ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

 หัดทอผ้ามาตั้งแต่เป็นเด็ก เป็นวัฒนธรรม ที่ผู้หญิงจะต้อทอผ้าเป็น ผ้าที่ทอเป็นผ้าทอกระเหรี่ยง มี่ทั้งเสื้อ ผ้าถุง ย่าม 

วัตถุประสงค์ ->

เพื่อเอาไปใช้ในครัวเรือน และจำหน่าย

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

กระทะใบใหญ่ เตาขยาดใหญ่ ฝ้ายดิบ น้ำดิบ วัสดุตามธรรมชาติที่ให้สีตามต้องการ

อุปกรณ์ ->

กี่เอว ฝ้าย

กระบวนการ/ขั้นตอน->

การย้อมเส้นฝ้ายด้วยสีธรรมชาติ

สีย้อมมีอยู่ด้วยกัน 2 ชนิด คือ สีที่ได้จากธรรมชาติตามแบบพื้นบ้านโบราณชนิดหนึ่ง ส่วนอีกชนิดหนึ่งนั้นได้แก่ สีที่ได้จากวิทยาศาสตร์ ซึ่งมีส่วนผสมทางเคมีมากในเวลาใช้แล้วสีมักจะไม่ค่อยสดใสและอีกประการหนึ่ง เวลาใช้ไปนานๆ สีจะจืดชืดสู้สีธรรมชาติไทยเราไม่ได้ ถึงจะตากแดดตากฝนจนขาดเป็นผ้าขี้ริ้วแล้วสีย้อมก็ยังสดใสอยู่สีที่ได้จากธรรมชาติของไทยเรานั้นส่วนมาก จะได้จากต้นไม้ เปลือกแก่น รากและผลดังจะกล่าวถึงสีต่าง ๆ ดังนี้

ต้นไม้ เปลือกแก่น
ราก

สีที่ได้

รากยอ

สีแดง

ต้นคราม

สีคราม

แถลง(มะพูด)

สีตองอ่อน(กระดังงา)

ลูกกระจาย

สีดำ

ขมิ้นชัน แก่นเข (แกแล)

สีเหลือง

สะตี

สีส้ม (แดงเลือดนก)

ลูกหว้า

สีลูกหว้า (ม่วงอ่อน)

ครามแล้วย้อมทับด้วยแถลงอีกทีหนึ่ง

สีเขียว

ใบหูกวาง

สีเขียว

เปลือกสมอ

สีเขียว

•  วิธีการย้อมด้วยรากยอ

ยอเป็นต้นไม้ยืนต้นใบมีลักษณะคล้ายกับใบหูกวางแต่สีเขียวเข้ม ใบหนากว่าใบหูกวาง ขึ้นอยู่ทั่วไปทุกภาคของประเทศไทย ชาวบ้านมักใช้ใบในการประกอบอาหาร ผลใช้ตำส้มได้เหมือนกัน รากให้สีเป็นสีแดงโดยนำเอารากของต้นยอที่แห้งเลือกเอารากที่มีอายุสักหน่อย(แก่)เพื่อจะได้ให้มีสีที่เข้มนำมาหั่นเป็นแว่นๆ หรือสับเป็นชิ้นเล็กๆ หลังจากนั้นนำเอาไปต้มให้เดือดกับน้ำสะอาด ประมาณดูว่าสีที่รากของต้นยอจะออกมาผสมกับน้ำสีแดงคล้ำ จึงยกลงกรองเอาแต่น้ำสีเท่านั้น

จากนั้นใช้ฝ้ายที่เตรียมไว้ชุบน้ำให้ฝ้ายเปียกบิดให้หมาดเสียก่อนที่จะนำลงไปแช่ทิ้งไว้ในน้ำสีประมาณ 30 นาทีหรือมากกว่านั้นก็ได้หมั่นคนไปคนมาเพื่อให้สีเข้าไปในเส้นฝ้ายได้อย่างทั่วถึงแล้วนำเอาฝ้ายที่ย้อมขึ้นจากหม้อสีบิดให้หมาด(ปั้น)นำไปล้างในน้ำสะอาดอีกหนหนึ่งจากนั้นก็นำเอาฝ้ายที่ล้างสะอาดเข้าราวตากให้แห้ง ฝ้ายที่ย้อมก็จะเป็นสีแดงตามต้องการ

ข้อพึงระวัง ->