การจักสานตะกร้าไม้ไผ่
โดย : นายปรีชา บุญเถื่อน วันที่ : 2017-03-22-10:17:18ที่อยู่ : 53 ม.๑1 ต.ทรงธรรม
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
เครื่องจักสานเป็นหัตถกรรมที่มีคุณค่าในตัวเองเพราะใช้วัตถุดิบซึ่งมีความงามตามธรรมชาติ ในด้านคุณค่าทางศิลปหัตถกรรมเครื่องจักสานทำขึ้นด้วยมือซึ่งต่างจากผลิตภัณฑ์ที่ทำจากโรงงานจึงมีคุณค่าเฉพาะตัวในแต่ละชิ้น ลวดลายจากการสาน สอด ทอ ถัก และรูปแบบเครื่องจักสานแสดงถึงลักษณะพื้นเมือง พื้นบ้านที่แตกต่างกัน
วัตถุประสงค์ ->
- เพื่อให้เป็นอาชีพเสริมสร้างรายได้เพิ่มให้กับครอบครัว
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
อุปกรณ์ ->
– มีดโต้ มีไว้สำหรับตัด ผ่า ไม้ที่มีขนาดใหญ่
– มีดตอก มีรูปร่างเรียวปลายงอนขึ้นค่อนข้างบาง และมีน้ำหนักเบา ใช้สำหรับเหลาตอก ด้ามมีดประกอบด้วยไม้ มีลักษณะงอนเข้าหาศอกผู้ใช้ เพื่อเตรียมความถนัด และกระชับยิ่งขึ้น
– คีมไม้ ทำด้วยไม้เนื้อแข็ง สำหรับคีบปากเครื่องจักสาน ให้กระชับแน่น เวลาใช้หวายผูกมัดขอบปากเครื่องจักสาน
– เหล็กหมาด ทำด้วยเหล็กกล้า เป็นรูปเรียวแหลม ยาวประมาณ 3-4 นิ้ว ฝังลงไปในด้ามไม้กลมยาวประมาณ 6 นิ้ว
– เรียด ทำด้วยแผ่นเหล็ก หรือสังกะสี เจาะเป็นรูกลมๆ ขนาดเท่ากับวัสดุที่ต้องการเหลาให้เป็นเส้น เช่น เหลาหวายให้เป็นเส้นยาว เพื่อผูกเครื่องจักสานให้สวยงาม
– ไม้ไผ่สุก
กระบวนการ/ขั้นตอน->
๑. ตัดไม้ไผ่แก่มาผ่าซีกและผ่าแบ่งเป็นเสี้ยวเล็ก ๆ ขนาดประมาณ ๑ ซม. และอีกส่วนหนึ่งผ่าประมาณ ๑ นิ้ว เพื่อใช้ทำขอบปากตะกร้าและมือจับ
๒. นำแต่ละชิ้นที่ผ่าไว้ ลอกใช้แต่ส่วนเปลือก โดยใช้มีดคม ๆ เหลาหรือขูดเนื้อไม้ออกและเหลือแต่ส่วนเปลือกบาง ๆ และเหนียว
๓. เริ่มต้นสานตะกร้า โดยเริ่มที่ก้นก่อน โดยใช้ส่วนที่แข็งกว่าและหนากว่าสานที่ก้น ความยาวของไม้ตามขนาดของตะกร้า เส้นที่แข็งกว่าสานขึ้นตามแนวตั้ง ความห่างเท่า ๆ กัน ส่วนเส้นไม้ไผ่ที่บาง นิ่ม สานตามขวางชั้นมาเรื่อย ๆ แน่น มีลักษณะเป็นวงกลมแต่ปากตะกร้าจะกว้างกว่าก้นตะกร้า พอได้ขนาดตามต้องการใช้ไม้ไผ่ขนาด ๑ นิ้ว ทำให้เป็นวงกลมและวางไว้ที่ขอบปากตะกร้า ใช้ไม่ไผ่ส่วนที่ตั้งขึ้น พัน หรือ บิดลงไปด้านล่าง สานลงไปประมาณ ๑ นิ้ว จนแน่นไม่หลุด ตัดเศษที่เหลือทิ้ง ตกแต่งให้สวยงาม
๔. ใส่หูหรือที่หิ้ว ซึ่งทำจากไม้ไผ่และโค้งงอได้ ใช้เชือกหรือหวายพันให้แน่น หรือใช้เชือกที่เป็นสีพันที่มือจับจนมิด นำไปใช้งานหรือขายได้
๕. หากต้องการเก็บไว้ใช้งานได้นาน ทาเล็กเกอร์เคลือบไม้ไผ่ทั้งด้านในและด้านนอก แล้วนำไปตากแดดให้แห้ง
ข้อพึงระวัง ->