สานกระติบข้าว
โดย : นายสำราญ จิตมั่น วันที่ : 2017-03-15-16:40:45ที่อยู่ : 28 ม.9 ต.โพธิืไทร
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
เนื่องจาก กระติบข้าว (หรือก่องข้าวเหนียว) เป็นของใช้ประจำบ้านที่ใช้บรรจุข้าวเหนียว ทุกครัวเรือนในหมู่บ้าน ในอำเภอโพธิ์ไทร จำเป็นต้องมีกระติบข้าว เพราะรับประทานข้าวเหนียว ซึ่งเหตุผลที่ทำให้นิยมใช้ กระติบข้าวบรรจุข้าวเหนียว คือ ทำให้ข้าวเหนียวที่บรรจุไม่เหนียวแฉะไม่ติดมือ, พกพาสะดวก หิ้วไปได้ทุกหนทุกแห่ง และเป็นที่ต้องการของตลาดทั้งภายในและภายนอกหมู่บ้าน ประกอบกับวัสดุ อุปกรณ์ก็มีในพื้นที่ และยังเป็นอาชีพเสริม เพิ่มรายได้ให้ครัวเรือนอีกด้วย
วัตถุประสงค์ ->
เพื่อเป็นอาชีพเสริม สร้างงานสร้างรายได้ให้คนในชุมชน เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้สร้างความสามัคคีในชุมชน
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
1.ไม้ไผ่ หวาย กก
2.ด้ายไนล่อน
3.ตีนกระติบข้าว (ตีนต้นยอ)
อุปกรณ์ ->
1.มีด/พร้า จักตอก
2.เข็ม
3.เหล็กแหลม
กระบวนการ/ขั้นตอน->
1. นำปล้องไม้ไผ่มาตัดหัวท้าย ตัดเอาข้อออก ผ่าเป็นซีกทำเส้นตอกกว้างประมาณ 2-3 ม.ม.ขูดให้เรียบและบาง
2. นำเส้นตอกที่ได้มาสานเป็นรูปร่างกระติบข้าว หนึ่งลูกมี 2 ฝา มาประกอบกัน
3. นำกระติบข้าวที่ได้จากข้อ 2 มาพับครึ่งให้เท่า ๆ กันพอดี เรียกว่า 1 ฝา
4. ขั้นตอนการทำฝาปิด โดยจักเส้นตอกที่มีความกว้าง 1 นิ้ว สานเป็นลายตามะกอก และลายขัด
5. นำฝาปิดหัวท้ายมาตัดเป็นวงกลม มาใส่เข้าที่ปลายทั้งสองข้าง
6. ใช้ด้ายไนล่อน และเข็มเย็บเข้าด้วยกันรอบฝาปิดหัวท้าย
7. นำตีนกระติบข้าวที่ม้วนไว้มาเย็บติดกับฝาล่าง ที่เป็นตัวกระติบข้าว
8. นำไม้มาเหลาเป็นเส้นตอก กลมยาวเส้นผ่าศูนย์กลาง 2-3 ม.ม. ความยาวรอบ บางเท่ากับฝากระติบพันด้วย ด้ายไนล่อน แล้วเย็บติดฝาขอบบน เพื่อความคงทน และสวยงาม
9. เจาะรูที่เชิงกระติบข้าว ด้วยเหล็กแหลม 2 รู ให้ตรงข้ามกัน แล้วทำหูที่ฝาด้านบน ตรงกับรูที่เจาะเชิงไว้
10. ใช้ด้ายไนล่อนสอดเข้าเป็นสายไว้สะพายไปมาได้สะดวก จะได้กระติบข้าวที่สำเร็จเรียบร้อย สามารถนำมาใช้และจำหน่ายได้
ข้อพึงระวัง ->
1.ไม่ควรใช้สีย้อมตอกเพื่อลวดลายสวยงาม เพราะอาจเดการปนเปื้อนเมื่อใช้บรรจุข้าวเหนียว
2.การเลือกไม้ไผ่ ควรเลือกไม้ไผ่ ที่มีปล้องยาวอายุประมาณ 10 เดือน ถึง 1 ปี
3.การจักตอก ต้องมีขนาดความกว้าง ความยาวให้เท่า ๆ กันทุกเส้น เพื่อจะได้กระติบรูปทรงสวยงาม
4.ก่อนที่จะเหลาเส้นตอก หรือขูดให้นำเส้นตอกที่จักแล้ว แช่น้ำประมาณ 1 ชั่วโมง เพื่อให้เส้นตอกอ่อนนุ่มจะได้ขูดเหลาง่ายขึ้น แล้วนำไปตากแดด ให้แห้งสนิท เพื่อป้องกันเชื้อราก่อนลงมือสาน