การสานตะกร้าจากเชือกฟาง
โดย : นางปราณี. รุ่งรัตนพงษ์พร วันที่ : 2017-03-23-14:45:42ที่อยู่ : ..................บ้านเลขที่....๖/๘....ม..๓......ต.สมเด็จเจริญ....อ.หนองปรือ....จ.กาญจนบุรี.........๗๑๒๒๐
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
......................กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านห้วยแม่ระวาง….เริ่มก่อตั้งกลุ่มเมื่อประมาณปี….พ.ศ…25๕๘…โดยจัดตั้งกลุ่มเริ่มแรกมีสมาชิกเพียง…๕….คนเท่านั้น... ปัจจุบันมีสมาชิก..๑๕..คน...โดยมีวิทยากรจากกรมพัฒนาฝีมือแรงงานจังหวัดกาญจนบุรี......มาสอนการทำตะกร้าจากเชือกมัดฟาง ทางกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านแม่ระวางส่วนใหญ่เป็นเกษตรกร
จึงใช้เวลาว่างจากการทำไร่อ้อยมาผลิตสินค้า....ซึ่งได้ไปออกบูทกับสำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดกาญจนบุรีและออกบูทที่อำเภอหนองปรืออยู่เป็นประจำ...ในปี...25๖๐…ได้ขึ้นทะเบียนเป็นสินค้า…OTOP…..ของอำเภอหนองปรือและไปออกบูทแสดงสินค้ากับทางกลุ่มสัมมาชีพชุมชนของจังหวัดกาญจนบุรี…ซึ่งผู้ที่สนใจมาเรียนการสานตะกร้าจากเชือกมัดฟางทางกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านห้วยแม่ระวาง...ยินดีสอนโดยให้ไม่คิดค่าใช้จ่าย
วัตถุประสงค์ ->
๑. เพื่อเป็นอาชีพเสริมนอกจากอาชีพหลัก
๒. เพื่อเป็นการเพิ่มรายได้
๓. เพื่อเป็นการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น
.๔. เพื่อเป็นการสร้างรายได้ให้แก่ชุมชน
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
1. เชือกใยสังเคราะห์…หรือเชือกมัดฟาง
2. โครงตะกร้า…ทำจากลวดที่นำมาเชื่อมต่อเป็นรูปทรงตามแบบที่ต้องการ….เพื่อยึดเชือกฟางให้แน่น…และสร้างความแข็งแรงให้กับตะกร้า
อุปกรณ์ ->
๑. .กรรไกร...เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ตัดเชือกให้ได้ขนาดและความยาวที่ต้องการ...และตัดส่วนที่ไม่ต้องการออก
๒. เข็มก้นทอง….เป็นอุปกรณ์ช่วยในการขยายช่องให้กว้างขึ้น…เพื่อง่ายต่อการสอดปลายเชือก
๓. ไฟแซ็ก...ใช้สำหรับการเก็บปลายเชือกไม่ให้แตก
กระบวนการ/ขั้นตอน->
นำเชือกมัดฟางที่เลือกไว้ตามขนาด..สี..ที่ต้องการมาตัดตามความยาว…วัดเชือกให้ยาว 220 ซม. ตะกร้า...1…โครง...ใช้เชือกมัดฟาง…180…เส้น…นำเอาโครงตะกร้ามาพันเชือกมัดฟางให้รอบโครงตะกร้าเพื่อไม่ให้เห็นลวด…เมื่อพันถึงส่วนที่เหล็กเชื่อมต่อกันให้พันสองรอบเพื่อปิดไม่ให้เห็นโครงลวดตะกร้า…เมื่อพันเสร็จจนรอบแล้วให้พันสอดอีกครั้งหนึ่ง…จากนั้นเก็บปลายเชือกด้วยความร้อน...จะได้โครงตะกร้าที่พันเชือกเสร็จเรียบร้อย
การสานก้นตะกร้า ……นำเชือกที่ตัดไว้มาสอดโดยใช้เข็มก้นทองสอดนำร่อง จากนั้นสอดเส้นเชือกแล้วดึงให้กึ่งกลางของก้นตะกร้า 2 ห่วง ที่อยู่ตรงเส้นผ่าศูนย์กลางของก้นตะกร้า ดึงเชือกให้ลอดผ่านห่วง จนแบ่งครึ่งของเส้นเชือกจะได้เส้นเชือก 4 เส้น การสานก้นตะกร้าใช้เชือก 40 เส้น
วิธีการมัดเชือกให้เป็นดอก……เมื่อทำการมัดปมหน้าคู่เชือก…จะได้เชือกเป็น..4..เส้น…แบ่งเป็นเส้นผูก 2 เส้นด้านข้าง และ 2 เส้นอยู่ตรงกลางเป็นเส้นแกน…หรือเส้นยืน…จากนั้นนำเชือกด้านขวาวางพาดบนเส้นแกนเป็นรูปเลข…4…คล้องเชือกทางซ้ายไปด้านหลังเส้นแกนคู่ออกไปทางวงเชือกด้านขวาแล้วดึงเส้นเชือกให้ตึง….นำเชือกด้านซ้ายวางฟาดเส้นแกน นำเชือกด้านขวาวางบนเชือกด้านซ้าย…นำเชือกด้านขวาคลองไปด้านหลังเส้นแกนคู่ออกมาวางทับเส้นด้านซ้ายจากนั้นดึงเชือกให้ตึง….มัดเชือกซ้ำอีก…3…ครั้ง…..ก็จะได้การทำก้นตะกร้า
1.ทำก้นตะกร้า ตัดเชือกยาว เสร็จแล้วคล้องเชือกใส่ห่วงที่ก้นตะกร้า 2 ห่วง ที่อยู่ตรงเส้นผ่าศูนย์กลางของก้นตะกร้า ดึงเชือกให้ลอดผ่านห่วง….จนแบ่งครึ่งของเส้นเชือกจะได้เส้นเชือก 4 เส้น
2. จากนั้นมัดเชือก 1 คู่ รอบเส้นโครงเหล็กขึ้นมา 1 ดอก (การสอดเชือกจะใช้เข็มช่วงขยายห่วงให้กว้างขึ้น)
3.จากนั้นเว้น 1 ห่วง สอดเชือกใส่ห่วงที่ก้นตะกร้าอีก 2 ห่วง และมัดเชือก (2 คู่) 1 ดอกสลับเว้น 1 ห่วง
4.จากนั้นก็ทำการมัดเชือกจนเต็มก้นตะกร้า แล้วสอดเชือกด้านนอกขอบก้นตะกร้า ตัดเชือกและเก็บริมด้วยความร้อนก็จะได้ก้นตะกร้า
การขึ้นลายตัวตะกร้า
1. ตัดเชือกด้วยความยาว.....จากนั้นเลือกจุดกึ่งกลางของขอบบนตะกร้าด้านที่....1…แล้วสอดเชือกใส่ห่วงแล้วดึงเชือกให้อยู่กึ่งกลาง
2. เว้นห่วง....2….ห่วง….สลับกับการสอดเส้นเชือก…..1….เส้น
3. มัดเชือกให้เป็นดอก….สำหรับเส้นเชือกที่อยู่ติดกับเชือกโครงเหล็กของตัวตะกร้าให้นำเชือกมามัด….2…คู่…ซึ่งการมัดดอกต้องมัดให้รอบตะกร้า….จำนวน…3….แถว….ถึงจะขึ้นลายได้…………………………………………………………………………..
การพันหูตะกร้า…..นำเชือกที่เตรียมไว้ จากนั้นนำมาสอดที่ห่วงชิดริมหูตะกร้าด้านหนึ่ง แล้วมัดดอกเกลียวกับแขนตะกร้า ทั้งสองข้างโดยมัดดอก….1….ครั้งไปทางเดียว….พอถึงช่วงที่แขนทั้งสองข้างมาติดกันให้มัดดอก…1….คู่…..ตลอดจนถึงแขนตะกร้าอีกครั้ง…..จึงมัดเกลียว…..อีกครั้ง….เก็บริมด้วยความร้อนให้เรียบร้อย
ข้อพึงระวัง ->