การทอเสื่อ
โดย : นางมุกดา ศรีคลัง วันที่ : 2017-03-08-14:51:07ที่อยู่ : 119 ม.7 ต.ดงเมืองแอม
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
การทอเสื่อกก เป็นอาชีพที่ทำกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ เป็นการทอใช้เองในครัวเรือน เนื่องจากหลังฤดูทำนาแล้ว จะมีน้ำขังในนา และจะมีต้นกกขี้นเองตามธรรมชาติทั่วไป แต่ปัจจุบันต้องปลูกเอง หรือซื้อจากหมู่บ้านอื่น เนื่องจากต้นกกไม่เพียง พอกับความต้องการเนื่องจากปัจจุบันมีการทอจำหน่ายอย่างแพร่หลายในพื้นที่ ใช้วัตถุดิบในพื้นที่ ลดต้นทุนการผลิต เป็นการนำทรัพยากรในพื้นที่ มาแปรรูปเพื่อให้เกิดรายได้ในครอบครัว
วัตถุประสงค์ ->
1. เพื่อให้คนรุ่นใหม่ได้ตระหนักและเห็นคุณค่าของภูมิปัญญาท้องถิ่น
2. สร้างเครือข่ายการเรียนรู้ในชุมชน
3. อยากให้คนในชุมชนมีอาชีพ มีรายได้ที่เกิดจากภูมิปัญญาท้องถิ่น
4. เป็นอาชีพที่ทำได้ง่าย ไม่ซับซ้อน เยาวชนและผู้สูงอายุในหมู่บ้านสามารถทำได้
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
- เส้นกก - ด้ายไนล่อน - สีย้อม - ผ้าสำหรับเย็บริม
อุปกรณ์ ->
- ฟืม - กี่ทอ - กรรไกร - ปี๊บ
กระบวนการ/ขั้นตอน->
1. เก็บเกี่ยวต้นกกนำมาแยกและเลือกต้นกกที่มีขนาดเท่ากัน
2. นำต้นกกที่คัดเลือกมาสอยเป็นสอง หรือสามส่วนตามขนาดลำต้นของต้นกก ถ้าเส้นเล็กผืนสื่อกกจะทดได้ละเอียดและแน่นหนา
3. นำเส้นกกที่สอยแล้วมาตากแดดให้แห้งประมาณ 4 – 5 วัน
4. นำเส้นกกที่แห้งมามัดเป็นกำ ๆ ประมาณ 1 กำมือเพื่อเตรียมนำไปย้อมสีตามต้องการ
การย้อมสี
- เลือกสีที่ต้องการ
- ออกแบบลวดลายตามที่ต้องการ
- ก่อไฟ นำปิ๊บใส่น้ำประมาณครึ่งปิ๊บต้มจนเดือด
- นำสีที่ต้องการเทลงประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ แล้วคนให้สีละลาย
- นำเส้นกกที่มัดไว้ มัดละ 1 กำมือลงไปย้อมใช้เวลาประมาณ 20 – 30 นาที การย้อมหลายสีควรใช้ปิ๊บหลายใบ เพราะสีจะปะปนกัน
- นำเส้นกกที่ย้อมแล้วไปผึ่งแดดให้แห้ง
5. การทอเสื่อกก
- กางเสื่อกกบนกี่ที่จะใช้ทอ
นำฟืมมาวางไว้ใช้เชือกไนล่อนสอดในรูฟืม โดยรูแรกและรูสุดท้ายใช้เชือก 4 เส้น จากนั้นก็สอดตามรูที่เรากำหนดแบบ และลวดลาย ไว้
- วางไม้ขื่อบนหัวเสาเพื่อให้เส้นด้ายตึง
- ลงมือทอโดยใช้ไม้สอดเส้นกก ใส่ตามฟืมคว่ำหรือหงายสลับกันทุกครั้ง คนทอจะเก็บปลาย (ไพ) กกสลับซ้ายขวา
- เมื่อทอได้ขนาดก็จะเก็บม้วนผืนเสื่อ โดยยกไม้ขื่อลงแล้วม้วนเสื่อ
- เมื่อเสร็จแล้วก็ตัดเสื่อออกจากกี่ที่ทอแล้วมัดปลายเชือกให้เรียบร้อย จากนั้นใช้กรรไกรตัดปลายริมกกด้านซ้ายและด้านขวาให้เรียบร้อย
- ถ้าต้องการทำเป็นเสื่อพับก็สามารถทำได้ โดยนำมาต่อตามต้องการและเย็บริมให้เรียบร้อย
ข้อพึงระวัง ->
1. ถ้าต้องการให้เสื่อกกมีความละเอียดสวยงาม เหนียวนุ่ม และคงทน ต้องคัดเลือกเส้นกก ที่มีอายุตามกำหนด 2 เดือน
2. เลือกใช้สีที่มีคุณภาพ สำหรับย้อมกก จะทำให้สีไม่ตก
3. การสอยเส้นกกต้องให้มีขนาดใกล้เคียงกัน เพราะเวลาทอจะทำให้สวยงามและเส้นสม่ำเสมอ