การจักสานทางมะพร้าว
โดย : นางทองลา อุปละ วันที่ : 2017-02-28-14:10:17ที่อยู่ : 119 ม.5 ต.สันติสุข อ.พาน
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอพานได้ส่งเสริมและสนับสนุนการจัดประชุมเตรียมความพร้อมทีมวิทยากรสัมมาชีพชุมชนระดับหมู่บ้าน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างทีมวิทยากรสัมมาชีพชุมชนระดับหมู่บ้านให้มีความพร้อม สามารถจัดการฝึกอบรมอาชีพ ให้กับประชาชนในหมู่บ้านได้อย่างมีประสิทธิภาพดำเนินการร่วมกับวิทยากรผู้นำสัมมาชีพหมู่บ้านละ 1 คน ที่ผ่านการอบรมหลักสูตร “วิทยากรผู้นำสัมมาชีพ”คัดเลือกปราชญ์ชุมชนเพิ่มเติมอีกหมู่บ้านละ 4 คน เพื่อร่วมทำหน้าที่เป็นทีมวิทยากรสัมมาชีพชุมชนระดับหมู่บ้านๆ ละ 5 คน โดยคัดเลือกจากฐานข้อมูลตามแบบสำรวจปราชญ์ชุมชนหรือผู้ประสบความสำเร็จในอาชีพเพื่อขับเคลื่อนการพัฒนาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง การจักสานตะกร้าทางมะพร้าวในปี 2523 ได้มีการรวมกลุ่มของสตรีในชุมชน เพื่อหารายได้เสริมนอกฤดูกาลเกษตร โดยได้ร่วมกันคิดพัฒนางานจักสานจากก้านมะพร้าว ซึ่งเป็นวัสดุที่สามารถหาได้ในท้องถิ่น จากนั้นจึงได้มีการจัดตั้งกลุ่มจักสานบ้านสันกอตาล โดยมีประธานกลุ่มคนแรก คือ นางตุ่น ใจปิน ซึ่งเป็นประธานกลุ่มพัฒนาสตรีหมู่บ้านสันกอตาล มีสมาชิกแรกก่อตั้ง จ านวน 15 คน โดยมีสำนักงานเกษตรอำเภอพาน
ส านักงานพัฒนาชุมชนอ าเภอพานเข้ามาสนับสนุนการก่อตั้งกลุ่มปี 2526 กลุ่มฯ ได้ส่งตัวแทนสมาชิกไปอบรมเพื่อเพิ่มทักษะในการจักสานที่ศูนย์พัฒนาอาชีพป่าซาง ตำบลบ้านดู่ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย เป็นระยะเวลา 3 เดือน และได้มีการระดมทุนจากสมาชิกซึ่งในขณะนั้นเพิ่มเป็น 20 คน โดยระดมทุนจากสมาชิก เพื่อให้สมาชิกมีส่วนร่วมในการท างานมากขึ้นก าหนดหุ้นละ 50 บาท คนละ 2 หุ้น รวมทั้งสิ้น 40 หุ้นปัจจุบันเป็นแหล่งเรียนรู้ และแหล่งศึกษาดูงานของนักเรียน นักศึกษา และเยาวชน รวมทั้งบุคคลทั่วไปที่สนใจด้านการจักสานทางมะพร้าว และเป็นวิทยากรทั้งภายในอำเภอพาน และอำเภออื่นๆ ในจังหวัดเชียงราย
วัตถุประสงค์ ->
เพื่อส่งเสริมอาชีพตามแนวทางสัมมาชีพชุมชนแก่ประชาชนกลุ่มเป้าหมาย
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
๑. ก้านมะพร้าว ๒. ไม้ไผ่ ๓. ปอทอเสื่อ ( ปอเทียมเส้นเล็ก ) ๔. หวายเทียม
๕. ลวด ๖. คีมล็อก ๗. คีมปากนกแก้ว ๘. คีมปากจิ้งจก
๙. กรรไกรตัดกิ่งไม้ ๑๐. เลื่อยสำหรับตัดไม้ไผ่ ๑๑. เหล็กแหลม ๑๒. มีดตอก
๑๓. มีดใหญ่ ๑๔. สายวัด ๑๕. เข็มเย็บผ้าเบอร์ใหญ่ ๑๖. ดินสอหรือปากกา
อุปกรณ์ ->
๑. ก้านมะพร้าว ๒. ไม้ไผ่ ๓. ปอทอเสื่อ ( ปอเทียมเส้นเล็ก ) ๔. หวายเทียม
๕. ลวด ๖. คีมล็อก ๗. คีมปากนกแก้ว ๘. คีมปากจิ้งจก
๙. กรรไกรตัดกิ่งไม้ ๑๐. เลื่อยสำหรับตัดไม้ไผ่ ๑๑. เหล็กแหลม ๑๒. มีดตอก
๑๓. มีดใหญ่ ๑๔. สายวัด ๑๕. เข็มเย็บผ้าเบอร์ใหญ่ ๑๖. ดินสอหรือปากกา
กระบวนการ/ขั้นตอน->
๑. เลือกก้านมะพร้าวเหลือง ๆ ไม่อ่อนไม่แก่เกินไป จะทำให้ได้ตะกร้าที่แข็งแรง มีสีสวย ถ้าเป็นก้านที่แก่มากจะทำให้สีคล้ำ หรืออ่อนเกินไปจะออกสีเขียวอ่อนและไม่แข็งแรง มะพร้าวน้ำหอมจะมีก้านที่สั้นกว่ามะพร้าวใหญ่หรือมะพร้าวที่ใช้ทำขนมและแกงกะทิ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับชิ้นงานว่าต้องการตะกร้าใบใหญ่หรือใบเล็ก
๒. นำก้านมะพร้าวมาเหลาใบออก ใช้มีดขูดให้เกลี้ยง จากนั้น นำไปตากแดดให้แห้งเพราะจะทำให้สานตะกร้าได้แน่น ไม่หลวม และช่วยป้องกันไม่ให้ขึ้นราได้ง่าย
๓. เหลาไม้ไผ่ให้เป็นเส้นแบน ๆ ความหนาแล้วแต่ความต้องการ เพื่อใช้ขดเป็นวงสำหรับทำโครงตะกร้า ต้องการให้เป็นรูปทรงใดอยู่ที่ขั้นตอนนี้ ตะกร้า ๑ ใบใช้โครงไม้ไผ่ ๕ อัน ประกอบเป็นส่วน ก้นตะกร้า ๒ อัน ตัวตะกร้า ๑ อัน (ส่วนกลาง ) และปากตะกร้า ๒ อัน
๔. นำก้านมะพร้าวที่เหลาและตากแดดเรียบร้อยแล้วมาสานไขว้กันไปมา ให้มีความถี่ห่างแล้วแต่ความต้องการ โดยเริ่มสานกับโครงไม้ไผ่ส่วนที่เป็นตัวตะกร้า ใช้ปอทอเสื่อที่ร้อยเข็มแล้วมัดให้ก้านมะพร้าวกับโครง
ไม้ไผ่ติดกัน ขั้นตอนนี้ต้องพยายามจัดก้านมะพร้าวให้เรียงเสมอกัน และมัดด้วยปอทอเสื่อให้แน่นหนา
๕. เมื่อสานส่วนตัวตะกร้าจนรอบแล้วจึงสานก้นตะกร้าโดยใช้โครงไม้ไผ่ประกัน ๒ วง และมัดด้วยลวด และหวายเทียม
๖. จากนั้นนำโครงไม้ไผ่อีก ๒ อัน ประกบตรงส่วนปากตะกร้า ใช้ลวดและหวายเทียมมัดเช่นกัน ขั้นตอนนี้จะตกแต่งปากตะกร้าด้วยการสานหวายเทียม
๗. รวบก้านมะพร้าวส่วนที่เหลือทั้งสองข้างไว้ด้วยกัน แล้วนำก้านมะพร้าวทั้งสองข้างมัดเชื่อมต่อกันด้วยหวายเทียมเพื่อเป็นหูตะกร้า ตัดก้านมะพร้าวที่ยาวเกินไปออกและตกแต่งให้เรียบร้อย
ข้อพึงระวัง ->