ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

     มะขามเป็นพันธุ์ไม้มงคลพระราชทาน และดอกไม้ประจำจังหวัดเพชรบูรณ์ มะขามในไทยมีสองชนิดคือมะขามเปรี้ยวและมะขามหวาน โดยมะขามหวานมีหลายพันธุ์เช่น พันธุ์น้ำผึ้ง อินทผลัม หมื่นจง สีทอง ในบางครั้งจะเรียกมะขามตามลักษณะของฝัก เช่น มะขามขี้แมว คือมะขามฝักกลม มะขามกระดาน คือมะขามฝักแบน มะขามข้อเดียวคือมะขามที่ฝักมีข้อเดียวออกกลมป้อม มะขามมีประโยชน์หลายด้าน

   1.ด้านอาหาร

 มะขามใช้ทำอาหารได้หลายส่วน ทั้งใบอ่อน ฝักอ่อน ฝักแก่ และเม็ดก็นำมาคั่วรับประทานได้ มะขามเปียกที่ทำจากมะขามฝักแก่เป็นเครื่องปรุงรสเปรี้ยวที่สำคัญในอาหารไทย ทั้งแกงส้ม ต้มส้ม ไข่ลูกเขย น้ำปลาหวาน ยอดและใบมะขามอ่อนนำไปยำหรือใส่ในต้มเพื่อเพิ่มรสเปรี้ยว และยังใช้ทำขนมได้อีกหลายชนิด เช่น มะขามแช่อิ่ม มะขามแก้ว มะขามคลุก มะขามกวน เป็นต้น

ยอดอ่อนและฝักอ่อนมีวิตามิน เอ มาก มะขามเปียกรสเปรี้ยว ทำให้ชุ่มคอ ลดความร้อนของร่างกายได้ดี เนื้อในฝักมะขามที่แก่จัด เรียกว่า "มะขามเปียก" มะขามเปียกอุดมด้วยกรดอินทรีย์ เป็นต้น มีคุณสมบัติชำระล้างความสกปรกรูขุมขน คราบไขมันบนผิวหนังได้ดี

2.ด้านสมุนไพร

- แก้อาการท้องผูกถ่ายไม่ออก ใช้เนื้อฝักแก่หรือมะขามเปียก  จิ้มกับเกลือรับประทาน หรือใส่เกลือเติมน้ำคั้นดื่ม

      - แก้อาการท้องเดินกองทัพ ใช้เปลือกต้น ทั้งสดหรือแห้ง ต้มกับน้ำปูนใสหรือน้ำรับประทาน

      - ถ่ายพยาธิลำไส้หมา ใช้เมล็ดคั่วกะเทาะเปลือกเอาออกเนื้อในเมล็ดแช่น้ำเกลือจนนุ่มรับประทานเหมาะสำหรับ

        ถ่ายพยาธิไส้เดือน

      - แก้ไอขับเสมหะเสลดติดคอ ใช้เนื้อในฝักแก่หรือมะขามเปียกจิ้มเกลือรับประทาน

3.ด้านอื่นๆ

      - เนื้อไม้มะขามใช้ทำเขียง ครก สาก กระดุมเกวียน หรือเผาถ่าน

4.คติความเชื่อ

ตามตำราพรหมชาติฉบับหลวง ถือว่ามะขามเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่งที่ควรปลูกไว้ทางทิศตะวันตก (ประจิม) ของบ้าน เพื่อป้องกันสิ่งไม่ดี ผีร้ายมิให้มากล้ำกลาย อีกทั้งต้นมะขามยังเป็นต้นไม้ที่มีชื่อเป็นมงคลนาม ถือกันเป็นเคล็ดว่าจะทำให้มีแต่คนเกรงขาม

วัตถุประสงค์ ->

1.เพื่อลดรายจ่ายเพิ่มรายได้

2.เพื่อสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น

3.เพื่อเป็นศูนย์กลางแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในการถ่ายทอดนวัตกรรมใหม่ๆ

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

- มะขาม
- เกลือ
- น้ำตาลทราย
- พริกป่น

อุปกรณ์ ->

1.กระปุกบรรจุ

กระบวนการ/ขั้นตอน->

- ปลอกเปลือกมะขามออกให้หมดถ้าจะแกะเม็ดออกด้วยก็ดี 
- นำมะขามใส่ภาชนะเพื่อทำการคลุก 
- ใส่น้ำตาลและเกลือลงไปส่วนพริกชอบเผ็ดขนาดไหนก็ใส่ตามใจชอบ 
- แล้วคนให้เข้ากันจนทั่ว นำมะขามคลุกใส่ถุงหรือภาชนะปิดให้สนิท เก็บไว้ทานได้นานพอควร

ข้อพึงระวัง ->

มะขามอย่านำไปล้างน้ำ จะทำให้แฉะเก็บไว้ไม่ได้นาน