การทำลูกประคบ
โดย : นางบุบผา จินารักษ์ วันที่ : 2017-05-14-20:53:30ที่อยู่ : ๗ หมู่ที่ ๓ ตำบลเหล่า อำเภอโกสุมพิสัย
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
อยากให้คนในชุมชน หันมาใช้สมุนไพรในการรักษาโรคต่างๆลูกประคบ เป็นการ
ประคบด้วยสมุนไพร เป็นวิธีการบำบัดรักษาของการแพทย์แผนไทยซึ่งใช้ควบคู่กับการนวดไทย
วัตถุประสงค์ ->
1. เพื่อให้ชุมชนใช้สมุนไพรในการรักษาโรคต่าง ๆ และหาวัตถุดิบในชุมชนได้
2. เป็นการรักษาภูมิปัญาของชุมชน
3. เพื่อสร้างรายได้ให้แก่ชุมชน
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
1.พวกสมุนไพร
-หัวพาย -ขมิ้น
-ตะไคร้ -ใบมะกรูด
-ใบส้มป่อย -ใบมะขาม
-ใบเป้า -ใบนาด
2.พิมเสน
3. การะบูน
อุปกรณ์ ->
อุปกรณ์
1. เขียง 1 อัน และมีด 1 เล่ม
- ตัวยาสมุนไพรรวมที่ใช้ทำลูกประคบสมุนไพร
- ผ้าดิบสำหรับห่อทำลูกประคบสมุนไพร 2 ผืน และเชือก 2 เส้น ยาว 1 เมตร
- หม้อนึ่งลูกประคบสมุนไพร
5. กะละมัง ถุงมือ ผ้าขนหนู
6 .จานรองลูกประคบสมุนไพร
กระบวนการ/ขั้นตอน->
วิธีการทำลูกประคบสมุนไพร
1. เตรียมสมุนไพรให้พร้อมก่อนลงมือปรุงตามสูตรลูกประคบสมุนไพร หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ โขลกพอแหลก นำสมุนไพรชั่งน้ำหนักแต่ละชนิดตามสูตรมาตรฐานที่กำหนดไว้
2. นำส่วนผสมทั้งหมดของลูกประคบสมุนไพรมาคลุกเคล้าเข้าด้วยกัน เมื่อส่วนผสมเข้ากันดีแล้วให้นำมาทดสอบน้ำหนักรวมกันอีกครั้งหนึ่ง
3. นำส่วนผสมสมุนไพรลูกประคบมาใส่ในผ้า ห่อเป็นลูกประคบสมุนไพร รัดด้วยเชือกให้แน่น พร้อมใช้
วิธีการห่อลูกประคบสมุนไพร
1. นำส่วนผสมสมุนไพรของลูกประคบมาวางตรงกลางผ้า เริ่มต้นจับมุมผ้า 2 มุม ขึ้นมาทบกัน โดยจับทีละมุมจนครบทั้ง 4 มุม จากนั้นจะเกิดมุมผ้าขึ้นมาอีก 4 มุม ให้รวบมุมผ้าที่ละมุมอีกครั้งหนึ่งจนครบทั้ง 4 มุม
2. แต่งชายผ้าให้เรียบร้อย ซ้อนกันเป็นชายเดียว จากนั้นค่อย ๆ จัดแต่งลูกประคบสมุนไพรให้เป็นรูปทรงกลมที่สวยงาม
3. เมื่อได้ลูกประคบสมุนไพรที่เป็นรูปทรงกลมที่สวยงามแล้ว ให้นำเชือกมาพับครึ่ง ร้อยเป็นห่วงให้ชายทั้งสองเท่ากัน
4. จากนั้นพันทบกัน 2 รอบแล้วผูกให้แน่นด้วยเงื่อนตาย 1 รอบ ก็จะทำให้เหลือปลายผ้าที่เท่ากันทั้งสองข้าง ค่อย ๆ จัดระเบียบชายผ้าในส่วนที่จะทำเป็นด้ามจับลูกประคบสมุนไพร
5. การทำด้ามจับลูกประคบสมุนไพร โดยการจับชายผ้าที่เหลือมาซ้อนกันให้เรียบร้อย เสร็จแล้วพับเข้าหากันเพื่อเก็บชายผ้าทั้งสองด้าน
6. หลังจากที่เราจัดแต่งและซ่อนชายผ้าของลูกประคบสมุนไพรเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ให้พับลงมาประมาณ 2 นิ้วครึ่ง เพื่อทำด้ามจับ ใช้ปลายของเชือกเส้นเดิมมาพันทบกันอีก 2 รอบ โดยการผูกเชือกแบบเงื่อนตายให้แน่นอีกครั้งหนึ่ง
7. ให้ซ่อนปลายเชือกไว้ในซอกผ้าตรงรอยพับที่เป็นด้ามจับ เพื่อให้ลูกประคบสมุนไพรมีความแข็งแรงและสวยงามคงทนต่อการใช้งาน
8. นำเชือกป่านมาผูกให้แน่นอีกครั้งหนึ่งโดยผูกแบบเงื่อนตาย ปลายด้านหนึ่งยาวประมาณ 2 นิ้วครึ่ง เสร็จแล้วให้ยกขึ้นมาแนบกับด้ามจับลูกประคบสมุนไพร ใช้ปลายเชือกส่วนที่ยาวกว่าพันขึ้นมา โดยใช้ปลายนิ้วไล่กดเชือกให้แน่น การทำเช่นนี้จะทำให้เชือกเรียงกันดูสวยงามและเป็นระเบียบ
9. เมื่อพันจนสุดชายเชือกแล้วให้ผูกเงื่อนตายไว้กับปลายเชือกเส้นที่แนบไว้กับด้ามจับในตอนแรก จากนั้นซ่อนปลายเชือกไว้ในซอกผ้าที่เป็นด้ามจับ
ข้อพึงระวัง ->
วิธีปฏิบัติที่ถูกต้องและเหมาะสมในการใช้ลูกประคบสมุนไพร
วิธีการใช้ลูกประคบสมุนไพรให้ถูกวิธี
๑. ใช้ผ้าจับลูกประคบขณะร้อน ยกขึ้นจากปากหม้อ
๒. ใช้ลูกประคบแตะที่ท้องแขนตนเองทดสอบความร้อน
๓. ช่วงแรก แตะลูกประคบ และยกขึ้นโดยเร็ว จนกว่าลูกประคบจะคลายความร้อนลง๔. จากนั้น จึงวางลูกประคบให้นานพอประมาณ แล้วกดเน้นบริเวณที่ต้องการ
๕. เปลี่ยนลูกประคบเมื่อเย็นลง
ผ้าขนหนูก่อน แล้วประคบ ตอนแรกห้ามประคบที่ใดที่หนึ่งนานๆ เพราะจะทำให้ผิวหนังผู้ป่วยพุพอง หรือผู้ป่วยตกใจอาจช็อกได้ เมื่อร้อนต้องประคบเร็วๆ คอยซักถามดูเรื่อยๆ แล้วค่อยช้าลง ถ้าไม่ร้อนเอาผ้าขนหนูออก