การเย็บเสื้อพื้นเมืองบ้านเนินขาม
โดย : นางพิมพ์สุวรรณ ทองคำ วันที่ : 2017-04-05-13:12:43ที่อยู่ : 120 หมู่ที่ 14 ตำบลเนินขาม อำเภอเนินขาม
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
การทอผ้าของคนเนินขามสืบทอดวัฒนาธรรมภูมิปัญญามาจากบรรพบุรุษชนชาติลาวหลวงพระบาง เวียงจันทร์ ที่อพยพเข้ามาในประเทศไทยตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๓ ซึ่งวิถีชีวิตดั้งเดิมสมัย ปู่ ย่า ตา ยาย จะทอผ้าใส่กันเอง มีทั้งผ้ามัดหมี่ ผ้าไหม ผ้าฝ้าย ผ้าขาวม้า ผ้าพื้น ผ้ายกดอก และต่อมาได้มีการพัฒนาลวดลายการทอให้ทันสมัยตามความต้องการของตลาด แต่ยังคงเอกลักษณ์ของเดิมไว้
การทอผ้าส่วนมากจะเป็นงานของผู้หญิง สำหรับฝ่ายชายก็จะไปทำงานในไร่ในนา ดังนั้นผู้หญิงจึงมีการทอผ้าละนำมาตัดเย็บด้วยมือให้ผู้ชายเพื่อนำไวสวมใส่ไปทำไรทำนา เป็นเสื้อที่มีลักษณะแขนยาวเพื่อไวกันแดดในเวลาที่ทำไร่ทำนา หรือต้องทำกิจกรรมที่อยู่กลางแจ้ง สำหรับสีที่นำมาย้อมตั้งแต่สมัยโบราณที่จะเป็นผ้าที่ย้อมด้วยสีของต้นคราม จะได้สีออกน้ำเงินคราม สวยงามมาก
เหตุผลที่เรียกกันว่าเสื้อจุกหม้อก็เนื่องจาก กรรมวิธีการย้อมผ้าด้วยสีของต้นคราม จะต้องมีการนำต้องครามมาแช่น้ำไวในหม้อเพื่อให้ครามเกินเป็นต้นครามเกินเป็นสีครามออกมา แล้วจึงน้ำผ้าทอไปจุ่มลงในหม้อที่มีน้ำครามอยู่ จึงมีการเรียกติดปากกันต่อมาว่าเสื้อจุ่มหม้อ แล้วก็มีการเพี้ยนมาเป็น เสื้อจุกหม้อ ในปัจจุบัน
ในปัจจุบัน เสื้อจุกหม้อ ชาวอำเภอเนินขาม นิยมใส่กันทั้งผู้หญิงและผู้ชาย ถือได้ว่าเป็นเครื่องแต่งกายประจำอำเภอเนินขาม เด็กนักเรียนก็สวมใส่ไปโรงเรียน วัยทำงานก็ใส่เข้าไร่เข้านา หรือใส่ไวออกงาน หรือใส่ไวไปทำบุญ
วัตถุประสงค์ ->
การทอผ้าของคนเนินขามสืบทอดวัฒนาธรรมภูมิปัญญามาจากบรรพบุรุษชนชาติลาวหลวงพระบาง เวียงจันทร์ ที่อพยพเข้ามาในประเทศไทยตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๓ ซึ่งวิถีชีวิตดั้งเดิมสมัย ปู่ ย่า ตา ยาย จะทอผ้าใส่กันเอง มีทั้งผ้ามัดหมี่ ผ้าไหม ผ้าฝ้าย ผ้าขาวม้า ผ้าพื้น ผ้ายกดอก และต่อมาได้มีการพัฒนาลวดลายการทอให้ทันสมัยตามความต้องการของตลาด แต่ยังคงเอกลักษณ์ของเดิมไว้
การทอผ้าส่วนมากจะเป็นงานของผู้หญิง สำหรับฝ่ายชายก็จะไปทำงานในไร่ในนา ดังนั้นผู้หญิงจึงมีการทอผ้าละนำมาตัดเย็บด้วยมือให้ผู้ชายเพื่อนำไวสวมใส่ไปทำไรทำนา เป็นเสื้อที่มีลักษณะแขนยาวเพื่อไวกันแดดในเวลาที่ทำไร่ทำนา หรือต้องทำกิจกรรมที่อยู่กลางแจ้ง สำหรับสีที่นำมาย้อมตั้งแต่สมัยโบราณที่จะเป็นผ้าที่ย้อมด้วยสีของต้นคราม จะได้สีออกน้ำเงินคราม สวยงามมาก
เหตุผลที่เรียกกันว่าเสื้อจุกหม้อก็เนื่องจาก กรรมวิธีการย้อมผ้าด้วยสีของต้นคราม จะต้องมีการนำต้องครามมาแช่น้ำไวในหม้อเพื่อให้ครามเกินเป็นต้นครามเกินเป็นสีครามออกมา แล้วจึงน้ำผ้าทอไปจุ่มลงในหม้อที่มีน้ำครามอยู่ จึงมีการเรียกติดปากกันต่อมาว่าเสื้อจุ่มหม้อ แล้วก็มีการเพี้ยนมาเป็น เสื้อจุกหม้อ ในปัจจุบัน
ในปัจจุบัน เสื้อจุกหม้อ ชาวอำเภอเนินขาม นิยมใส่กันทั้งผู้หญิงและผู้ชาย ถือได้ว่าเป็นเครื่องแต่งกายประจำอำเภอเนินขาม เด็กนักเรียนก็สวมใส่ไปโรงเรียน วัยทำงานก็ใส่เข้าไร่เข้านา หรือใส่ไวออกงาน หรือใส่ไวไปทำบุญ
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
วัตถุดิบและส่วนประกอบ
1) ผ้าทอย้อมสีครามแล้ว หรือสี่อื่นๆแล้ว 5) กรรไกร
2) เส้นฝ้าย
3) เส้นไหม
4) เข็มเย็บผ้า
อุปกรณ์ ->
กระบวนการ/ขั้นตอน->
1) เมื่อได้ผ้าทอมาแล้วก็นำมาวางแบบตัดผ้าออกเป็นชิ้นๆ ตามแบบให้ได้ตามขนาดที่ต้องการ เสื้อผู้หญิงจะใช้ผ้าทอประมาณ 2-2.5 เมตร ผู้ชายจะใช้ประมาณ 2.5-3 เมตร
2) นำเส้นฝ้ายหรือไหมร้อยเข็มเย็บด้วยมือทั้งตัวจนได้ออกมาเป็นเสื้อจุกหม้อ
3) เย็บกระดุมติดกับเสื้อ
4) นำเส้นไหมมาเดินเส้นตกแต่งลงลายบนตัวเสื้อตามชอบ
ข้อพึงระวัง ->