ยงหนอนไหมได้  ซึ่งการเก็บใบหม่อนจะเก็บจากใบล่างขึ้นไปหาใบที่อยู่ข้างบน  ขึ้นอยู่กับขนาดของหนอนไหม ถ้าหนอนไหมยังเป็นตัวอ่อนก็ต้องใช้ใบหม่อนใบอ่อน  หนอนไหมจะลอกคราบทั้งหมด  ๔  ครั้ง แต่ละครั้งจะใช้เวลา  ๑  สัปดาห์

การสาวไหม

การสาวไหม  ใช้น้ำฝนที่สะอาดในการสาวไหม โดยให้น้ำร้อนประมาณ  ๗๐-๘๐ องศาเซลเซียส จะทำให้ได้เส้นไหมที่สวย  และสม่ำเสมอ  แต่ถ้าน้ำร้อนเกินไป  จะทำให้สาวไหมไม่ออก  ต้องสาวไหมให้เสร็จภายใน  ๗  วัน ถ้าสาวไหมไม่หมดก็นำไปตากแดด ประมาณ  ๓  ชั่วโมง  เพื่อให้ดักแด้ตาย  แต่ข้อเสียของการตากแดด คือ ทำให้ไหมสีซีด

การฟอกไหมและการย้อมสี

นำเส้นไหมที่ได้จากการสาวไหม มาฟอกสี เพื่อให้เส้นไหมมีสีอ่อนลง  จางลง เพื่อนำไปย้อมสีต่อไป  การฟอกไหม  จะหยดน้ำยาล้างจาน เพื่อเพิ่มความมันเงาของเส้นไหม และการย้อมสี  ต้องผสมสบู่เทียมเพื่อป้องกันการตกสีของผ้าไหม

การมัดหมี่

เป็นการนำเส้นไหมที่ผ่านการย้อมแล้ว มาทำลวดลาย โดยการนำเส้นไหมไปขึงให้ตึง  แล้วใช้เชือกฟางมัดเป็นจุดเล็กๆ ตามลายที่ต้องการ  และแต้มสีต่างๆ เพื่อเพิ่มลวดลาย  เมื่อทำลวดลายเสร็จแล้วก็ต้องแก้หมี่โดยการใช้มีดเล็กๆ ตัดเชือกฟางที่ทำลวดลายออก แล้วนำหมี่ที่ได้ไปปั่นใส่หลอดเล็กๆเพื่อที่จะไปทอเป็นผ้าไหมต่อไป

การทอผ้าไหมมัดหมี่

การนำเส้นไหมที่ผ่านการย้อมสีตามที่ต้องการแล้ว  นำไปต่อกับฟืม (การประกอบเส้นไหมเข้ากับเครื่องมือทอผ้า)   ความยาวแล้วแต่ว่าใครจะกำหนด แล้วนำไปติดตั้งบนกี่เพื่อทำการทอ

ข้อพึงระวัง ->

          ในขั้นตอนการเลี้ยงไหมต้องระวังไม่ให้มีมดในบริเวณที่เลี้ยงไหม หากมีมดรบกวนจะทำใหไหมตายหรือเกิดความเสียหายได้