ย้อมผ้าสีธรรมชาติ
โดย : นางหนูเย็น นาทองคำ วันที่ : 2017-03-24-22:56:22ที่อยู่ : บ้านเลขที่.........147............หมู่ที่......14........ซอย.............................ถนน....................ชื่อหมู่บ้าน...นาอุดม ตำบล..........นาอุดม..................................อำเภอ........โพนทอง..................................จังหวัดร้อยเอ็ด
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
ได้รับการถ่ายทอดจากคนรุ่นเก่าสืบต่อกันมา
วัตถุประสงค์ ->
ถ่ายทอดความรู้เรื่องนี้จากคนรุ่นเก่าสู่รุ่นใหม่ต่อไป
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
- ใบตะเพียนหนู (ภาษาพื้นเมืองเรียกว่า “ใบเหว”) จะขึ้นในป่าบริเวณทางไปอุทยานแจ้ซ้อน บางครั้งมีให้เห็นบ้างตามข้างทาง มีมากในช่วง ฤดูฝน ให้สีเขียวอมเหลืองหรือเขียวมะนาวสีเขียวสด เขียวขี้ม้า และสีเทา
- ใบหูกวาง ให้สีเขียว เช่นเดียวกลับสีจากไปตะเพียนหนู แต่สีจะไม่ค่อยใส จะออกตุ่น ๆ
- ใบลำใย ให้สีน้ำตาลอ่อน หรือสีเปลือกไข่
- ใบมะม่วง ให้สีเขียวอมเหลือง
- เปลือกประดู่ ให้สีน้ำตาลอมแดง แต่ในช่วงหน้าฝนจะได้สีน้ำตาลอ่อน หรือน้ำตาลอมชมพู
- เปลือกตะแบก ให้สีน้ำตาลอ่อน แต่สีออกไปทางอมส้มมากกว่าสีจากเปลือกประดู่
- ใบหม่อน นอกจากใช้เลี้ยงไหมหรือทำชาใบหม่อนแล้ว ยังนำมาย้อมผ้าได้อีก จะได้สีเขียวอ่อน
- คำแสด เป็นที่ได้จากต้นคำแสด ให้สีส้ม สีนี้ย้อมได้ปีละ 1 ครั้ง คือช่วงเดือน พฤษภาคมหลังจากนั้นจะไม่มีให้เห็นแล้ว แต่ละครั้งย้อมได้ไม่มากเพราะสามารถเก็บผลคำแสดได้คราวละไม่มาก
- ผลมะเกลือ ให้สีดำ หรือเทา
อุปกรณ์ ->
กระบวนการ/ขั้นตอน->
- นำเส้นด้ายที่จะย้อมมาต้มในน้ำสบู่ หรือผงซักฟอกเพื่อไล่ไขมันใช้เวลาประมาณ 30 นาที จากนั้นนำขึ้นมาผึ่งให้เย็นแล้วนำไปซักในน้ำสะอาด
- นำเปลือกไม้/ใบไม้ที่เตรียมไว้มาต้มจนเดือดใช้เวลาประมาณ 45 นาที แล้วกรองแยกกากออก
- นำน้ำสีที่กรองแล้วมาต้มในหม้อใส่เกลือ สารส้ม หรือปูน คนจนละลายแล้วนำฝ้ายที่ไล่ไขมันไว้แล้วลงมาต้มต่อ ประมาณ 45 นาที
- นำฝ้ายที่ย้อมแล้วออกให้สะเด็ดน้ำ ทิ้งไว้จนเย็น แล้วนำไปซักจนสะอาด
- นำฝ้ายที่ซักสะอาดดีแล้วไปตากจนแห้งส่วนฝ้ายที่ใช้เป็นเส้นยืนนำไปแช่ในแป้ง เปียกก่อนนำออกไปตากเพื่อให้เส้นด้ายมี ความเหนียวไม่ขาดง่าย
ข้อพึงระวัง ->