จักสานด้วยเส้นพลาสติก
โดย : นางอุไรวรรณ เพชรมหาศาล วันที่ : 2017-03-14-16:11:57ที่อยู่ : 9 หมู่ที่ 3 บ้านมะค่าเหนือ ตำบลมะค่า
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
การจักสานเส้นพลาสติก เริ่มแรกเป็นการนำเส้นพลาสติกที่ไม่ได้ใช้ จากที่ใช้รัดกล่องบรรจุสินค้าของร้านค้า แล้วนำมาจักสานเป็นตะกร้า โดยอาศัยความรู้ที่มีจากการจักสานไม้ไผ่ หวาย ซึ่งเป็นภูมิปัญญาของหมู่บ้านที่และสืบทอดกันมา เมื่อทำออกมาและใช้ประโยชน์ได้ดี และใช้เวลาเตรียมวัสดุน้อย ทำได้เร็ว จึงเริ่มมีการจักสานมากขึ้น และพัฒนาได้หลายรูปแบบ ทำง่าย และเร็วกว่าวัสดุจากธรรมชาติ ที่มีขั้นตอนที่มากกว่า และเริ่มขาดแคลน จึงทำให้ คนในหมู่บ้านมีการเรียนรู้และถ่ายทอดให้แก่กัน จากได้เส้นพลาสติกจากกล่องสินค้า ก็เริ่ม ซื้อเส้นพลาสติกมาสาน จากสานใช้เอง ก็เริ่มสานเพื่อจำหน่าย และเป็นการสร้างรายได้อีกทางหนึ่ง
วัตถุประสงค์ ->
๑. เพื่อเป็นการใช้เวลาว่างหลังจากทำงานประจำ ให้เกิดประโยชน์ ของคนทุกวัยในครัวเรือน
๒. เพื่อเป็นการลดรายจ่ายในครัวเรือน
๓. เพื่อเป็นรายได้เสริมแก่ครัวเรือน
๔. เป็นการสืบทอดภูมิปัญญาด้านจักสาน และสร้างความสัมพันธ์ในครัวเรือน
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
๑. เส้นพลาสติก
๒. ลวด
๓. สายยางพลาสติก
๔. ผ้าเย็บริม ( ไม่ใช้ก็ได้ )
๑. กรรไกร
๒. จักร ( ไม่มีก็ได้ )
อุปกรณ์ ->
กระบวนการ/ขั้นตอน->
เลือกสายพลาสติก และสีสันที่ชอบ เพื่อให้เกิดลวดลายสวยงาม
2. ตัดเส้นพลาสติก สีฟ้า (สีสมมติ) ยาว 28 นิ้ว จำนวน 14 เส้น (วิธีตัดต้องให้เป็นปลายเฉียงๆ เพื่อง่ายต่อการสอดสานกัน หมายเหตุ : จำนวนเส้น และความยาว ขึ้นอยู่กับขนาดของผลิตภัณฑ์ที่จักสาน) ความยาวเพิ่มลดได้ตามขนาดของตะกร้าที่ต้องการ ( เฃ็ก – ใหญ่ )
3. เริ่มจากวางเส้นพลาสติก 7 เส้น เรียงให้เสมอกัน เทคนิคคือเอาสมุดหนาๆ มาทับไว้ไม่ให้เส้นพลาสติกเลื่อนไปมา และนำอีก 7 เส้นมาขัดกันเป็นกากบาท ให้อยู่กึ่งกลาง และสลับขึ้นลงบนล่าง และจัดเส้นให้เท่ากัน ( เพิ่มลดจำนานเส้นพลาสติก ได้ตามขนาดของตะกร้า )
4. นำเส้นข้างใต้เส้น ประมาณเส้นที่ 3 ที่อยู่ข้างใต้ นำมาสอดและเป็นการล็อค ทั้ง 2 ฝั่งซ้าย ขวา และทำการล็อคเช่นเดียวกัน ทั้งด้านบนและด้านล่าง
5. พับเส้นทุกเส้น ตามรอยที่เป็นขอบของการสาน เป็นการขึ้นรูปตะกร้า
6. เริ่มการตัดเส้น พื่อนำขึ้นรอบสร้าง ลายของตะกร้า ใช้ความยาว 18 นิ้ว จำนวน 11 เส้น (วิธีตัดต้องให้เป็นปลายเฉียงๆ เพื่อง่ายต่อการสอดสานกัน จำนวนเส้นขึ้นอยู่กับขนาดของผลิตภัณฑ์ที่จักสาน)
7. จากนั้นนำเส้นพลาสติค ที่ล็อคไว้ออกถอยออกมา เพื่อเป็นการเตรียมเริ่มการสานขึ้นรูป
8. ทำการขึ้นเส้นอีกสี มาขัดไปมายึดเกณฑ์จากตรงกลางของเส้นทั้งหมดก่อน สลับไปมาเป็นตารางไปเรื่อย ๆ
9. ชั้นที่ 2 ดันเส้นให้ชิด ก็สานสลับกันไปเป็นชั้นๆ โดยจะต้องมีการล็อคเส้นเพื่อไม่ให้เลื่อนไปมาเสมอ
10. พอสานไปจนใกล้ขอบก็ทำการเหน็บเส้นให้ไปทางเดียวกัน ทิ่มลงไปทางก้นตระกร้า เพื่อเตรียมเอาเส้นพลาสติคมาทำขอบ
11. เริ่มทำขอบนำเส้นพลาสติก 2 เส้นประกบกัน แล้ววางทาบไปกับขอบตระกร้าดึงเส้นพลาสติก ที่ล็อคดึงกลับมา แล้วก็สานทับไปกับขอบเส้นพลาสติกอีกเส้น แต่ต้องสลับลายสีไปด้วยเพื่อเป็นการสร้างขอบตระกร้าให้เกิดลวดลาย ทำอย่างนี้ทุกเส้นรอบตระกร้า
12. ขั้นทำการเก็บชาย ตัดชายให้สั้นพอดีกับการซ่อนลายได้แล้วก็เหน็บเก็บเข้าไปด้านใน ทำทุกเส้นเพื่อความเรียบร้อย
13. การทำหู ตัดเส้นพลาสติก 2 เส้น แล้วนำมาตัดผ่าครึ่ง
14. เพื่อนำไปถัดสานขัดกันไปมานั้นไขว้เส้นพลาสติก 2 เส้นเข้าหากัน โดยจะเรียงเป็น 4 เส้น การถัก คือ นำเส้นซ้ายสุด มาไขว้อ้อมไปด้านหลังวกกลับของเส้นที่ 3 ต่อด้วยนำเส้นขวาสุด นับถอยหลังไปไขว้ด้านหลังวกกลับเส้นที่ 3 เช่นกัน ทำสลับไปมาอย่างนี้จนสุดปลายพลาสติก
15. นำมาติดหูที่ตัวตะกร้าโดยการรวบเส้นของหูเข้าด้วยกัน แบ่งแยกเป็น 2 ข้าง แล้วร้อยเข้ากับตัวตะกร้า สานเป็นลวดลาย แล้วทำการเก็บปลายเส้นให้เรียบร้อย สำหรับเป็นหูหิ้ว หรือแขวนก็ได้ หรือนำมาสอดใส่ในสายยางพลาสติก แล้วนำไปติดหูที่ตัวตะกร้าแทนก็ได้
ข้อพึงระวัง ->