ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

การทำร่มเป็นการนำภูมิปัญญาดั้งเดิมมาใช้ในการผลิตหัตถกรรมการทำร่ม เป็นการนำความรู้ภูมิปัญญาจากบรรพบุรุษ สืบทอดต่อๆกันมา โดยเริ่มจากการทำร่มขนาดเล็กก่อนและพัฒนาเป็นร่มในรูปแบบต่างๆ และมีหลายขนาดมากขึ้น เช่นร่มสนาม เป็นต้น ซึ่งในการทำการผลิตหัตถกรรมร่มนั้น แรกเริ่มที่จะทำการผลิตเป็นหัตถกรรมภายในครอบครัว และเชื่อมโยงหลายหมู่บ้านซึ่งเป็นภูมิปัญญาของท้องถิ่นและนำออกมาจำหน่ายในเทศกาลของหมู่บ้านและตามร้านค้าชุมชนซึ่งมีนักท่องเที่ยวมาเที่ยวชม  และในระยะเวลาต่อมาความต้องการสินค้าของลูกค้าได้เพิ่มมากขึ้นเพราะลูกค้านิยมใช้เป็นของที่ระลึกของฝากจากเชียงใหม่ ซึ่งมีชื่อเสียงอยู่แล้วของชาวเชียงใหม่

วัตถุประสงค์ ->

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

อุปกรณ์ ->

กระบวนการ/ขั้นตอน->

วิธีทำโครงร่ม

โครงร่มประกอบด้วยส่วนต่างๆดังนี้

• หัว ทำจากไม้เนื้ออ่อน เช่น ไม้ตีนเป็น,ไม้ส้มเห็ด,ไม้ตุ้มคำ และไม้แก
• ตุ้ม ทำจากไม้เนื้ออ่อน เช่น ไม้ตีนเป็ด,ไม้ส้มเห็ด,ไม้ตุ้มคำ และไม้แก
• ค้ำ ทำจาก ไม้ไผ่ตง เพราะเหนียวและทนทาน
• ซี่กลอน ทำจากไม้ไผ่ตง เพราเหนียวและทนทาน
• คันถือ ทำจาก ไม้ไผ่เล่มเล็ก หรือไม้เนื้ออ่อนก็ได้
• ม้า(สลัก) ทำจากสำหรับร่มเล็กทำด้วยสปริงเหล้ก ส่วนร่มใหญ่ทำด้วยไม้ไผ่เหลา
• ปลอกลาน ทำจาก ใบลาน ทำหน้าที่เป็นตัวเคลื่อนขึ้น-ลงเวลากางหรือหุบร่ม

 

1.การทำหัวร่ม ตุ้มร่ม นำไม้สำหรับทำหัวร่ม และ ตุ้มร่ม ขนาดโตวัดเส้นผ่า ศูนย์กลางตามขนาดร่มเป็นนิ้วนำเอามาตัดท่อนๆความเท่ากับขนาดของหัวร่มและตุ่มร่มที่ต้องการแล้วเจาะรูตรงกลางขนาดพอที่จะใส่คันร่มชนิดนั้นๆ ได้แล้วจึงเอาไปกลึงเป็นหัวร่มรือตุ่มร่มตามแบบที่ได้กำหนดไว้ 

2.การทำซี่ร่ม หลังจากได้ไม้ไผ่มาแล้วก็นำเอามาตัดออกเป็นท่อนๆถ้าเป็นไม้ไผ่ที่มีปล้องยาวก็ตัดระหว่างข้อ แต่ถ้าเป็นไม้ปล้องสั้นก็ตัดให้ข้อไม้อยู่ตรงกลางความยาวของท่อนไม้ที่ตัดเท่ากับขนาดของร่มที่จะทำ เช่น ทำร่มขนาด 20นิ้ว ก็ตัดไม้ไผ่ยาว 20นิ้ว เป็นต้น เมื่อตัดไม้ไผ่เป็นท่อนยาวแล้วก็ใช้มีดขูดผิวไม้ออกให้หมดแล้วทำเครื่องหมายสำหรับเจาะรูไว้ โดยการใช้ตะปูตอกบนไม้ ขอให้ปลายตะปูโผล่ออกมานิดหนึ่งแล้วใช้ไม้ขอขีดรอบปล้องไม้ตรงกับระยะที่ต้องการเจาะรูแล้วจึงผ่าไม้ออกเป็น 4ชิ้น แต่ละชิ้นขนาดเท่ากันใช้มีดตรงท้องตามระยะที่ได้กะไว้ให้เสมอกันทุกชิ้น ให้ทางปลายซี่เรียว และใช้มีดจักเป็นซี่ๆตรงหัวไม้ ความหนาแต่ละซี่ประมาณ 1/8 นิ้ว แล้วใช้มือฉีกออกเป็นซี่ๆ ถ้าฉีกไม่ออกก็ใช้มีดผ่าออกไปตรงๆ แล้วเหลาทั้งสองข้างให้ เรียบและปาดตรงหัวซี่ทั้ง 2 ให้บางพอดีที่จะใส่เข้าร่องหัวร่มได้แล้วซี่ตรงท้องนิดนึงเพื่อให้มุมมนแล้วเหลาตรงท้องซึ่งให้ ปลายซี่ร่มเรียวเท่ากันทุกๆซี่ ใช้มีดปลายแหลมแทงลงไปตรงรอยปาดท้องซี่ ให้ปลายมีดทะลุออกด้านหลังซึ่งตรงกลางแล้ว ผ่าตรงออกไปตามยาวประมาณ 2 นิ้ว เพือให้ปลายซี่สั้นสอดเข้าไปเวลาร้อยคือ ประติดกับซี่สั้น ส่วนการทำซี่ร่มสั้นนั้น ตัดไม้ยาวตามขนาดที่ต้องการแล้วเกลาเอาผิวไม้ออก แล้วทำเครื่องหมายสำหรับเจาะรู แล้ว จักเป็นซี่ๆ เหลาสองข้างให้เรียบร้อย ปลายซึ่งข้างหนึ่งปาดท้องซี่ให้เป็นมุมแล้วเหลา 2 ข้าง ให้บางที่จะสอดเข้ารองตุ่มร่มได้ ส่วนอีกข้างหนึ่งเหลาปลายให้มน และเหลาตรงปลาย 2 ข้างให้บางพอสมควร

3.การเจาะรูซี่ร่มสั้นและซี่ร่มยาว ใช้เหล็กแหลมชนิดปลายเป็นสามเหลี่ยมเจาะโดยการหมุนไปหมุนมาหรือ จะใช้เหล็กแหลมเผาไฟให้ร้อนแล้วเจาะรูก็ได้ (ถ้าไม่มีเครื่องเจาะ) แต่ถ้ามีเครื่องเจาะซี่ร่มโดยเฉพาะ ก็ใช้เครื่องเจาะเพราะจะได้เร็ว

4.การมัดหัวร่มและตุ่มร่ม นำเอาซี่ร่มยาวและซี่ร่มสั้นที่เจาะรูแล้วร้อยติดกันเรียงเป็นตับโดยร้อยเอาทางหลัง ซี่ขึ้นข้างบนทุกซี่ แล้วเอาหัวร่มที่ผ่าร่องซี่แล้วมาปาดซี่ออกเศีย 1 ช่อง เพื่อสำหรับจะได้ไว้ผูกปมเชือก เอาซี่ร่มที่ร้อยแล้วใส่ลงไป ในหัวร่มช่องละซี่ แล้วดึงเชือกให้ตึงแล้วใส่ต่อไปอีกจนครบทุกช่อง แล้วดึงปลายเชือกทั้ง 2 ข้างให้ตึง เอาปลายเชือกผูกให้แน่น แล้วตัดเชือกที่ผูกออกให้เหลือปลายเชือกไว้ประมาณข้างละ 1 นิ้ว การมัดหัวร่มและตุ้มร่มทำด้วยวิธีเดียวกัน

5.การผ่านโค้งร่ม คือ ขั้นตอนการพันเชือกบริเวณปลายซี่ร่มยาม โดยนำโครงร่มที่ผ่านการร้อยดือมาใส่คันร่มชั่วคราว จากนั้นจึงใสสลักไม้ตรงหัวร่มให้แน่น กางโครงร่มออกให้ซี่ร่มโค้งลงพอดี ผูกปลายด้ายที่เหลือจากการร้อยซี่ร่มให้แน่น พยายามจัดช่องว่างระหว่างซี่ร่มให้เท่ากัน ใช้ด้ายพันที่ปลายซี่ยาม พันวนจนครบทุกซี่และพันขึ้นรอบใหม่จนครบ 3 รอบ

 

จากนั้นนำโครงร่มไปติดผ้าเพื่อทำร่มต่อไป

ข้อพึงระวัง ->