ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

กาแฟบ้านไร่ไชยราช เกิดจากความสามารถและทักษะของชุมชนชาวบ้านไร่ไชยราชที่เกิดจากการสั่งสมประสบการณ์ที่ผ่านกระบวนการเรียนรู้ เลือกสายพันธ์เมล็ดกาแฟ และการปรับแต่งที่พัฒนาสืบต่อกันมาเพื่อใช้แก้ปัญหาและพัฒนาวิถีชีวิตของบ้านไร่ไชยราชให้สมดุลกับสภาพแวดล้อมและเหมาะสมกับยุคสมัย ภูมิปัญญาของชาวบ้านไร่ไชยราช ลักษณะเป็นองค์รวม และมีคุณค่าทางวัฒนธรรมเกิดขึ้นในวิถีชีวิตซึ่งภูมิปัญญาท้องถิ่นนั้นเป็นที่มาขององค์ความรู้ที่งอกงามขึ้นใหม่ที่ช่วยให้การเรียนรู้ให้การเรียนรู้การแก้ปัญหาการจัดการและปรับตัวในการดำเนินชีวิตของชาวบ้านไร่ไชยราช

 

       จากสภาพพื้นที่ทางภูมิศาสตร์และที่ราบของเทือกเขาตะนาวศรีที่อุดมสมบูรณ์ ระดับน้ำทะเลและปริมาณของน้ำฝนที่เหมาะสมของบ้านทองอินทร์ ตำบลไชยราช อำเภอบางสะพานน้อย จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ซึ่งอยู่ในแนวของภูมินิเวศของความหลากหลายทางชีวภาพที่เหมาะสมกับการปลูกกาแฟพันธ์โรบัสตา (ROBUSTA)  เพื่อยังชีพเกษตรกรและการค้า ต่อมาเกษตรกรบ้านไร่ไชยราชได้รวมกลุ่มกันในนาม “กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านไร่ไชยราช”  เพื่อแปรรูปเป็นกาแฟคั่ว เพื่อเพิ่มมูลค่าของผลิตทางการเกษตรโดยเฉพาะกาแฟ ซึ่งเป็นพืชเกษตรหลักในพื้นที่ โดยได้รับการสนับสนุนด้านองค์ความรู้และในด้านต่างๆ จากสำนักงานพัฒนาชุมชน,สำนักงานเกษตร, สำนักงานอุตสาหกรรม,สำนักงานพัฒนาฝีมือแรงงานจังหวัด และองค์การบริหารส่วนตำบลไชยราช ประกอบกับทุนทางสังคมของบ้านไร่ไชยราช และได้ขึ้นทะเบียนเป็นสินค้า “หนึ่งตำบล หนึ่งผลิตภัณฑ์” ส่งผลให้กลุ่มเกษตรกรมีรายได้เพิ่มมากขึ้นตามลำดับ ทำให้เกษตรกรมีคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น และสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชน

 

        มีการผสมผสาน การสั่งสมประสบการณ์ที่ผ่านกระบวนการเรียนรู้ให้มีการสมดุลกับสภาพแวดล้อม และเหมาะสมกับยุคสมัย ได้มีการพัฒนาเฉพาะ และขยายการผลิตอย่างต่อเนื่อง เกิน 40% ขึ้นไป ดูได้จากเอกสารการออกงานแสดงสินค้า และยอดจำหน่ายสินค้าจากปีก่อนอย่างต่อเนื่อง  มีความสามารถผลิตซ้ำได้ในปริมาณและคุณภาพคงเดิม เนื่องจากการใช้วัตถุดิบในพื้นที่หรือพื้นที่ใกล้เคียง โดยมีการควบคุมการผลิตของกลุ่มที่กำหนด เช่น สีของเมล็ดกาแฟ ได้มีการพัฒนาตามแนวความคิดของกลุ่ม  และตามความต้องการของลูกค้าเดิมในการผลิต ในการคั่วเมล็ดกาแฟของกลุ่มจะเน้นเฉพาะความเข้มข้นของรสชาติกาแฟที่เข้มข้น แต่ปัจจุบันการพัฒนาในด้านของกลิ่นเข้าไปด้วยและในอนาคตจะมีรูปแบบในการผลิต โดยจะนำวัตถุดิบนอกพื้นที่มาเป็นตัวผสมในปริมาณที่เหมาะสม อาทิ เช่น นำกาแฟพันธุ์ อาราบีก้า ซึ่งนิยมปลูกในภาคเหนือ เพื่อให้เกิดมีความหลากหลายแก่ลูกค้า แต่ก็ยังคงรักษาความเป็นเอกลักษณ์รสชาติของท้องถิ่นไว้

 

 

วัตถุประสงค์ ->

กาแฟบ้านไร่ไชยราชเกิดจากความสามารถ และทักษะของชุมชนชาวบ้านไร่ไชยราช ที่เกิดจากการสั่งสมประสบการณ์ที่ผ่านกระบวนการเรียนรู้เลือกสายพันธ์ เมล็ดกาแฟ และปรับแต่งที่พัฒนาสืบต่อกันมาเพื่อใช้แก้ไขปัญหาและพัฒนาวิถีชีวิตของชาวบ้านไร่ไชยราชที่สมดุลกับสภาพแวดล้อม และเหมาะสมกับยุคสมัยภูมิปัญญาของชาวไร่ บ้านไร่ไชยราช ลักษณะเป็นองค์รวม และมีคุณค่าทางวัฒนธรรม เกิดขึ้นในวิถีชีวิตซึ่งภูมิปัญญาท้องถิ่นนั้นเป็นที่มาขององค์ความรู้ที่งอกงามขึ้นใหม่ ที่ช่วยในการเรียนรู้ การแก้ปัญหาการจัดการ และปรับตัวในการดำเนินชีวิตของชาวบ้านไร่ไชยราช   ซึ่งปัจจัยในกระบวนการผลิตทั้งหมด ใช้แรงงานและทุน มาจากท้องถิ่นและได้รับการสนับสนุนจากองค์กรท้องถิ่น และหน่วยงานราชการ ถือเป็นสร้างอาชีพ สร้างรายได้ให้กับเกษตรกรบ้านไร่ไชยราช

 

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

-เมล็ดกาแฟ หรือที่เรียกว่าสาร

อุปกรณ์ ->

กระทะ    กะละมัง เครื่องบดกาแฟ  กระด้ง  เครื่องแพ็ค

กระบวนการ/ขั้นตอน->

        -เลือกเมล็ดพันธุกาแฟที่ปลอดสารพิษมาตากให้แห้ง แล้วนำไปสีให้ได้เมล็ดกาแฟที่เรียกว่ากาแฟสาร

         -ดำเนินการได้โดยนำเอาผลกาแฟที่เก็บเกี่ยวมาตากแดดบนลานตากประมาณ 15-20 วัน เมื่อกาแฟแห้ง ผลกาแฟแห้งจะมีสีดำ เมื่อเขย่าผลจะมีเสียงเมล็ดกระทบเปลือกให้นำไปกะเทาะหรือสีเอาเปลือกผลแห้งออก ซึ่งอาจทำไปพร้อมกับการคัดขนาดเมล็ดด้วย ก็จะได้เมล็ดกาแฟดิบตามต้องการ วิธีนี้เป็นที่นิยมสำหรับกาแฟโรบัสต้าในภาคใต้

        -ช่วงแรกของการกระบวนการคั่ว เป็นช่วงที่เมล็ดมีการดูดซับพลังงานความร้อน ทำให้เมล็ดสูญเสียความชื้นและสีของเมล็ดจะเปลี่ยนจากสีเขียวอมเทาไปเป็นสีเขียวอมเหลือง จนกระทั่งสีเหลืองซีด สีของเมล็ดเปลี่ยนจากสีเหลืองซีดเป็นสีเหลืองน้ำตาล สีน้ำตาลแปลงของน้ำตาลโมเลกุลรวม เมื่อความร้อนอย่างต่อเนื่องจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพของแป้งและน้ำตาล เป็นสารเหนี่ยวสีน้ำตาลเข้มมากขึ้น และเมื่อเมล็ดกาแฟสีน้ำตาลถึงระดับที่ต้องการแล้วะต้องเทออกจากเครื่องคั่วและจะต้องทำให้เย็นอย่างเร็วที่สุด โดยใช้ลม เพื่อที่จะสามารถควบคุมเมล็ดกาแฟได้ เนื่องจากหากเมล็ดกาแฟยังร้อนอยู่การเปลี่ยนแปลงทางเคมีของเมล็ดกาแฟจะต่อเนื่องได้

 

ข้อพึงระวัง ->

การเก็บเกี่ยวผลิตคือ คือการเก็บผลผลิตแล้วใช้นิ้วบีบ ถ้าผลสุกเปลือกจะแตกง่ายและเมล็ดกาแฟจะโผล่ออกมา ควรเลือกเก็บผลที่สุก 90-100 %  คือ เมื่อผลมีสีแดงเสมอทั้งผล หรือทั่วทั้งผล หรือผลมีสีเหลืองเกือบทั้งผล หรือทั่วทั้งผล เพราะบางสายพันธ์เมล็ดจะสุกโดยเป็นสีเหลือง