ทอเสื่่อเตย
โดย : นางสุริยา ทวีกาล วันที่ : 2017-08-02-10:45:21ที่อยู่ : 90/1 ม.1 ต.โคกสว่าง อ.สำโรง
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
บ้านวังคก ม.1 ต.โคกสว่าง อ.สำโรง ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำนา อาชีพรองคือทำสวน ทำไร่ และรับจ้างทั่วไป ว่างเว้นจากฤดูทำนาก็จะทอเสื่อกกเป็นอาชีพรองจากการทำนา ทำไร่ และได้รวมกลุ่มผู้ที่สนใจทอเสื่อ จากครัวเรือนสัมมาชีพชุมชน
วัตถุประสงค์ ->
1.เพื่อให้ชุมชนและกลุ่มเกิดความรัก ความสามัคคี มีการทำงานร่วมกันเป็นทีม
2.สร้างรายได้แก่ครัวเรือนและสมาชิกกลุ่ม
3.ลดรายจ่าย เพิ่มรายได้
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
สีย้อมกก
ด้ายแดง
ด้ายเขียว
ผ้าเย็บขอบ
อุปกรณ์ ->
-อุปกรณ์ในการทอเสื่อ เช่น ฟืม กี่
- กรรไกร
- ไม้สอด
กระบวนการ/ขั้นตอน->
กระบวนการ/ขั้นตอน->
1. นำเตยมากรีดออกเป็นเส้นไปตากแดดประมาณ 1 อาทิตย์ 2. เมื่อแห้งแล้วนำมาย้อมสีตามต้องการ โดยสีที่ย้อมเป็นสีเคมีอย่างดี ส่วนมากจะย้อม สีน้ำตาลและ สีแดง สีน้ำเงิน 3. นำเชือกไนลอนหรือเชือกเอ็นขึงที่โฮงทอเสื่อให้เป็นเส้นตามโฮงและฟืม 4. นำเตยสอดเข้ากับไม้สอดเพื่อที่จะสอดเข้ากับโฮงทอเสื่อ 5. เมื่อสอดเตยเข้าไปแล้วผลักฟืมเข้าหาตัวเองให้เตยแน่นติดกัน เป็นลายต่าง ๆ 6. ลายที่ทอเป็นประจำและเป็นที่นิยมคือ ลายสองฝั่งโขง ลายขอน้อย ลายรูปหัวใจ 7. จากนั้นก็นำเสื่อเตยที่ทอแล้วมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ เช่น หมอน เสื่อพับ ที่รองแก้ว ฯลฯ
วิธีการทอสื่อ
เลือกขนาดของฟืมให้ได้ขนาดตามที่ต้องการ นำฟืมไปตั้งในโฮงที่จะทอแล้วตั้งให้ได้ระดับ ระยะห่างจากเหล็กตีนเสื่อประมาณ 2 ฟุต นำเชือกไนลอนมาขึงจามริมฟืมซี่แรก จะเริ่มจากด้านซ้าย หรือขวาก่อนก็ได้แล้วแต่ถนัด การขึงเชือกใช้คน 2 คน คนหนึ่งนั่งอยู่ที่หัวเสื่อคอยมัดเชือกที่ขึงให้ตึง และแน่น อีกคนนั่งอยู่ตีนเสื่อคอยสอดเชือกเข้ากับเหล็กตีนเสื่อ ใช้เชือกสอดเข้าไปในรูฟืมที่เจาะไว้ เป็นสองแถว แล้วดึงปลายเชือกไปเกาะติดกับตะปูที่เราตอกงอไว้ติดกับไม้อีกท่อนหนึ่ง แล้วยึดกันให้แน่น เชือกดึงให้ยาวตามความยาวของเสื่อ พรมนำใส่กกที่จะทอ
ในการทอเสื่อจะใช้คน 2 คน คนแรกเป็นคนทอ อีกคนหนึ่งเป็นคนคอยสอดเส้นเตย เตยที่นำมาทอจะใส่ถุงพลาสติกเพื่อให้เตยนิ่มและทอได้แน่น การทอคนทอจะต้องคว่ำฟืมเพื่อให้มีช่องว่างสำหรับสอดเตย คนสอดจะสอดเส้นเตยโดยแนบส่วนหัวของเส้นเตยกับไม้สอด สอดไปตามช่องระหว่างเชือกที่แยกออกจากกันขณะที่คว่ำฟืม พอสอดไปสุดริมเชือกอีกข้างดึงไม้สอดกลับคืนคงเหลือแต่เส้นเตย คนทอก็กระทบฟืมเข้าหาตัวแล้วคนทอก็หงายฟืม คนสอดก็ใช้ส่วนปลายของเส้นเตยแนบกับไม้สอด สอดเตยเข้าไปอีก คนทอก็กระตุกฟืมเข้าหาตัว แล้วไพริมเสื่อทางด้านซ้ายมือ การไพริมเสื่อ คือ การใช้ปลายเตยม้วนงอลงแล้วสอดพับเชือกขัดไว้ให้แน่น ต่อไปคว่ำฟืม ไพริมเสื่อทางด้านขวามือ ทำเช่นนี้ไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะได้ขนาดตามที่ต้องการ ในขณะทอหากต้องการให้การทอง่ายยิ่งขึ้นให้ใช้เทียนไขถูกับเส้นเอ็นที่ขึงไว้ให้ทั่ว เพื่อที่จะให้เอ็นลื่น
ตัดริมเสื่อทั้งสองด้านให้เรียบร้อย เสื่อจะมีความสวยงามมากยิ่งขึ้น ใช้มีดตัดเชือกเอ็นทางตีนเสื่อเพื่อให้เสื่อออกจากโฮง มัดเอ็นที่ปลายเสื่อ เพื่อเป็นการป้องกันเสื่อรุ่ย นำเสื่อที่ทอเสร็จแล้วพับเก็บไว้จำหน่ายหรือแปรรูปต่อไป
ข้อพึงระวัง ->
1.ใช้สัย้อมที่มีคุณภาพ
2.เก็บไว้ในที่ร่่ม