ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

·       พืชสมุนไพร เป็นผลผลิตจากธรรมชาติ ที่มนุษย์รู้จักนำมาใช้เป็นประโยชน์ เพื่อการรักษาโรคภัยไข้เจ็บตั้งแต่โบราณ แต่หลังจากที่ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ มีการพัฒนาเจริญก้าวหน้ามากขึ้น มีการสังเคราะห์ และผลิตยาจากสารเคมี ในรูปที่ใช้ประโยชน์ได้ง่าย สะดวกสบายในการใช้มากกว่าสมุนไพร ทำให้ความนิยมใช้ยาสมุนไพรลดลงมาเป็นอันมาก แต่ในปัจจุบันทั่วโลกได้ยอมรับแล้วว่าผลที่ได้จากการสกัดสมุนไพร ให้คุณประโยชน์ดีกว่ายา ที่ได้จากการสังเคราะห์ทางวิทยาศาสตร์ประกอบกับในประเทศไทยเป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติ อันอุดมสมบูรณ์ มีพืชต่าง ๆ ที่ใช้เป็นสมุนไพรได้อย่างมากมายนับหมื่นชนิด การใช้สมุนไพรเป็นการสืบทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาตั้งแต่โบราณของไทย เป็นการใช้ประโยชน์จากธรรมชาติ

วัตถุประสงค์ ->

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

อุปกรณ์ ->

กระบวนการ/ขั้นตอน->

สมุนไพรโดยทั่วไปมีทั้งการใช้สดและการใช้แห้ง การใช้สดนั้นมีข้อดีตรงสะดวก ใช้ง่ายแต่ว่าฤทธิ์การรักษาของยาไม่คงที่ ดังนั้นส่วนมากนิยมใช้แห้ง โดยเลือกเก็บยาสมุนไพรตามฤดูกาลแล้วนำมาแปรสภาพโดยผ่านขบวนการที่เหมาะสมเพื่อเก็บยาไว้ใช้ได้นาน พืชที่ใช้เป็นยาสมุนไพรนั้น การแปรสภาพในชั้นต้น โดยมากใช้วิธีทำให้แห้ง วิธีทำให้แห้งมีวิธีตากแดดให้แห้ง วิธีอบให้แห้ง วิธีผึ่งให้แห้ง วิธีผึ่งให้แห้งในที่ร่ม

ส่วนต่าง ๆ ของสมุนไพรมีวิธีการแปรสภาพดังนี้

             ๑. รากและส่วนที่อยู่ใต้ดิน ล้างดินและสิ่งสกปรกออกให้สะอาด เอารากฝอยออกให้หมด ถ้าเป็นพืชที่มีเนื้อแข็งหั่นเป็นชิ้นที่เหมาะสม ถ้าผ่านการให้ความร้อนแบบต้มนึ่ง แล้วจะทำให้สะดวกในตอนทำให้แห้ง นำมาตัดเป็นชิ้น ๆ อบให้แห้งด้วยอุณหภูมิที่เหมาะสม

             ๒. เปลือก หั่นเป็นชิ้นขนาดพอดี ตากให้แห้ง

             ๓. ใบและทั้งต้น ใบพืชบางอย่างที่มีน้ำหอมระเหย ควรผึ่งอบไว้ในที่ร่ม ไม่ควรตากแดด และก่อนที่ยาจะแห้งสนิท ควรมัดเป็นกำป้องกันการหลุดร่วงง่าย โดยทั่วไปเก็บใบหรือลำต้นมาล้างให้สะอาด แล้วนำมาตากแดดให้แห้งสนิท จากนั้นจึงเก็บให้มิดชิด ระวังอย่าให้ขึ้นรา

             ๔. ดอก หลังจากเก็บมาแล้ว ตากแห้งหรืออบให้แห้ง แต่ควรรักษารูปดอกไว้ให้สมบูรณ์ไม่ทำลายสูญเสียไป เช่น ดอกกานพลู

             ๕. ผล โดยทั่วไปเก็บแล้ว ก็ตากแดดให้แห้งได้เลย มีเพียงบางอย่างเท่านั้นที่ต้องหั่นเป็นชิ้นก่อนตาก หรืออบด้วยความร้อนก่อน

             ๖. เมล็ด เก็บผลมาตากให้แห้ง แล้วจึงเอาเปลือกออก เอาเมล็ดออก เช่น ชุมเห็ดไทย บางอย่างเก็บแบบผลแห้งเลยก็มี

ข้อพึงระวัง ->

การทำแปรรูปสมุนไพรต้องมีความใจเย็น และมีความละเอียดในการทำงาน มีช่วงเวลาที่เหมาะสมในการเก็บเกี่ยว เพราะต้องรอให้สมุนไพรโตให้เต็มที่ เพื่อให้ได้ประโยชน์ทางด้านยาสูงสุด