หัตถกรรม
โดย : นางประเสริฐ มณีวรรณ์ วันที่ : 2017-04-03-12:46:48ที่อยู่ : 38 หมู่ที่ 13 ตำบลหนองแวง อำเภอบ้านแพง จังหวัดนครพนม
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
วิถีชีวิตพื้นบ้านอีสาน เป็นอยู่อย่างเรียบง่าย มีการประดิษฐ์ข้าวของเครื่องใช้ต่างๆ จากวัสดุที่หาได้ในท้องถิ่น มีความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติและพันธุ์พืชป่าชนิดต่างๆ แขม เป็นหญ้าชนิดหนึ่ง ที่ขึ้นอยู่ตามที่เชิงเขา หรือพื้นที่สูง นิยมนำดอกมาทำเป็นไม้กวาดมาช้านานแล้ว โดยจะมีชื่อเรียกต่างๆ กันไปตามภูมิภาค ดังนี้ ภาคกลางเรียกว่า ดอกหญ้า , ภาคใต้ เรียกว่า ดอกอ้อ, ภาคเหนือ เรียกว่า ดอกกง และภาคอีสาน เรียกว่า ดอกแขม ส่วนใหญ่จะเก็บดอกได้ในช่วงเดือนธันวาคม-กุมภาพันธ์ การทำไม้กวาดจากดอกหญ้า ซึ่งเป็นไม้พื้นเมือง คือ ต้นแขม ก็เป็นอีกหนึ่งภูมิปัญญา ที่สืบทอดจากบรรพบุรุษ ซึ่งก็ได้มีการพัฒนาเรื่อยมา จนมีรูปแบบดังเช่นในปัจจุบัน เพื่อใช้ในครัวเรือนและจำหน่ายเป็นอาชีพเสริมหลังจากฤดูเก็บเกี่ยว มาเป็นเวลาช้านาน
วัตถุประสงค์ ->
เป็นเครื่องใช้ในครัวเรือน และเมื่อมีการพัฒนาคุณภาพ ก็สามารถจำหน่ายให้เป็นอาชีพเสริม
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
1. ดอกหญ้า
2. ไม้ไผ่ ความยาวประมาณ 80 ซม. ตัดปลายเป็นเหมือนไม้ง่าม และเจาะรูด้านข้าง ข้างละรู
3. เชือกฟาง
4. หวายฝาซีก หรือเชือกเอ็น
5. ไม้ไผ่
อุปกรณ์ ->
มีดพร้า,กรรไกร,เข็มและด้าย
กระบวนการ/ขั้นตอน->
1. นำดอกหญ้ามาทำความสะอาดและตากแดดให้แห้ง
2. นำดอกหญ้าที่ตากแห้งแล้ว เลือกเฉพาะดอกที่มีคุณภาพดี นำมาทุบดอกสีขาวออกให้หมด เหลือแต่ก้าน
3. แยกดอกหญ้าไว้เป็นกอง ตามความยาวของดอก
4. นำดอกแขมขนาดสั้น ประมาณ ๘ ก้าน (เท่ากับ 1 ช่อ) มัดด้วยเชือกฟาง แล้วนำดอกแขมสั้นอีก ๓ ช่อ ร้อยต่อกันทีละช่อ ให้มีลักษะแบน
5. นำดอกแขมขนาดยาว จำนวน 4 ช่อ มาร้อยต่อกับดอกแขมสั้นทีละช่อเหมือนขั้นตอนที่ 1 จะได้เป็นช่อไม้กวาด 1 แหง่ม ทั้งนี้ ไม้กวาด 1 ด้าม จะใช้ช่อไม้กวาด 2 แหง่ม
6. ประกอบตัวไม้กวาด โดยนำช่อไม้กวาด จำนวน 2 แหง่ม มาประกบกัน เอาเชือกร้อยตรงขอบด้านที่ดอกแขมยาวเข้าด้วยกัน
7. แบะช่อไม้กวาดที่ร้อยเชือกแล้วออก แล้วนำดอกแขมขนาดยาว มาใส่ร่องตรงกลาง ระหว่างที่ร้อยเชือกเพื่อปิดร่องตรงกลาง ใช้เชือกฟางเย็บให้แน่น
8. ประกอบด้ามไม้กวาด เข้ากับตัวไม้กวาด โดยเอาด้านไม้ที่แหลมแทงลงไปตรงกลางช่อไม้กวาด แล้วใช้เชือกเย็บตัวไม้กวาดติดกับด้าม โดยเย็บยึดไว้กับรูที่เจาะไว้ที่ด้ามเพิ่มความแข็งแรง
9. ตัดโคนดอกหญ้าให้เสมอกัน
10. เอาเชือกร้อยดอกหญ้าเข้ากับรูที่ด้ามไม้กวาดให้ปิดโคนดอกหญ้าจนหมด เพื่อเพิ่มความแข็งแรงและสวยงาม
ข้อพึงระวัง ->
1. ในการคัดเลือกดอกแขม ควรเลือกดอกหญ้า ที่มีขนาดพอดี ไม่อ่อนจนเกินไป
2. ในการมัดดอกแขมเข้ากับด้ามไม้กวาด ต้องทำทีละช่อให้แน่นหนา และเย็บติดกันให้แน่น ไม่ให้ดอกแขมหลุดเป็นเส้นๆ จะทำให้มีความแข็งแรงขึ้นไม่หลุดง่าย