การทำลูกประคบสมุนไพร
โดย : นางภัทรานิษฐ์ สนธิ วันที่ : 2017-09-27-14:09:11ที่อยู่ : 107 หมู่ที่ 11 ตำบลกุยเหนือ
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
ชีวิตการทำงานของข้าพเจ้า หลังจากจบการศึกษา เริ่มต้นจากงานเป็นพนักงานบริษัทตรวจสอบบัญชีแห่งหนึ่งในกรุงเทพ แต่ไม่ตรงกับสายงานที่เรียนมา จึงขอลาออกและย้ายมาอยู่ในจังหวัดหวัดบ้านเกิด ชีวิตการทำงานนับแต่นั้นมาได้ ทำงานหลายหลายอาชีพ ล้วนแล้วแต่ก่อให้เกิดประสบการณ์ทั้งสิ้น เพราะโดยส่วนตัวเป็นคนที่ชอบเรียนรู้ ความรู้ใส่ตัวเองอยู่เสมอ ทำให้เป็นคนที่อยู่ไม่ชอบหยุดนิ่งอยู่กับที่ จนมาได้สัมผัสกับงานที่เกี่ยงกับการรับผิดชอบชีวิตผู้คนจำนวนมาก นั่นคือ อาชีพประกันชีวิต และถือเป็นอาชีพหลัก มาจนถึงทุกวันนี้
ในช่วงปี พ.ศ. 2๕๕๐ ได้รับโอกาสได้เข้าอบรมวิชาชีพที่แขนงหนึ่งจากการเป็นตัวแทนของชุมชน ที่สามี เป็นผู้ใหญ่บ้าน ส่งตัวเราเข้าไปเรียนรู้ นั้นคือ วิชาชีพการนวดแผนโบราณ เป็นหลักสูตรระยะสั้นเพียงแค่
๓ วันเท่านั้น นั้นเป็นจุดกำเนิดความคิด ในเรื่อง “นวดแผนโบราณ กับสมุนไพรในชุมชน” ตั้งแต่นั้นมา ข้าพเจ้า
ก็เริ่มหาโอกาสให้กับตัวเอง โดยหาแหล่งเรียนรู้ ภายใต้ความคิดที่ว่า “ก่อนบอกเล่าคนอื่น เราต้องรู้เสียก่อน”
ในช่วงนั้น ศูนย์พัฒนาฝีมือแรงงานจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ มีการเปิดอบรม หลักสูตร นี้พอดี จึงได้มีโอกาสไปฝึกและปฏิบัติจริงเป็นเวลา ๑เดือนครึ่ง และได้ใบประกาศนียบัตร รับรองความสามารถขั้นพื้นฐานมาเป็นความภาคภูมิในอีกวิชาชีพหนึ่ง ประกอบกับการเป็น อสม.ในพื้นที่ จึงได้รับโอกาสจากผู้หลักผู้ใหญ่ในองค์กรที่ข้าพเจ้าได้ร่วมทำงานด้วย คือ กระทรวงสาธารณสุข โดยมี หัวหน้า รพ.สต. กุยบุรี เป็นพี่เลี้ยงในการเรียนรู้และทำงานในสายงานนี้ และประธานสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ท่านเล็งเห็นถึงความเป็นจิตสาธารณะของข้าพเจ้า จึงชักชวน และส่งเสริมเข้ามาเรียนรู้ และเข้าประกวดในสาขา แพทย์แผนไทย และภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อสุขภาพ ตั้งแต่นั้นมาก็ได้เริ่มเข้ามาเรียนรู้ อย่างจริงจัง ทั้งเรื่องของการนวดแผนไทยและ สมุนไพรไทยที่น่าสนใจ ที่มีในชุมชน
วัตถุประสงค์ ->
1.ก่อให้เกิดรายได้ให้แก่สมาชิกและบุคคลที่สนใจในชุมชน
2.อนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นไทย
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
ส่วนผสมสูตรลูกประคบสมุนไพรแบบสด (150 กรัม ต่อ 1 ลูก)
- ไพล 30 กรัม
- ขมิ้นชัน 20 กรัม
- ขมิ้นอ้อย 10 กรัม
- ใบมะกรูด 10 กรัม
- ตะไคร้บ้าน 20 กรัม
- ใบพลับพลึง 10 กรัม
- ใบส้มป่อย 10 กรัม
- ใบมะขาม 10 กรัม
- ใบขี้เหล็ก 5 กรัม
- พิมเสน 5 กรัม
- การบูร 10 กรัม
- เกลือแกง 10 กรัม
ส่วนผสมสูตรลูกประคบสมุนไพรแบบแห้ง (150 กรัม ต่อ 1 ลูก)
- ผิวมะกรูด 20 กรัม
- ไพล 20 กรัม
- ผักเสี้ยนผี 20 กรัม
- ข้าวคั่ว 20 กรัม
- พิมเสน 20 กรัม
- การบูร 40 กรัม
- เกลือตัวผู้ 10 กรัม
อุปกรณ์ ->
อุปกรณ์ในการทำลูกประคบสมุนไพร
- เขียง 1 อัน และมีด 1 เล่ม
- ตัวยาสมุนไพรรวมที่ใช้ทำลูกประคบสมุนไพร
- ผ้าดิบสำหรับห่อทำลูกประคบสมุนไพร 2 ผืน และเชือก 2 เส้น ยาว 1 เมตร
- หม้อนึ่งลูกประคบสมุนไพร
- กะละมัง ถุงมือ ผ้าขนหนู
- จานรองลูกประคบสมุนไพร
กระบวนการ/ขั้นตอน->
วิธีการทำลูกประคบสมุนไพร
- เตรียมสมุนไพรให้พร้อมก่อนลงมือปรุงตามสูตรลูกประคบสมุนไพร หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ โขลกพอแหลก นำสมุนไพรชั่งน้ำหนักแต่ละชนิดตามสูตรมาตรฐานที่กำหนดไว้
- นำส่วนผสมทั้งหมดของลูกประคบสมุนไพรมาคลุกเคล้าเข้าด้วยกัน เมื่อส่วนผสมเข้ากันดีแล้วให้นำมาทดสอบน้ำหนักรวมกันอีกครั้งหนึ่ง
- นำส่วนผสมสมุนไพรลูกประคบมาใส่ในผ้า ห่อเป็นลูกประคบสมุนไพร รัดด้วยเชือกให้แน่น พร้อมใช้
วิธีการห่อลูกประคบสมุนไพร
- นำส่วนผสมสมุนไพรของลูกประคบมาวางตรงกลางผ้า เริ่มต้นจับมุมผ้า 2 มุม ขึ้นมาทบกัน โดยจับทีละมุมจนครบทั้ง 4 มุม จากนั้นจะเกิดมุมผ้าขึ้นมาอีก 4 มุม ให้รวบมุมผ้าที่ละมุมอีกครั้งหนึ่งจนครบทั้ง 4 มุม
- แต่งชายผ้าให้เรียบร้อย ซ้อนกันเป็นชายเดียว จากนั้นค่อย ๆ จัดแต่งลูกประคบสมุนไพรให้เป็นรูปทรงกลมที่สวยงาม
- เมื่อได้ลูกประคบสมุนไพรที่เป็นรูปทรงกลมที่สวยงามแล้ว ให้นำเชือกมาพับครึ่ง ร้อยเป็นห่วงให้ชายทั้งสองเท่ากัน
- จากนั้นพันทบกัน 2 รอบแล้วผูกให้แน่นด้วยเงื่อนตาย 1 รอบ ก็จะทำให้เหลือปลายผ้าที่เท่ากันทั้งสองข้าง ค่อย ๆ จัดระเบียบชายผ้าในส่วนที่จะทำเป็นด้ามจับลูกประคบสมุนไพร
- การทำด้ามจับลูกประคบสมุนไพร โดยการจับชายผ้าที่เหลือมาซ้อนกันให้เรียบร้อย เสร็จแล้วพับเข้าหากันเพื่อเก็บชายผ้าทั้งสองด้าน
- หลังจากที่เราจัดแต่งและซ่อนชายผ้าของลูกประคบสมุนไพรเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ให้พับลงมาประมาณ 2 นิ้วครึ่ง เพื่อทำด้ามจับ ใช้ปลายของเชือกเส้นเดิมมาพันทบกันอีก 2 รอบ โดยการผูกเชือกแบบเงื่อนตายให้แน่นอีกครั้งหนึ่ง
- ให้ซ่อนปลายเชือกไว้ในซอกผ้าตรงรอยพับที่เป็นด้ามจับ เพื่อให้ลูกประคบสมุนไพรมีความแข็งแรงและสวยงามคงทนต่อการใช้งาน
- นำเชือกป่านมาผูกให้แน่นอีกครั้งหนึ่งโดยผูกแบบเงื่อนตาย ปลายด้านหนึ่งยาวประมาณ 2 นิ้วครึ่ง เสร็จแล้วให้ยกขึ้นมาแนบกับด้ามจับลูกประคบสมุนไพร ใช้ปลายเชือกส่วนที่ยาวกว่าพันขึ้นมา โดยใช้ปลายนิ้วไล่กดเชือกให้แน่น การทำเช่นนี้จะทำให้เชือกเรียงกันดูสวยงามและเป็นระเบียบ
- เมื่อพันจนสุดชายเชือกแล้วให้ผูกเงื่อนตายไว้กับปลายเชือกเส้นที่แนบไว้กับด้ามจับในตอนแรก จากนั้นซ่อนปลายเชือกไว้ในซอกผ้าที่เป็นด้ามจับ เพียงเท่านี้ก็จะได้ลูกประคบสมุนไพรที่สวยงามพร้อมสำหรับการใช้งาน
ข้อพึงระวัง ->