การดำเนินงานพัฒนาชุมชน ในศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา

ความเป็นมาและวัตถุประสงค์

                   เมื่อวันที่ ๘ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๒ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตรเสด็จพระราชดำเนินมาเปิดศาลพระบวรราชานุสาวรีย์ของพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ  ตำบลเขาหินซ้อน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา ณ ที่นั้น ราษฎร ๗ ราย ได้น้อมเกล้าฯ ถวายที่ดินบริเวณหมู่ ๒      ตำบลเขาหินซ้อน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา จำนวน ๒๖๔ ไร่ เพื่อให้สร้างพระตำหนัก ด้วยเห็นว่าพระเจ้าอยู่หัวเสด็จไปที่ไหนก็พยายามที่จะพัฒนาทำให้ที่ดินเจริญขึ้น เนื่องจากผืนดินเสื่อมโทรมไม่สามารถ   ทำการเกษตรได้ จากนั้นพระองค์ได้เสด็จฯ ทอดพระเนตรที่ดินดังกล่าว และทรงมีพระราชดำริกับหน่วยงานราชการต่าง ๆ ให้ร่วมกันพัฒนาพื้นที่แห่งนี้ จัดทำเป็นศูนย์ศึกษาตัวอย่างด้านการพัฒนาที่ดิน การทำเกษตรกรรม และสาธิตงานศิลปาชีพ เพื่อเป็นแหล่งให้เกษตรกรตลอดจนผู้สนใจได้เข้าชมศึกษา ค้นคว้า         หาความรู้เพิ่มเติมได้ ซึ่งมีหน่วยงานราชการร่วมสนองพระราชดำริภายในพื้นที่ของศูนย์ฯ จำนวน                12 หน่วยงาน
กรมการพัฒนาชุมชน เป็น 1 ใน 12 หน่วยงาน ที่ร่วมสนองพระราชดำริ โดยมีพื้นที่รับผิดชอบ จำนวน 31 ไร่ 54 ตารางวา ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2523 เป็นต้นมา โดยได้รับมอบหมายให้รับผิดขอบงานพัฒนาชุมชนในศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ในด้าน “การส่งเสริมศิลปหัตถกรรมและอุตสาหกรรมในครัวเรือน” เพื่อเป็นศูนย์กลางในการฝึกอบรมด้านการฝึกอาชีพและถ่ายทอดวิทยาการแผนใหม่ในด้านอาชีพทั่วไปและงานด้านศิลปาชีพ ให้กับหน่วยงานที่สนใจ และประชาชนเพื่อเป็นอาชีพเสริม

การบริหารจัดการ/กลไก
                การบริหารส่วนงานพัฒนาชุมขนภายในศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนฯ ประกอบด้วยคำสั่ง    ที่ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชน ได้รับแต่งตั้งเป็นคณะกรรมการ คณะอนุกรรมการ และคณะทำงาน ดังนี้
1. คำสั่งคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (กปร.) แต่งตั้งอธิบดีกรมการพัฒนาชุมชน เป็นคณะกรรมการบริหารโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และผู้แทนกรมการพัฒนาชุมชน ได้รับแต่งตั้งเป็นคณะอนุกรรมการ ใน 2 คณะ ได้แก่  คณะอนุกรรมการดำเนินงานด้านจัดทำแนวทางบริหารจัดการโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และคณะอนุกรรมการดำเนินงานด้านวางแผนขยายผลและติดตามประเมินผลโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
2. คำสั่งคณะกรรมการบริหารโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ    แต่งตั้งพัฒนาการจังหวัดฉะเชิงเทรา เป็นอนุกรรมการดำเนินงานโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อน    อันเนื่องมาจากพระราชดำริ 
3. คำสั่งจังหวัดฉะเชิงเทรา แต่งตั้งพัฒนาการอำเภอพนมสารคาม และหัวหน้าส่วนงานพัฒนาชุมชนในศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนฯ เป็นคณะทำงานด้านอำนวยการศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และแต่งตั้งหัวหน้าส่วนงานพัฒนาชุมชนในศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนฯ    เป็นคณะทำงานด้านขยายผลศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
4. คำสั่งกรมการพัฒนาชุมชน ได้แต่งตั้งคณะทำงานสนับสนุนการดำเนินงานพัฒนาชุมชน      ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดฉะเชิงเทรา โดยมีรองอธิบดีที่ได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบ กำกับดูแลงานของสำนักพัฒนาทุนและองค์กรการเงินชุมชน เป็นที่ปรึกษา         ผู้ตรวจราชการกรมการพัฒนาชุมชน ที่รับผิดชอบเขตตรวจราชการที่ 3 เป็นหัวหน้าคณะทำงาน และมีผู้อำนวยการสำนักพัฒนาทุนและองค์กรการเงินชุมชน พัฒนาการจังหวัดฉะเชิงเทรา ผู้อำนวยการกลุ่มงาน    สังกัดสำนักพัฒนาทุนฯ ทุกกลุ่มงาน หัวหน้ากลุ่มงานยุทธศาสตร์ สำนักพัฒนาชุมชนจังหวัดฉะเชิงเทรา พัฒนาการอำเภอพนมสารคามเป็นคณะทำงาน และมีผู้อำนวยการกลุ่มงานพัฒนาทุนชุมชนตามแนวพระราชดำริ         เป็นคณะทำงานและเลขานุการ นักวิชาการพัฒนาชุมชน กลุ่มงานพัฒนาทุนชุมชนฯ และเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนฯ เป็นกรรมการและผู้ช่วยเลขานุการ 

การดำเนินงานพัฒนาชุมชนในการสนองพระราชดำริ
งานพัฒนาชุมชนในศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดำริของกรมการพัฒนาชุมชน ดำเนินการโดยส่วนงานพัฒนาชุมชนในศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ            ซึ่งเป็นหน่วยงานสังกัดอยู่ในกลุ่มงานพัฒนาทุนชุมชนตามแนวพระราชดำริ สำนักพัฒนาทุนและองค์กรการเงินชุมชน โดยมีงานที่ได้ดำเนินการสนองพระราชดำริ ดังนี้

1. การส่งเสริมศิลปหัตถกรรมและอุตสาหกรรมในครัวเรือนตามแนวทางศิลปาชีพ
2. งานฝึกอบรมและการเป็นวิทยากรประจำฐานการเรียนรู้
3. กิจกรรมขยายผลสู่พื้นที่บริการรอบศูนย์
4. ศูนย์แสดงและจำหน่ายสินค้า

ส่วนงานพัฒนาชุมชนฯ ได้ส่งเสริมอาชีพหัตถกรรมและอุตสาหกรรมในครัวเรือนตามแนวศิลปาชีพ  เพื่อสร้างงาน สร้างอาชีพ และสร้างรายได้ ให้แก่ประชาชนโดยจัดฝึกอบรมและสาธิตกิจกรรมฐานการเรียนรู้ ในพื้นที่ส่วนงานพัฒนาชุมชนฯ จำนวน 5 ฐาน ได้แก่ 1) ฐานการทอเสื่อ ทอผ้า 2) ฐานการเดินเส้นลายทอง 3) ฐานการจักสานเส้นใยจากพืช ได้แก่ หญ้าแฝก และ กก 4) ฐานการตีเหล็ก การทำเตาเอนกประสงค์และ 5) ฐานบ้านตัวอย่าง โดยผลิตภัณฑ์ที่จักสาน จากหญ้าแฝก และกก ได้แก่ กระเป๋า หมวก กล่องใส่กระดาษ   ทิชชูที่ใส่แก้วน้ำ การทำพวงกุญแจจากหญ้าแผก เป็นต้น ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการทอผ้าฝ้าย ได้แก่ ผ้าขาวม้า  ผ้าโสร่ง ผ้าพันคอ ผ้าซิ่น และการเขียนผ้าลายทอง ได้จัดทำเป็น กรอบรูป และเขียนลายบนเสื้อ ซึ่งปัจจุบันหัตถกรรมและอุตสาหกรรมในครัวเรือนที่ได้ส่งเสริมเป็นอาชีพให้กับประชาชน และโรงเรียน รอบศูนย์ศึกษา         การพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เป้าหมายจำนวน 3 ตำบล 43 หมู่บ้าน ได้แก่ การทำพวงกุญแจจากหญ้าแฝก และได้นำผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการไปส่งเสริม นำมาจำหน่ายในศูนย์แสดงและจำหน่ายสินค้า       ในพื้นที่ของส่วนงานพัฒนาชุมชนฯ อีกด้วย

 

กิจกรรมสาธิตกิจกรรมฐานการเรียนรู้  5 ฐาน
1. ฐานการทอเสื่อ ทอผ้า

2. ฐานการเดินเส้นลายทอง

     3. ฐานการจักสานเส้นใยจากพืช (หญ้าแฝก และ กก)

4. ฐานการตีเหล็ก การทำเตาเอนกประสงค์

          5. ฐานบ้านตัวอย่างเศรษฐกิจพอเพียง

กิจกรรมขยายผลสู่พื้นที่บริการรอบศูนย์

ศูนย์แสดงและจำหน่ายสินค้า