จักสานเสื่อรำแพน / จักสานไม้ไผ่
โดย : นางประมวล สิงหร่าย วันที่ : 2017-02-23-15:24:01ที่อยู่ : บ้านเลขที่ 26 หมู่ 4ตำบลสะแกกรังอำเภอเมืองอุทัยธานี จังหวัดอุทัยธานี
ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->
บ้านท่าดินแดง ประชาชนส่วนใหญ่มีอาชีพหลักทำนา และอาชีพเสริมการจักสานไม้ไผ่ และการ
สานเสื่อลำแพน โดยใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์และยังเป็นอาชีพเสริมเพิ่มรายได้ให้กับครอบครัวได้อีกทางหนึ่ง
ประกอบกับบ้านท่าดินแดง มีแม่น้ำสะแกกรังไหลผ่าน มีต้นไม้ และต้นไผ่เกิดขึ้นสองฝั่งแม่น้ำสะแกกรังเป็นจำนวนมาก
คุณยายประมวล สิงห์หร่าย สานเสื่อลำแพนมาตั้งแต่เป็นสาวโดยเรียนรู้การสานเสื่อลำแพนจากพ่อ
และแม่ที่เห็นนั่งเหลาตอก และนั่งสานเสื่อใต้ถุนบ้านทุกๆวันทำให้เกิดการเรียนรู้และมีเรียนรู้เพิ่มเติมจากกศน. และ
พัฒนาชุมชน
ต่อมาปี 2549 พัฒนากรตำบลสะแกกรังได้เข้ามาส่งเสริมและสนับสนุนวัสดุอุปกรณ์และทำการ
รวมกลุ่มสตรีจักสานเสื่อลำแพน มีสมาชิกเริ่มก่อตั้งจำนวน ๑๕ คน ส่งเสริมกระบวนการทำงานในรูปกลุ่มโดยใช้หลัก
๕ ก. และการส่งเสริมการตลาดและการพัฒนารูปแบบ และลวดลายให้มีความโดดเด่น เป็นเอกลักษณ์คงความเป็น
บ้านท่าดินแดง และให้มีการสานเสื่อลำแพนลวดลายใหม่ๆ เพิ่มให้มีสีสันสวยงาม พัฒนารูปแบบ ลวดลาย จากแบบธรรมดาทั่วไปมาเป็นลวดลายไทย
ปัจจุบันมีกลุ่มจักสานเสื่อลำแพนในหมู่บ้านท่าดินแดง หมู่ที่ ๔ ตำบลสะแกกรัง อำเภอเมืองอุทัยธานี
จังหวัดอุทัยธานี ปัจจุบันมีสมาชิกจำนวน ๓๐ คน มีเงินทุนหมุนเวียนจำนวน ๕๐,๐๐๐ บาท โดยมีนางชูจิตร บุญยิ้ม
เป็นประธานกลุ่มจักสานเสื่อลำแพนบ้านท่าดินแดง เพื่อให้สมาชิกกลุ่มจักสานเสื่อลำแพนกู้ยืมเงินไปจัดหาวัสดุอุปกรณ์ในการสานเสื่อลำแพน และเป็นเงินทุนหมุนเวียนในการประกอบอาชีพ ทำให้สตรีในบ้านท่าดินแดงมีอาชีพเสริมที่มั่นคง สามารถมีรายได้เดือนละ ๓,๐๐๐ บาท ถึง ๕,๐๐๐ บาท
มีศูนย์เรียนรู้ชุมชนบ้านท่าดินแดงทำเป็นสถานที่ทำงานของสตรีในหมู่บ้านมานั่งเหลาไม้ไผ่ ผ่าไม้ไผ่ และนั่งจักสานเสื่อลำแพนทุกวัน อีกทั้งยังเป็นการเชื่อมความรักและความสามัคคี
วัตถุประสงค์ ->
เพื่อสืบสานภูมิปัญญา และอนุรักษ์งานฝีมือ อันทรงคุณค่า
วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->
1.ไม้ไผ่
2.วัสดุจักสาน
อุปกรณ์ ->
1.มีด ใช้สำหรับเหลาไม้ไผ่
2.เชือก
3.เข็ม
4. เส้นเอ็น
กระบวนการ/ขั้นตอน->
กระบวนการ
๑) การรวมกลุ่มสมาชิกการจักสานเสื่อลำพะแพน
๒) เรียนรู้กระบวนการกลุ่ม ๕ ก.
วิธีการขั้นตอน
๑) ตัดไม้ไผ่ทั้งลำ
๒) นำมาผ่ากลางให้เป็นสองท่อนให้สุดปลายไม้
๓) นำไม้ไผ่ที่ผ่าสองท่อนนำมาเลื่อยเอาขอปล้องออกสองปล่อง
๔) นั่งจักสานไม้ไผ่ให้เป็นเส้นให้มากที่สุด
๕) นำไปตากแดดให้แห้งสนิท ใช้ระยะเวลา ๑ วัน
๖) และมาทำการสานเสื่อลำแพน
๗) ให้ได้ตามขนาด ได้แก่
- ขนาดเสื่อคู่ ขนาดกว้าง ๑ คูณ ๒ เมตร ราคาจำหน่ายคู่ละ ๑๕๐ – ๑๖๐ บาท
- ขนาดเสื่อกลาง ขนาดกว้าง ๑.๕๐ คูณ ๑.๗๕ เมตร ราคาจำหน่ายผืนละ ๗๐ บาท
- ขนาดเล็ก ขนาดกว้าง ๑ คูณ ๒ เมตร ราคาจำหน่ายผืนละ ๕๐ บาท
- ขนาดใหญ่ ขนาดกว้าง ๔ คูณ ๔ เมตร ราคาจำหน่ายผืนละ ๙๕ บาท
- ขนาด ๔ – ๕ ขนาดกว้าง ๒ คูณ ๒.๕๐ เมตร ราคาจำหน่ายผืนละ ๑๓๐ – ๑๔๐ บาท
( ราคาขายตามท้องตลาด อาจมีการเปลี่ยนแปลงได้)
๘) ชื่อลายเสื่อลำแพน ประกอบด้วย ลายสอง ลายสาม และลายไทย
ข้อพึงระวัง ->
- การจักสานเสื่อลำแพน มีข้อควรระวังในขั้นตอนการเหลาไม้ไผ่และการจักสานให้เกลี้ยงไม่ให้มีเสื้ยนในแต่ละเส้น วิธีการคือใช้มือรูดไปมาถ้ามีเสี้ยนมันจะตำมือเรา
- การสานเสื่อลำแพน ต้องคำนึงถึงความประณีต และการใช้ไม้ไผ่ต้องคัดลำไม้ไผ่ที่มีคุณภาพของลำและการเหลาต้องไม่มีเสี้ยน การทำลวดลายก็ต้องไม่ใช้ความผสมผสานให้ดูสวยงาม ไม่น้อยเกินไปและไม่มากเกินไป
- การเลือกไม้ไผ่ต้องเลือกไม้ไผ่ที่มีลำตรง แข็งแรง และข้อตรง