ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

บ้านดงเย็น หมู่ที่ 12 ตำบลบัวใหญ่ เป็นพื้นที่เหมาะแก่การปลูกพืชไร่ หลังฤดูเก็บเกี่ยวชาวบ้านส่วนใหญ่จะปลูกพืชที่ใช้น้ำน้อย เพราะเป็นช่วงฤดูแล้ว โดยการปลูกแตงโมปลอดสาร ทำให้รสชาติกลมกล่อม และผู้บริโภคไม่เสียงต่อโรค เพราะแตงโมปลอดสาร

                         1.  ช่วงการย้ายกล้าปลูก         

                         2.  ช่วงก่อนผสมเกสร                      

                         3.  ช่วง  1  สัปดาห์ก่อนไว้ลูก                  

                        4.  ช่วงหลังติดลูก  1  สัปดาห์                     

                        5.  ช่วงเริ่มติดลูก  20  วัน                         

       ในช่วงความเสี่ยงสูง  5  ระยะดังกล่าวจะให้สมาชิกเรียนรู้ซึ่งกันและกันอย่างใกล้ชิด  สมาชิกในกลุ่มทุกคนจะเกิดการแลกเปลี่ยนอย่างใกล้ชิดต่อเนื่องสม่ำเสมอ  สมาชิกทุกคนจะมีส่วนร่วมในการวางแผนการผลิต  เช่น  การกำหนดวันปลูก  จะมีการจับสลากว่าใครจะได้ปลูกในช่วงใด  ก็จะเริ่มปลูกตามปฏิทินที่จับสลากได้และผลผลิตที่ออกมาก็จะตรงกับความต้องการของลูกค้า ไม่มีปัญหาในเรื่องแตงโมล้นตลาด  เพราะกลุ่มนี้จะใช้หลัก  “การตลาดนำการผลิต”  มีโควตาแน่นอนชัดเจน  เมื่อเสร็จสิ้นฤดูการปลูกจะมีการประชุมทบทวนสรุปบทเรียนกันทุกครั้ง  ว่าแปลงใดได้ผลดีที่สุด  ใช้เทคนิคอย่างไร  ควรจะทำอย่างไรจึงจะดีที่สุด  มีคุณภาพมากที่สุด  ได้เทคนิคอะไรใหม่บ้าง  แล้วจะนำไปปฏิบัติในฤดูกาลผลิตต่อไป  คุณเตือนใจได้ให้ข้อคิดว่า  “การสิ้นสุดคือการเริ่มต้นใหม่เสมอ” 

วัตถุประสงค์ ->

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

1. การเพาะกล้าแตงโม 

          การปลูกแตงโมแบบดั้งเดิมปลูกโดยหยอดเมล็ดลงหลุม  หลุมละ 2-3 เมล็ด ซึ่งทำให้เปลืองเมล็ดพันธุ์  และเสี่ยงต่อการทำลายของแมลงปากกัด  และโรคที่เกิดจากเชื้อรา  อีกทั้งทำให้การเจริญเติบโตของแตงโมแต่ละหลุมไม่พร้อมกัน  ยากต่อการปฏิบัติดูแลรักษาและไม่ประสบผลสำเร็จในการปลูกแตงโมช่วงฤดูฝนของจังหวัดนครพนม  ซึ่งฝนตกชุกมาก  กลุ่มผู้ปลูกแตงโม อำเภอศรีสงคราม จึงคิดแก้ไขปัญหา  เพื่อลดการสิ้นเปลืองของเมล็ดพันธุ์ที่มีราคาแพง  ได้ต้นกล้าที่แข็งแรง  สม่ำเสมอ ปลอดจากเชื้อรา และพร้อมที่จะลงแปลงปลูก               

           การเตรียมเมล็ดพันธ์แตงโม โดยแช่น้ำอุ่น 4-6 ชั่วโมง  ล้างให้สะอาด ซับด้วยผ้าขนหนูให้พอหมาด วัสดุเพาะเมล็ดใช้กระดาษทิชชูแผ่นใหญ่  วางซ้อนทับ 3 ชั้น  พรมน้ำพอหมาด ๆ  แล้ววางเมล็ดแตงโม 1,000-1,500 เมล็ดลงกลางกระดาษ  พับห่อเป็นชุดๆ ตามปริมาณการใช้และนำผ้าขนหนูที่สะอาด ชุบน้ำบิดหมาดห่อเมล็ดแตงโมอีกชั้นหนึ่ง  และเตรียมกระติกน้ำแข็งที่ปรับสภาพให้มีความอบอุ่นโดยการใช้น้ำร้อน

เทใส่กระติกทิ้งไว้  10 นาทีแล้วเทน้ำออก  จากนั้นนำห่อเมล็ดแตงโมใส่กระติก ปิดฝาให้สนิท  ทิ้งไว้ 48-50 ชั่วโมง เมล็ดก็จะเริ่มงอก               

         การเตรียมถุงเพาะกล้า  ใช้ถุงใสขนาด 3 x 4 ซ.ม. กรอกด้วยดินปลูกซึ่งมีส่วนผสมของ หน้าดินป่าน้ำไม่ขัง: แกลบเผา: ปุ๋ยคอกเก่าค้างปี:  อัตรา 7:2:1   ปรับสภาพดินปลูกด้วย ปูนขาว 1 กก. และเพิ่มธาตุอาหารด้วย ปุ๋ยสูตร 15-15-15 บดละเอียด 100 กรัม ต่อดินปลูก 100 กก.  ก่อนจะผสมดินปลูก หน้าดินป่าถ้าเปียกต้องผึ่งในร่มให้หมาดหรือแห้ง  กรอกดินปลูกลงถุงเพาะกล้าทิ้งไว้อย่างน้อย 3 วัน เพื่อลดความเป็นพิษ  คลุมด้วยผ้าพลาสติกไม่ให้ดินเปียกฝนก่อนหยอดเมล็ด               

       การหยอดเมล็ดแตงโม เริ่มจากรดน้ำถุงเพาะด้วยบัวฝอยให้น้ำซึมลงครึ่งถุง  ใช้ไม้เจาะดินและหยอดเมล็ดแตงโมที่เริ่มงอก โรยปิดทับด้วยดินบาง ๆ  แล้วรดน้ำให้ชุ่ม  ในช่วงกลางคืน 2 คืนแรกให้คลุมถุงเพาะด้วยพลาสติกเพื่อรักษาอุณหภูมิในดินให้อุ่น เมล็ดแตงโมจะงอกได้ดี  ทำโครงไม้พร้อมที่จะคลุมด้วยพลาสติคเพื่อป้องกันฝน  ดูแล รดน้ำจนกระทั่งอายุ 12-15 วัน ก็จะได้กล้าแตงไมที่แข็งแรง สม่ำเสมอพร้อมลงปลูกแปลงได้

อุปกรณ์ ->

           การเตรียมเมล็ดพันธ์แตงโม โดยแช่น้ำอุ่น 4-6 ชั่วโมง  ล้างให้สะอาด ซับด้วยผ้าขนหนูให้พอหมาด วัสดุเพาะเมล็ดใช้กระดาษทิชชูแผ่นใหญ่  วางซ้อนทับ 3 ชั้น  พรมน้ำพอหมาด ๆ  แล้ววางเมล็ดแตงโม 1,000-1,500 เมล็ดลงกลางกระดาษ  พับห่อเป็นชุดๆ ตามปริมาณการใช้และนำผ้าขนหนูที่สะอาด ชุบน้ำบิดหมาดห่อเมล็ดแตงโมอีกชั้นหนึ่ง  และเตรียมกระติกน้ำแข็งที่ปรับสภาพให้มีความอบอุ่นโดยการใช้น้ำร้อน

เทใส่กระติกทิ้งไว้  10 นาทีแล้วเทน้ำออก  จากนั้นนำห่อเมล็ดแตงโมใส่กระติก ปิดฝาให้สนิท  ทิ้งไว้ 48-50 ชั่วโมง เมล็ดก็จะเริ่มงอก               

         การเตรียมถุงเพาะกล้า  ใช้ถุงใสขนาด 3 x 4 ซ.ม. กรอกด้วยดินปลูกซึ่งมีส่วนผสมของ หน้าดินป่าน้ำไม่ขัง: แกลบเผา: ปุ๋ยคอกเก่าค้างปี:  อัตรา 7:2:1   ปรับสภาพดินปลูกด้วย ปูนขาว 1 กก. และเพิ่มธาตุอาหารด้วย ปุ๋ยสูตร 15-15-15 บดละเอียด 100 กรัม ต่อดินปลูก 100 กก.  ก่อนจะผสมดินปลูก หน้าดินป่าถ้าเปียกต้องผึ่งในร่มให้หมาดหรือแห้ง  กรอกดินปลูกลงถุงเพาะกล้าทิ้งไว้อย่างน้อย 3 วัน เพื่อลดความเป็นพิษ  คลุมด้วยผ้าพลาสติกไม่ให้ดินเปียกฝนก่อนหยอดเมล็ด               

       การหยอดเมล็ดแตงโม เริ่มจากรดน้ำถุงเพาะด้วยบัวฝอยให้น้ำซึมลงครึ่งถุง  ใช้ไม้เจาะดินและหยอดเมล็ดแตงโมที่เริ่มงอก โรยปิดทับด้วยดินบาง ๆ  แล้วรดน้ำให้ชุ่ม  ในช่วงกลางคืน 2 คืนแรกให้คลุมถุงเพาะด้วยพลาสติกเพื่อรักษาอุณหภูมิในดินให้อุ่น เมล็ดแตงโมจะงอกได้ดี  ทำโครงไม้พร้อมที่จะคลุมด้วยพลาสติคเพื่อป้องกันฝน  ดูแล รดน้ำจนกระทั่งอายุ 12-15 วัน ก็จะได้กล้าแตงไมที่แข็งแรง สม่ำเสมอพร้อมลงปลูกแปลงได้

กระบวนการ/ขั้นตอน->

4. การรักษาคุณภาพแตงโม         

            ปัญหาเรื่องคุณภาพแตงโมไม่ได้มาตรฐาน ไส้ล้ม สีไม่สวย เนื้อไม่หวาน  ถือว่าเป็นปัญหาใหญ่ของการตลาดแตงโม  เพราะถ้าผิดพลาดเพียงครั้งเดียว อาจทำให้เสียตลาดและความเชื่อถือของลูกค้าได้  กลุ่มผู้ปลูกแตงโม อำเภอศรีสงคราม  มีวิธีการรักษาคุณภาพแตงโมให้ได้มาตรฐานอยู่เสมอ  โดยมีการตรวจสอบคุณภาพของแตงโมทุกแปลงก่อนเก็บเกี่ยวผลผลิตจำหน่าย  เพื่อไม่ให้เกิดความผิดพลาด

                การรักษาคุณภาพแตงโมให้คงสภาพสวย สด ได้ถึง 15 วัน  และสามารถเก็บรักษาได้ยาวนานถึง 3 เดือนนั้น  ทุกขั้นตอนการผลิตต้องปฏิบัติอย่างจริงจัง เอาใจใส่  มีความละเอียด  เริ่มตั้งแต่การเตรียมดินจนถึงเก็บเกี่ยว  โดยเฉพาะความสมดุลของน้ำและธาตุอาหาร จะทำให้แตงโมเจริญเติบโตสมบูรณ์ มีความแข็งแรง ผลผลิตก็มีคุณภาพและเก็บรักษาได้ยาวนาน  และเทคนิคการปฏิบัติในระยะการเก็บเกี่ยวเป็นอีกวิธีที่มีผลต่อการรักษาคุณภาพแตงโม  ได้แก่ งดการให้น้ำก่อนเก็บเกี่ยว 3-5 วัน  เก็บผลผลิตช่วงเช้าขณะอากาศเย็น และตัดให้มีขั้วติดผลให้ยาวที่สุด  รวมทั้งลดการกระแทกขณะขนย้าย วางกองสูงไม่เกิน 3 ชั้นบนพื้นแห้ง อากาศถ่ายเทได้ดี ป้องกันแดดและฝน ตลอดจนขนส่งผลผลิตในเวลากลางคืน

ข้อพึงระวัง ->

เทคนิคการผลิตแตงโมคุณภาพ

        คำว่า  “คุณภาพ”  ของกลุ่มนี้  คือ  เป็นไปตามความต้องการของลูกค้า  ปลอดภัยสำหรับผู้บริโภค  ความสุขของลูกค้า  สิ่งเหล่านี้คือเป้าหมายของผลผลิต  ดังนั้น  การจะผลิตให้ได้คุณภาพดังกล่าวต้องเริ่มต้นตั้งแต่การเตรียมดิน  การปลูก  การดูแลรักษา  การตรวจสอบรับรองคุณภาพของกรมวิชาการ-เกษตร  ซึ่งกระบวนการผลิตดังกล่าวมีเทคนิคที่น่าสนใจมากมาย  จะขอนำเทคนิคที่ใหม่ ๆ  เล่าให้ท่านทราบดังนี้