ทอผ้าลายขิต
โดย : นางผล บุญมานันท์ วันที่ : 2017-03-13-10:13:33ที่อยู่ : 26 บ้านหนองปลิง หมู่ 7 ตำบลบอน อำเภอสำโรง จังหวัดอุบลราชธานี 34360
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
ผ้าทอลายขิด เป็นผ้าพื้นเมืองของภาคอีสาน นับวาเป็นศิลปพื้นฐานที่สะท้อนให้เห็นภาพ ลักษณะ ลวดลาย และวิวัฒนาการของท้องถิ่นเดิมของไทยที่มีมาแต่โบราณ ชาวอีสานถือว่าในกระบวบการทอผ้าด้วยกันแล้วการทอผ้าขิดต้องอาศัยความชำนาญและมีชั้นเชิงทางฝีมือสูงกว่าการทอผ้าอย่างอื่นๆ เพราะทอยากมาก มีเทคนิคการทอที่ซับซ้อนากว่าการทอผ้าธรรมดา เพระต้องใช้เวลาความอดทน และความละเอียด ลออ มีกรรมวิธีที่ยุ่งยาก การทอผ้าลายขิตของบ้านหนองปลิง ได้รับการสืบทอดมาตั้งแต่บรรพบุรุษ รุ่นปู้่ ย่า ตา ยาย และได้มีวิวัฒนาการรูปแบบและลวดลาย ของผ้าไหมลายขิด ได้พัฒนาประยุกต์ไปจากเดิม จนเกิดลวดลายใหม่ๆขึ้น
วัตถุประสงค์ ->
1.เพื่อสร้างอาชีพ สร้างรายได้ให้แก่ครัวเรือนในชุมชน
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
ด้ายน้ำหนึ่ง สีเคมี หรือ สีวิทยาศาสตร์และน้ำ
อุปกรณ์ ->
1.อุปกรณ์ในการย้อมสีไหม ได้แก่ หม้อฟอกไหม หม้อย้อมสี ไม้พาย เครื่องชั่งและเตา
2.เครื่องมือในการเตรียมเส้นไหม คือ หลอด ฟืม ใน หลา อัก กระสวย เล็ง ไม้สอด และตะกอลายขิด
กระบวนการ/ขั้นตอน->
1. สืบเส้นด้ายยืนเข้ากับแกนม้วนด้ายยืน และร้อยปลายด้ายแต่ละเส้นเข้าในตะ กอแต่ละชุดและฟันหวี ดึงปลายเส้นด้ายยืนทั้งหมดม้วนเข้ากับแกนม้วนผ้าอีกด้านหนึ่ง ปรับความตึงหย่อนให้พอเหมาะ กรอด้ายเข้ากระสวยเพื่อใช้เป็นด้ายพุ่ง
2. เริ่มการทอโดยกดเครื่องแยกหมู่ตะกอ เส้นด้ายยืนชุดที่ 1 จะถูกแยก ออกและเกิดช่องว่าง สอดกระสวยด้ายพุ่งผ่าน สลับตะกอชุดที่ 1 ยกตะกอชุดที่ 2 สอดกระสวยด้ายพุ่งกลับ ทำสลับกันไปเรื่อย ๆ
3. การกระทบฟันหวี (ฟืม) เมื่อสอดกระสวยด้ายพุ่งกลับก็จะกระทบ
ฟันหวี เพื่อให้ด้ายพุ่งแนบติดกัน ได้เนื้อผ้าที่แน่นหนา
4. การเก็บหรือม้วนผ้า เมื่อทอผ้าได้พอประมาณแล้วก็จะม้วนเก็บใน
แกนม้วนผ้า โดยผ่อนแกนด้ายยืนให้คลายออกและปรับความตึงหย่อนใหม่ ่ให้ พอเหมาะ
ข้อพึงระวัง ->
1.เวลาซัก ต้องมีแดดจัด เพราะถ้าเกิดผ้าชื้น จะทำให้เกิดเชื้อรา