พิธีสืบชะตาล้านนา
โดย : นายสมบูรณ์ วนิชตานนท์ วันที่ : 2017-07-05-14:53:52ที่อยู่ : 29/2 บ้านนาแส่ง หมู่ที่ 6 ตำบลนาแส่ง
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
พ่อหนานสมบูรณ์ เป็นผู้มีความรู้ และภูมิปัญญาท้องถิ่นในด้านศาสนาและการประกอบพิธีกรรมต่างๆ ของหมู่บ้าน เป็นผู้นำด้านศาสนาวัฒนธรรม การทำพิธีสืบชะตา ต่าง โดยได้รับการสืบทอดมาจากคนรุ่นเก่า
ก่อน ซึ่งภูมิปัญญาท้องถิ่นของ บ้านนาแส่ง “พิธีสืบชะตา” อันเป็นประเพณีวัฒนธรรมที่อยู่คู่กับวิถีชีวิตกับชาวล้านนามาอย่างยาวนานพิธีสืบชะตานั้นเป็นพิธีมงคล คำว่า “สืบ” ความหมาย คือต่อให้ยาวขึ้น “ชะตา” หรือชาตาชีวิตของแต่ละคนดังนั้นพิธีนี้จึงเสมือนเป็นพิธีกรรมในการต่ออายุ
ให้ยืนยาวขึ้นหรือที่เรา เรียกเป็นภาษาภาคกลางว่า “พิธีอายุวัฒนมงคล”
วัตถุประสงค์ ->
เพื่อสืบทอดประเพณีวัฒนธรรม “สืบชะตา” ให้แก่ลูกหลาน และเยาวชน รุ่นหลัง ได้อนุรักษ์ประเพณีวัฒนธรรมล้านนาต่อไป
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
1. ต้นกล้ามะพร้าว,ต้นอ้อย,ต้นกล้วย อย่างละ ๓ ต้น
2 กล้วยน้ำว้าดิบ ๑ เครือ
3 มะพร้าว ๑ ทะลาย
4 สีสายค่าคิง(สายน้ำมันยาวเท่าตัว) ๑ สาย
5 . ใบไม้ที่เป็นมงคลเช่น ใบเต๊า ใบขนุน ใบเงิน ใบทอง เป็นต้น
6 . เทียนขี้ผึ้งแท้น้ำหนัก ๑ บาท ๑ แท่ง
7. ด้ายสายสิญจน์ ๑ ม้วน
8. ปลาสำหรับปล่อยจำนวนเท่าอายุเจ้าชาตา
9. นก ปู หรือหอยสำหรับปล่อย
10. ใบไม้ที่เป็นมงคลเช่น ใบเต๊า ใบขนุน ใบเงิน ใบทอง เป็นต้น
อุปกรณ์ ->
1. ไม้ค้ำสรี (สะหรี ต้นศรีมหาโพธิ์) ๑๐๐ เล่ม
2.ขัว (สะพาน) ๑ คู่
3.ลวดเบี้ย ๓ เส้น (เส้นหนึ่งใช้หอยเบี้ยร้อยเป็นสาย ๑๐๐ ตัว)
๔. ลวดหมาก,ลวดพลู ๓ เส้น (เส้นละ ๑๐๐)
๕. ลวดเมี่ยง ๓ เส้น (เส้นละ ๑๐๐)
๖. ลวดเงิน ๓ เส้น
๗. ลวดทอง ๓ เส้น
๘. ตุงยาวค่าคิง(ยาวเท่าตัวคน) ๓ ตัว
๙. ตุงเล็กและตุงช่อ ๑๐๐ ตัว
๑๐. ลวดข้าวตอก ๓ เส้น (เส้นละ ๑๐๐)
๑๑. บอกน้ำ,บอกทราย อย่างละ ๑ กระบอก
๑๒. บอกข้าวเปลือก,บอกข้าวสาร อย่างละ ๑ กระบอก
๑๖. สีสายค่าคิง(สายน้ำมันยาวเท่าตัว) ๑ สาย
๑๗. เสื่อใหม่ ๑ ผืน
๑๘. หมอนใหม่ ๑ ใบ
๑๙. เสื้อผ้าของผู้เข้าร่วมสืบชะตา
๒๐. หม้อใหม่ ๒ ใบ (หม้อเงิน,หม้อทอง) อย่างละ ๑ ใบ
๒1. บาตรสำหรับใส่น้ำพุทธมนต์ ๑ ใบ
กระบวนการ/ขั้นตอน->
๑. ตั้งเครื่องสืบชะตา จัดโต๊ะหมู่บูชา ตั้งอาสนะสงฆ์ ๙ ที่
๒. เจ้าชะตาจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย
- ประเคนบาตรน้ำมนต์ให้พระสงฆ์
- ประเคนขันสืบชะตา ด้ายสายสิญจน์
- ประเคนพานอาราธนาศีล แล้วกลับไปนั่งซุ้มพิธี
๓. อาจารย์(ผู้นำในการประกอบพิธี) นำกล่าวบูชาพระรัตนตรัย
๔. อาจารย์กล่าวอาราธนาศีล-ประธานสงฆ์ให้ศีล
๕. อาจารย์อาราธนาพระปริต
- พระสงฆ์องค์ที่ ๓ กล่าว สักเค ชุมนุมเทวดา
- คณะสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์
๖. อาจารย์สมาธรรม และครัวทาน (ขอขมา)
๗. อาจารย์อาราธนาธรรม พระสงฆ์เทศนาธรรมสืบชะตา ๙ ผูก
๘. ประธานสงฆ์มอบเครื่องสืบชะตาให้แก่เจ้าชะตาและคณะ
๙. ประธานสงฆ์ประพรมน้ำพระพุทธมนต์ พระสงฆ์เจริญไชยมงคลคาถา
๑๐. เจ้าชะตาและคณะถวายจตุปัจจัยไทยธรรมแก่พระสงฆ์ พระสงฆ์อนุโมทนา
๑๑. อาจารย์นำกราบพระ บูชา พระรัตนตรัย เจ้าชะตาถวายภัตตาหาร
และไทยทานเป็นอันเสร็จพิธี
ชื่อคัมภีร์ที่ใช้ประกอบพิธีสืบชะตา
๑. มหาทิพพมนต์ ๑ ผูก
๒. อุณหัสสะวิไชย ๑ ผูก
๓. โลกาวุฒิ ๔ ผูก
๔. สะลาถะวิชชาสูตร ๑ ผูก
๕. พุทธะสังคะหะโลก ๑ ผูก
๖. มหาไชยมงคล ๑ ผูก
การเทศน์ธรรมสืบชะตาทั้ง ๙ ผูก พระสงฆ์จะเทศน์พร้อมกันรูปละ ๑ ผูก ส่วนเครื่องประกอบพิธีกรรมสืบชะตาบ้าน กับชะตาเมืองนั้น เครื่องสืบชะตาจะเพิ่มมากขึ้นเป็นเครื่อง ๑,๐๐๐ จะมีการโยงสายสิญจน์
จากวัดหรือสถานประกอบพิธีผ่านไปยังบ้านแต่ละหลังจนครบ ทั้งหมู่บ้าน และทุกครอบครัวก็จะเตรียมน้ำส้มป่อยน้ำอบ น้ำหอม และทรายมาร่วมพิธี เมื่อเสร็จแล้วจะได้นำกลับไปโปรยที่บ้านเรือนของตน
ข้อพึงระวัง ->
การดูวัน ปีฤกษ์ยามตามคติความเชื่อของคนไทย โดยทั่วไปเดือนที่นิยมปลูกบ้าน ให้นับตามแบบเดือนไทยหรือเดือนทางจันทรคติได้แก่ เดือนอ้าย เดือนยี่ เดือนสี่ เดือนหก เดือนเก้า และเดือนสิบสอง สำหรับวันให้ดูวันที่เป็นวันอธิบดีธงชัยตามปีที่ปลูกบ้าน