การทอผ้าด้วยมือ
โดย : นางสาวสมปอง ศรีชนะ วันที่ : 2017-07-04-12:20:08ที่อยู่ : 120 ม.3 บ้านคำน้ำสร้าง ต.คำน้ำสร้าง อ.กุดชุม
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
– เพื่อสืบสานสืบทอดเจตนารมณ์ของบรรพบุรุษในการอนุรักษ์ด้านการทอผ้า
– เป็นการส่งเสริมอาชีพและสร้างรายได้เสริม
– ลดปัญหาการว่างงาน ใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์
– สร้างความภาคภูมิใจในการสร้างชื่อเสียงให้กับท้องถิ่นของตนซึ่งเป็นที่รู้จักทั้งในประเทศและต่างประเทศ
– เกิดการรวมกลุ่มดำเนินกิจกรรมเฉพาะกิจมีส่วนเสริมสร้างความสามัคคีในชุมชน
– ทำให้ครัวเรือนมีรายได้เสริม
– เกิดความภาคภูมิใจในการริเริ่มสร้างสรรค์การออกแบบ ลวดลายผ้าใหม่ ๆ การให้สี การแปรรูปผลิตภัณฑ์และการนำผลิตภัณฑ์ออกจำหน่ายสู่ตลาดจนเป็นที่รู้จักทั่วไป
วัตถุประสงค์ ->
– เพื่อสืบสานสืบทอดเจตนารมณ์ของบรรพบุรุษในการอนุรักษ์ด้านการทอผ้า
– เป็นการส่งเสริมอาชีพและสร้างรายได้เสริม
– ลดปัญหาการว่างงาน ใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์
– สร้างความภาคภูมิใจในการสร้างชื่อเสียงให้กับท้องถิ่นของตนซึ่งเป็นที่รู้จักทั้งในประเทศและต่างประเทศ
– เกิดการรวมกลุ่มดำเนินกิจกรรมเฉพาะกิจมีส่วนเสริมสร้างความสามัคคีในชุมชน
– ทำให้ครัวเรือนมีรายได้เสริม
– เกิดความภาคภูมิใจในการริเริ่มสร้างสรรค์การออกแบบ ลวดลายผ้าใหม่ ๆ การให้สี การแปรรูปผลิตภัณฑ์และการนำผลิตภัณฑ์ออกจำหน่ายสู่ตลาดจนเป็นที่รู้จักทั่วไป
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
1. กี่ หมายถึง เครื่องมือในการทอผ้าทำเป็นโครงสร้างไม้หรือเหล็ก
2. ไม้ดาบ ” เป็นอุปกรณ์ที่ใช้แยกด้ายเส้นยืนออกจากกัน
3. กระสวย ” ใช้สำหรับทอพุ่งเส้นด้ายพุ่ง
4. ฟืม ” เป็นอุปกรณ์สำหรับการเรียงเส้นด้ายเพื่อทอ
5. ม้าเหยียบ ” เป็นเครื่องมือในการทอผ้าที่ประกอบคู่กับกี่ทอผ้า
6. เขาเหยียบ ” เป็นอุปกรณ์ที่ยกเส้นด้ายยืนออกจากกันในการทอ
7. เขาฟืม ” เป็นอุปกรณ์สำหรับเรียงเส้นด้าย
8. ด้ายเส้นยืน ” เป็นเส้นด้ายที่เรียงอยู่ในฟืม
9. ด้ายสอด ” เป็นเส้นด้ายหรือไหมสีต่าง ๆ ที่ใช้ทอทำลวดลายด้วยวิธีการยกเขา
10. ด้ายพุ่ง ” เป็นเส้นด้ายที่ใสกระสวยแล้วพุ่งไประหว่างด้ายเส้นยืน(เป็นสีเดียวกันกับด้ายเส้นยืน)
11. ด้ายแต่งดอก ” เป็นเส้นด้าย ( สีต่าง ๆ ) สำหรับแต่งเป็นลวดลาย
12. ลอกล้อ ” เป็นอุปกรณ์สำหรับดึงเขายกดอกกับม้าเหยียบ
13. หลอด ” เป็นเครื่องมือที่ใช้ใส่ด้าย
14. เผี่ยน ” เป็นอุปกรณ์ในการปั่นฝ้ายในเป็นเส้นด้าย
15. เขายกดอก ” เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการเก็บลายผ้า
16. เผียขอ ” เป็นอุปกรณ์สำหรับโว้นด้ายเพื่อนำไปทอผ้า
17. โก้งกว้าง ” เป็นอุปกรณ์ในการกวักด้ายเพื่อนำไปโว้น
18. หางเห็น ” เป็นอุปกรณ์สำหรับเสียบมะกวักเพื่อกรอเส้นด้าย
19. มะกวัก ” เป็นอุปกรณ์ในการกรอเส้นด้ายเพื่อนำไปโว้น
20. ขนเม่น หรือ ไม้แหลม ” เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการจกด้ายพุ่งเส้นยืน
อุปกรณ์ ->
1. กี่ หมายถึง เครื่องมือในการทอผ้าทำเป็นโครงสร้างไม้หรือเหล็ก
2. ไม้ดาบ ” เป็นอุปกรณ์ที่ใช้แยกด้ายเส้นยืนออกจากกัน
3. กระสวย ” ใช้สำหรับทอพุ่งเส้นด้ายพุ่ง
4. ฟืม ” เป็นอุปกรณ์สำหรับการเรียงเส้นด้ายเพื่อทอ
5. ม้าเหยียบ ” เป็นเครื่องมือในการทอผ้าที่ประกอบคู่กับกี่ทอผ้า
6. เขาเหยียบ ” เป็นอุปกรณ์ที่ยกเส้นด้ายยืนออกจากกันในการทอ
7. เขาฟืม ” เป็นอุปกรณ์สำหรับเรียงเส้นด้าย
8. ด้ายเส้นยืน ” เป็นเส้นด้ายที่เรียงอยู่ในฟืม
9. ด้ายสอด ” เป็นเส้นด้ายหรือไหมสีต่าง ๆ ที่ใช้ทอทำลวดลายด้วยวิธีการยกเขา
10. ด้ายพุ่ง ” เป็นเส้นด้ายที่ใสกระสวยแล้วพุ่งไประหว่างด้ายเส้นยืน(เป็นสีเดียวกันกับด้ายเส้นยืน)
11. ด้ายแต่งดอก ” เป็นเส้นด้าย ( สีต่าง ๆ ) สำหรับแต่งเป็นลวดลาย
12. ลอกล้อ ” เป็นอุปกรณ์สำหรับดึงเขายกดอกกับม้าเหยียบ
13. หลอด ” เป็นเครื่องมือที่ใช้ใส่ด้าย
14. เผี่ยน ” เป็นอุปกรณ์ในการปั่นฝ้ายในเป็นเส้นด้าย
15. เขายกดอก ” เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการเก็บลายผ้า
16. เผียขอ ” เป็นอุปกรณ์สำหรับโว้นด้ายเพื่อนำไปทอผ้า
17. โก้งกว้าง ” เป็นอุปกรณ์ในการกวักด้ายเพื่อนำไปโว้น
18. หางเห็น ” เป็นอุปกรณ์สำหรับเสียบมะกวักเพื่อกรอเส้นด้าย
19. มะกวัก ” เป็นอุปกรณ์ในการกรอเส้นด้ายเพื่อนำไปโว้น
20. ขนเม่น หรือ ไม้แหลม ” เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการจกด้ายพุ่งเส้นยืน
กระบวนการ/ขั้นตอน->
1. คัดเลือกเส้นด้ายที่จะทอ คัดเลือกสี
2. คัดเลือกเครือที่มีลวดลายที่ต้องการ
3. ทำการทอ
ข้อพึงระวัง ->
เนื่องจากปัจจุบันมีโรงงานทอผ้าหลายแห่ง ซึ่งเป็นโรงงานอุตสาหกรรม ใช้เครื่องจักรมากกว่าแรงงานคน โรงงานเหล่านั้นผลิตผ้าที่มีลวดลายซ้ำๆกัน ไม่ได้ผลิตผ้าที่มีลวดลายหลากหลายที่สวยงาม
ดังนั้นการอนุรักษ์การทอผ้าด้วยมือไว้นั้นล้วนแล้วแต่มีความสำคัญทั้งสิ้น เช่น
ได้อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของไทย ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่รุ่นบรรพบุรุษ
เพราะฉะนั้น เยาวชนรุ่นหลัง ควรสืบทอดมรดกทางวัฒนธรรมเหล่านี้ ให้คงอยู่คู่กับประเทศไทยต่อไป