เทคนิคการสานกระติบข้าว
โดย : นางหนูทัศน์ ชาลีเปรียม วันที่ : 2017-03-23-08:59:28ที่อยู่ : 37 หมู่ที่ 9 บ้านโนนมะเยา ตำบลสระโพนทอง อำเภอเกษตรสมบูรณ์ จังหวัดชัยภูมิ
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
ตั้งแต่บรรพบุรุษคนอีสานทานข้าวเหนียวจึงต้องหาวัสดุใส่ข้าวเหนียวที่นึ่งสุกแล้วให้มีความร้อนและไม่ชื่นน้ำจึงได้สานกระติบข้าวไว้ใส่ข้าวเหนียว สำหรับครอบครัวไหนที่สานกระติบข้าวไม่เป็นก็ต้องซื้อหามาไว้ใช้ในครอบครัวและได้มีการพัฒนารูปแบบและขนาดเพื่อความสะดวกในการใช้ประโยชน์ โดยมีการสืบทอดและถ่ายทอดให้กับลูกหลานต่อไป
วัตถุประสงค์ ->
-เพื่อเป็นการรักษาภูมิปัญญาให้คงอยู่
-เพื่อเพิ่มรายได้ให้กับครอบครัว
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
-ไม้ไผ่ป่า หรือไม้ไผ่บง
-คล้า หรือหวาย
-ไม้ยอ หรือก้านตาล
อุปกรณ์ ->
-เหล็กแหลมสำหรับเย็บ
-เครื่องรีดตอก
-มีด เลื่อย ดินสอ กรรไกร
กระบวนการ/ขั้นตอน->
1 การทำตัวกระติบ
1.คัดเลือกไม้ไผ่บงที่มีอายุพอเหมาะนำมาตัดให้ได้ขนาดตามต้องการแล้วนำมาต้มหรือลนไฟเพื่อให้เกิดความเหนียว แล้วนำมาผ่า(จัก) แล้วฉีกออกเป็นเส้นตามความต้องการ แล้วนำไปตากให้แห้ง
2.นำตอกที่ได้จากข้อ 1 นำมาแช่น้ำแล้วเหลาให้เรียบเสมอกันหรือใช้เครื่องรีดตอกช่วยเพื่อให้ได้เส้นตอกสม่ำเสมอกัน แล้วนำไปตากให้แห้ง
3.นำตอกจากข้อ 2 มารมควันเพื่อให้ได้สีตามต้องการ
4.นำตอกจากข้อ 3 มาก่อสานเป็นตัวกระติบและฝากระติบตามขนาดและลวดลายและรูปทรงที่ต้องการ
2.การประกอบตัวกระติบ
1.นำไม้ไผ่ปล้องขนาด 20-25 ซ.ม. มาผ่าเป็นเส้นตอกให้มีขนาดใหญ่ประมาณ 1-2 ซ.ม. นำมาจักเป็นเส้น ๆ แล้วเหลาให้เรียบ แล้วนำไปตากให้แห้ง
2.นำตอกจากข้อ 1 มาสานเป็น 2 ชั้น แล้วนำเอาตัวและฝากระติบจากขั้นตอนที่ ๑ มาทาบลงบนแผ่นตอกที่สานไว้ แล้วใช้ดินสอขีดตามแนวขนาดตัวและฝากระติบ แล้วใช้กรรไกรตัดตามรอยขีดแล้วนำมาประกอบกับตัวและฝากระติบ
3.จักคล้าหรือหวายเป็นเส้นเล็ก ๆ แล้วนำมาเย็บประกอบกับตัวและฝากระติบตามข้อ 2 เสร็จแล้วนำขากระติบหรือตีนมาเย็บติดตัวกระติบด้านล่าง ส่วนฝากระติบอาจจะทำหูหรือที่ร้อยเชือกเพื่อความสะดวกในการพกพา
ข้อพึงระวัง ->
การคัดเลือกไม้ไผ่ที่มีอายุพอเหมาะไม่อ่อนหรือแก่เกินไปเพื่อความเหนียวคงทนนาน และการใช้สีจะใช้สีธรรมชาติ เช่น สีแดงได้มาจากเปลือกเงาะป่า สีเหลือง สีน้ำตาลอ่อน สีน้ำตาลเข้ม โดยการนำตอกไปอบหรือรมควันจากฟาง ซึ่งสีที่ได้จากการรมควันจะทำให้กระติบมีสีสันสวยงามแล้วยังมีประโยชน์ในการป้องกันแมลงกัดแทะได้ เช่น มอด การคิดค้นลวดลายใหม่ ๆ ที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ของกลุ่ม และความประณีตในการผลิตทุกขั้นตอน และเน้นความคงทน แข็งแรงในการใช้งาน