ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

สมุนไพร เป็นพืช ผัก และผลไม้ที่ถูกนำมาใช้เป็นยาและสิ่งบำรุงร่างกาย โดยที่สมุนไพรเหล่านี้มีทั้งแบบนำผล ใบ ราก เปลือก ยาง เนื้อไม้ เถา หัวและดอก หรือทั้งต้นมาใช้งาน ประโยชน์และสรรพคุณของสมุนไพรไทยเหล่านี้มีทั้งการนำมารับประทานสด การนำมาต้มรับประทานแบบยาแผนโบราณ บางชนิดก็ใช้ทาหรือพอกเพื่อรักษาโรค

วัตถุประสงค์ ->

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

อุปกรณ์ ->

กระบวนการ/ขั้นตอน->

ในการใช้พืชสมุนไพรมาทำเป็นยารักษาโรคต่างๆ นั้น แพทย์แผนโบราณใช้พืชสมุนไพรนี้ได้ทั้งสดๆ และตากแห้งแล้ว

ในการใช้พืชสมุนไพร ขณะที่ยังสดๆ อยู่เป็นวิธีการที่สะดวกมากใช้ก็ง่ายแต่ฤทธิ์ของตัวยาที่มีอยู่ในพืชสมุนไพร อาจจะไม่คงที่ ในบางครั้งการออกฤทธิ์อาจจะดี  แต่บางครั้งก็ออกฤทธิ์ไม่ดีนักพืชสมุนไพรที่ใช้กันสดๆ นั้นมีอยู่หลายชนิดด้วยกัน เช่น ว่านหางจระเข้ รากหญ้าคา เป็นต้น  แต่การใช้ยาสมุนไพรส่วนมากนิยมใช้แห้งเพราะจะได้คุณภาพของยาที่คงที่  โดยเลือกเก็บยาสมุนไพรที่ต้องการตามฤดูกาลเก็บของพืช แล้วนำเอามาแปรสภาพโดยผ่านขบวนการที่เหมาะสมเพื่อเก็บยาเอาไว้ได้เป็นเวลานานในการแปรสภาพนั้น  โดยทั่วไปก็จะต้องนำส่วนที่ใช้เป็นยามาผ่านการคัดเลือก ผ่านการล้าง  การตัดเป็นชิ้นที่เหมาะสมแล้วใช้ความร้อนทำให้แห้ง  เพื่อสะดวกในการเก็บรักษา  วิธีการแปรสภาพยาสมุนไพรนั้นแตกต่างไปตามชนิดของพืชสมุนไพร

วิธีการที่ใช้บ่อยและจะเอาส่วนไหนของพืชที่เป็นยามาใช้  คือ

1)รากและส่วนที่อยู่ใต้ดินก่อนอื่นจะต้องคัดเอาขนาดที่พอๆ  กันเอาไว้ด้วยกันเพื่อจะได้สะดวกในการแปรสภาพต่อไป  ต่อจากนั้นก็ล้างดินและสิ่งสกปรกที่ติดอยู่ เอารากฝอยออกไปให้หมด  หากว่าเป็นพืชที่มีเนื้อแข็งแห้งได้ยากจะต้องหั่นเป็นชิ้นที่เหมาะสมก่อน  ถ้าเป็นพืชที่ไม่แข็งนำมาผ่านขบวนการให้ความร้อนตามแต่ชนิดของพืชนั้นๆ 

 

2)การเก็บรักษาพืชสมุนไพร

การเก็บรักษาพืชสมุนไพรเอาไว้เป็นเวลานาน  มักจะเกิดการขึ้นราหรือเกิดมีหนอน  เกิดการเปลี่ยนลักษณะของสี  กลิ่น  ทำให้ยาสมุนไพรเสื่อมคุณภาพลงได้  ทำให้เกิดไม่ออกฤทธิ์ในการบำบัดรักษา สูญเสียฤทธิ์ของยาไปเลย  จะต้องมีการเก็บรักษาที่ดีเพื่อประกันคุณภาพและฤทธิ์การรักษาของสมุนไพรนั้น

 

ในการเก็บรักษานั้นควรปฏิบัติดังนี้

- ยาที่เก็บรักษาเอาไว้จะต้องทำให้แห้ง  เพื่อป้องกันการขึ้นราและการเปลี่ยนลักษณะ จะต้องเอาออกตากแดดอยู่เสมอ

- สถานที่ ที่เก็บรักษาจะต้องแห้ง เย็น  การถ่ายเทอากาศจะต้องดี

- ควรแบ่งเก็บรักษาเป็นสัดเป็นส่วน  ยาที่มีพิษ  ยาที่มีกลิ่นหอมควรเก็บแยกเอาไว้อย่างมิดชิด ป้องกันการสับสนปะปน

- จะต้องคอยหมั่นดูแลอย่าให้มีหนอน หนู  แมลงต่างๆ มารบกวนรวมทั้งระวังเรื่องความร้อน ไฟ ที่อาจจะเกิดขึ้นก็ได้

ข้อพึงระวัง ->