การปลูกแตงโม
โดย : นายประสิทธิ์ แก้วดวง วันที่ : 2017-06-20-13:49:33ที่อยู่ : บ้านดงเย็น ม.12 ตำบลบัวใหญ่
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
บ้านดงเย็น หมู่ที่ 12 ตำบลบัวใหญ่ เป็นพื้นที่เหมาะแก่การปลูกพืชไร่ หลังฤดูเก็บเกี่ยวชาวบ้านส่วนใหญ่จะปลูกพืชที่ใช้น้ำน้อย เพราะเป็นช่วงฤดูแล้ว โดยการปลูกแตงโมปลอดสาร ทำให้รสชาติกลมกล่อม และผู้บริโภคไม่เสียงต่อโรค เพราะแตงโมปลอดสาร
1. ช่วงการย้ายกล้าปลูก
2. ช่วงก่อนผสมเกสร
3. ช่วง 1 สัปดาห์ก่อนไว้ลูก
4. ช่วงหลังติดลูก 1 สัปดาห์
5. ช่วงเริ่มติดลูก 20 วัน
ในช่วงความเสี่ยงสูง 5 ระยะดังกล่าวจะให้สมาชิกเรียนรู้ซึ่งกันและกันอย่างใกล้ชิด สมาชิกในกลุ่มทุกคนจะเกิดการแลกเปลี่ยนอย่างใกล้ชิดต่อเนื่องสม่ำเสมอ สมาชิกทุกคนจะมีส่วนร่วมในการวางแผนการผลิต เช่น การกำหนดวันปลูก จะมีการจับสลากว่าใครจะได้ปลูกในช่วงใด ก็จะเริ่มปลูกตามปฏิทินที่จับสลากได้และผลผลิตที่ออกมาก็จะตรงกับความต้องการของลูกค้า ไม่มีปัญหาในเรื่องแตงโมล้นตลาด เพราะกลุ่มนี้จะใช้หลัก “การตลาดนำการผลิต” มีโควตาแน่นอนชัดเจน เมื่อเสร็จสิ้นฤดูการปลูกจะมีการประชุมทบทวนสรุปบทเรียนกันทุกครั้ง ว่าแปลงใดได้ผลดีที่สุด ใช้เทคนิคอย่างไร ควรจะทำอย่างไรจึงจะดีที่สุด มีคุณภาพมากที่สุด ได้เทคนิคอะไรใหม่บ้าง แล้วจะนำไปปฏิบัติในฤดูกาลผลิตต่อไป คุณเตือนใจได้ให้ข้อคิดว่า “การสิ้นสุดคือการเริ่มต้นใหม่เสมอ”
วัตถุประสงค์ ->
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
1. การเพาะกล้าแตงโม
การปลูกแตงโมแบบดั้งเดิมปลูกโดยหยอดเมล็ดลงหลุม หลุมละ 2-3 เมล็ด ซึ่งทำให้เปลืองเมล็ดพันธุ์ และเสี่ยงต่อการทำลายของแมลงปากกัด และโรคที่เกิดจากเชื้อรา อีกทั้งทำให้การเจริญเติบโตของแตงโมแต่ละหลุมไม่พร้อมกัน ยากต่อการปฏิบัติดูแลรักษาและไม่ประสบผลสำเร็จในการปลูกแตงโมช่วงฤดูฝนของจังหวัดนครพนม ซึ่งฝนตกชุกมาก กลุ่มผู้ปลูกแตงโม อำเภอศรีสงคราม จึงคิดแก้ไขปัญหา เพื่อลดการสิ้นเปลืองของเมล็ดพันธุ์ที่มีราคาแพง ได้ต้นกล้าที่แข็งแรง สม่ำเสมอ ปลอดจากเชื้อรา และพร้อมที่จะลงแปลงปลูก
การเตรียมเมล็ดพันธ์แตงโม โดยแช่น้ำอุ่น 4-6 ชั่วโมง ล้างให้สะอาด ซับด้วยผ้าขนหนูให้พอหมาด วัสดุเพาะเมล็ดใช้กระดาษทิชชูแผ่นใหญ่ วางซ้อนทับ 3 ชั้น พรมน้ำพอหมาด ๆ แล้ววางเมล็ดแตงโม 1,000-1,500 เมล็ดลงกลางกระดาษ พับห่อเป็นชุดๆ ตามปริมาณการใช้และนำผ้าขนหนูที่สะอาด ชุบน้ำบิดหมาดห่อเมล็ดแตงโมอีกชั้นหนึ่ง และเตรียมกระติกน้ำแข็งที่ปรับสภาพให้มีความอบอุ่นโดยการใช้น้ำร้อน
เทใส่กระติกทิ้งไว้ 10 นาทีแล้วเทน้ำออก จากนั้นนำห่อเมล็ดแตงโมใส่กระติก ปิดฝาให้สนิท ทิ้งไว้ 48-50 ชั่วโมง เมล็ดก็จะเริ่มงอก
การเตรียมถุงเพาะกล้า ใช้ถุงใสขนาด 3 x 4 ซ.ม. กรอกด้วยดินปลูกซึ่งมีส่วนผสมของ หน้าดินป่าน้ำไม่ขัง: แกลบเผา: ปุ๋ยคอกเก่าค้างปี: อัตรา 7:2:1 ปรับสภาพดินปลูกด้วย ปูนขาว 1 กก. และเพิ่มธาตุอาหารด้วย ปุ๋ยสูตร 15-15-15 บดละเอียด 100 กรัม ต่อดินปลูก 100 กก. ก่อนจะผสมดินปลูก หน้าดินป่าถ้าเปียกต้องผึ่งในร่มให้หมาดหรือแห้ง กรอกดินปลูกลงถุงเพาะกล้าทิ้งไว้อย่างน้อย 3 วัน เพื่อลดความเป็นพิษ คลุมด้วยผ้าพลาสติกไม่ให้ดินเปียกฝนก่อนหยอดเมล็ด
การหยอดเมล็ดแตงโม เริ่มจากรดน้ำถุงเพาะด้วยบัวฝอยให้น้ำซึมลงครึ่งถุง ใช้ไม้เจาะดินและหยอดเมล็ดแตงโมที่เริ่มงอก โรยปิดทับด้วยดินบาง ๆ แล้วรดน้ำให้ชุ่ม ในช่วงกลางคืน 2 คืนแรกให้คลุมถุงเพาะด้วยพลาสติกเพื่อรักษาอุณหภูมิในดินให้อุ่น เมล็ดแตงโมจะงอกได้ดี ทำโครงไม้พร้อมที่จะคลุมด้วยพลาสติคเพื่อป้องกันฝน ดูแล รดน้ำจนกระทั่งอายุ 12-15 วัน ก็จะได้กล้าแตงไมที่แข็งแรง สม่ำเสมอพร้อมลงปลูกแปลงได้
อุปกรณ์ ->
การเตรียมเมล็ดพันธ์แตงโม โดยแช่น้ำอุ่น 4-6 ชั่วโมง ล้างให้สะอาด ซับด้วยผ้าขนหนูให้พอหมาด วัสดุเพาะเมล็ดใช้กระดาษทิชชูแผ่นใหญ่ วางซ้อนทับ 3 ชั้น พรมน้ำพอหมาด ๆ แล้ววางเมล็ดแตงโม 1,000-1,500 เมล็ดลงกลางกระดาษ พับห่อเป็นชุดๆ ตามปริมาณการใช้และนำผ้าขนหนูที่สะอาด ชุบน้ำบิดหมาดห่อเมล็ดแตงโมอีกชั้นหนึ่ง และเตรียมกระติกน้ำแข็งที่ปรับสภาพให้มีความอบอุ่นโดยการใช้น้ำร้อน
เทใส่กระติกทิ้งไว้ 10 นาทีแล้วเทน้ำออก จากนั้นนำห่อเมล็ดแตงโมใส่กระติก ปิดฝาให้สนิท ทิ้งไว้ 48-50 ชั่วโมง เมล็ดก็จะเริ่มงอก
การเตรียมถุงเพาะกล้า ใช้ถุงใสขนาด 3 x 4 ซ.ม. กรอกด้วยดินปลูกซึ่งมีส่วนผสมของ หน้าดินป่าน้ำไม่ขัง: แกลบเผา: ปุ๋ยคอกเก่าค้างปี: อัตรา 7:2:1 ปรับสภาพดินปลูกด้วย ปูนขาว 1 กก. และเพิ่มธาตุอาหารด้วย ปุ๋ยสูตร 15-15-15 บดละเอียด 100 กรัม ต่อดินปลูก 100 กก. ก่อนจะผสมดินปลูก หน้าดินป่าถ้าเปียกต้องผึ่งในร่มให้หมาดหรือแห้ง กรอกดินปลูกลงถุงเพาะกล้าทิ้งไว้อย่างน้อย 3 วัน เพื่อลดความเป็นพิษ คลุมด้วยผ้าพลาสติกไม่ให้ดินเปียกฝนก่อนหยอดเมล็ด
การหยอดเมล็ดแตงโม เริ่มจากรดน้ำถุงเพาะด้วยบัวฝอยให้น้ำซึมลงครึ่งถุง ใช้ไม้เจาะดินและหยอดเมล็ดแตงโมที่เริ่มงอก โรยปิดทับด้วยดินบาง ๆ แล้วรดน้ำให้ชุ่ม ในช่วงกลางคืน 2 คืนแรกให้คลุมถุงเพาะด้วยพลาสติกเพื่อรักษาอุณหภูมิในดินให้อุ่น เมล็ดแตงโมจะงอกได้ดี ทำโครงไม้พร้อมที่จะคลุมด้วยพลาสติคเพื่อป้องกันฝน ดูแล รดน้ำจนกระทั่งอายุ 12-15 วัน ก็จะได้กล้าแตงไมที่แข็งแรง สม่ำเสมอพร้อมลงปลูกแปลงได้
กระบวนการ/ขั้นตอน->
4. การรักษาคุณภาพแตงโม
ปัญหาเรื่องคุณภาพแตงโมไม่ได้มาตรฐาน ไส้ล้ม สีไม่สวย เนื้อไม่หวาน ถือว่าเป็นปัญหาใหญ่ของการตลาดแตงโม เพราะถ้าผิดพลาดเพียงครั้งเดียว อาจทำให้เสียตลาดและความเชื่อถือของลูกค้าได้ กลุ่มผู้ปลูกแตงโม อำเภอศรีสงคราม มีวิธีการรักษาคุณภาพแตงโมให้ได้มาตรฐานอยู่เสมอ โดยมีการตรวจสอบคุณภาพของแตงโมทุกแปลงก่อนเก็บเกี่ยวผลผลิตจำหน่าย เพื่อไม่ให้เกิดความผิดพลาด
การรักษาคุณภาพแตงโมให้คงสภาพสวย สด ได้ถึง 15 วัน และสามารถเก็บรักษาได้ยาวนานถึง 3 เดือนนั้น ทุกขั้นตอนการผลิตต้องปฏิบัติอย่างจริงจัง เอาใจใส่ มีความละเอียด เริ่มตั้งแต่การเตรียมดินจนถึงเก็บเกี่ยว โดยเฉพาะความสมดุลของน้ำและธาตุอาหาร จะทำให้แตงโมเจริญเติบโตสมบูรณ์ มีความแข็งแรง ผลผลิตก็มีคุณภาพและเก็บรักษาได้ยาวนาน และเทคนิคการปฏิบัติในระยะการเก็บเกี่ยวเป็นอีกวิธีที่มีผลต่อการรักษาคุณภาพแตงโม ได้แก่ งดการให้น้ำก่อนเก็บเกี่ยว 3-5 วัน เก็บผลผลิตช่วงเช้าขณะอากาศเย็น และตัดให้มีขั้วติดผลให้ยาวที่สุด รวมทั้งลดการกระแทกขณะขนย้าย วางกองสูงไม่เกิน 3 ชั้นบนพื้นแห้ง อากาศถ่ายเทได้ดี ป้องกันแดดและฝน ตลอดจนขนส่งผลผลิตในเวลากลางคืน
ข้อพึงระวัง ->
เทคนิคการผลิตแตงโมคุณภาพ
คำว่า “คุณภาพ” ของกลุ่มนี้ คือ เป็นไปตามความต้องการของลูกค้า ปลอดภัยสำหรับผู้บริโภค ความสุขของลูกค้า สิ่งเหล่านี้คือเป้าหมายของผลผลิต ดังนั้น การจะผลิตให้ได้คุณภาพดังกล่าวต้องเริ่มต้นตั้งแต่การเตรียมดิน การปลูก การดูแลรักษา การตรวจสอบรับรองคุณภาพของกรมวิชาการ-เกษตร ซึ่งกระบวนการผลิตดังกล่าวมีเทคนิคที่น่าสนใจมากมาย จะขอนำเทคนิคที่ใหม่ ๆ เล่าให้ท่านทราบดังนี้