ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

นายสมศักดิ์  อิทรเทศ เป็นวิทยากรสัมมาชีพชุมชนบ้านเกาะแก้ว ม.10 ต.ห้วยร่วม  มีองค์ความรู้เรื่องการปลูกข้าวเพราะมีอาชีพการทำนาข้าวมาประมาณ 20 กว่าปีแล้วและปลูกข้าวหอมมะลิจนชำนาญสามารถปลูกข้าวได้ผลผลิตสูงต่อไร่และสามารถขายข้าวจนสามารถสร้างรายได้เลี้ยงดูครอบครัวได้

วัตถุประสงค์ ->

เพื่อเผยแพร่องค์ความรู้การปลูกข้าวหอมมะลิให้กับผู้ที่สนใจและบุคคลากรทั่วไป

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

1. พันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105

2. เตรียมแปลงปลูก

3. น้ำ

4. ปู๋ยเคมี

5. ปุ๋ยอินทรีย์

6. ปุ๋ยพืชสด

 

อุปกรณ์ ->

1. รถแทรกเตอร์

2. เครื่องหว่านข้าว

3. เครื่องพ่นสารเคมี

กระบวนการ/ขั้นตอน->

การเตรียมเมล็ดพันธุ์
เมล็ดพันธุ์ที่ใช้ควรมีคุณภาพดีคือ ไม่มีพันธุ์อื่นปน มีความแข็งแรง ความงอกดี ไม่มีโรคแมลง และสิ่งเจือปนต่างๆ ติดมากับเมล็ด ควรนำมาจากแหล่งที่เชื่อถือได้ เช่น ศูนย์ขยายพันธุ์พืช ศูนย์ส่งเสริมและผลิตพันธุ์ข้าวชุมชน เป็นต้น โดยมีการเก็บรักษาไว้อย่างดีก่อนนำไปหว่านหรือแช่ โดยระวังมิให้ปนกับข้าวพันธุ์อื่น สำหรับอัตราเมล็ดที่ใช้นาดำ 5 กิโลกรัม/ไร่ ส่วนนาหว่าน 15-20 กิโลกรัม/ไร่ ระวังอย่างว่านข้าวให้นานเกินไป จะทำให้มีปัญหาการระบาดของโรคและแมลงได้ง่าย การเลือกพันธุ์ข้าวควรคำนึงถึงสภาพพื้นที่ ถ้านาดอนฝนหมดเร็วควรใช้พันธุ์ กข 15 ถ้าเป็นนาลุ่มใช้พันธุ์ข้าวขาวดอกมะลิ 105

การเตรียมดิน
การเตรียมดินที่ดีจะทำให้ปัญหาของวัชพืช หญ้าต่างๆ ผักบุ้ง ผักปอดนา ฯลฯ ลดลง โดยควรมีการไถ่ดะทิ้งไว้เพื่อให้ข้าวเรื้อ และวัชพืชขึ้นหลังจากนั้น 10-15 วัน ให้ไถ่แปรตัดขวาง แนวไถ่ครั้งแรกเพื่อกลบหน้าดิน แล้วทิ้งไว้ให้ข้าวเรื้อและวัชพืชขึ้น จากนั้นอีก 10-15 วัน ไถแปรครั้งที่ 2 หมักทิ้งไว้ 10-15 วัน แล้วคราดเก็บเอาวัชพืชทิ้ง ถ้าหากมีฝนตกต้นฤดูหลังจากไถ่ดะ ควรหว่านเมล็ดพืชตระกูลถั่ว ได้แก่ ถั่วพุ่ม ถั่วพร้า ถั่วเขียว หรือโสนอัฟริกัน (สำหรับพื้นที่ดินเค็ม) อัตรา 5-8 กิโลกรัม/ไร่ จนถึงระยะออกดอกแล้วไถ่กลบทิ้งไว้ 10-15 วัน แล้วคราด ปักดำหรือว่านข้าวตาม จะได้ปุ๋ยอินทรีย์ที่มีคุณภาพดี ทำให้สภาพของดินดีขึ้น และลดการใช้ปุ๋ยเคมีในระยะแรกได้ 10-15 กิโลกรัม/ไร่
การเตรียมแปลงก่อนปักดำหรือหว่านข้าว ควรทำร่องระบายน้ำและร่องทางเดินระยะห่างประมาณ 4-5 เมตร เพื่อความสะดวกในการเดินไปใส่ปุ๋ย สำรวจโรคแมลง โดยแนวร่องควรอยู่ในทิศเหนือ-ใต้

การทำนาหว่าน
1.  ควรหว่านข้าวให้กระจายสม่ำเสมอ โดยทำแปลงต้นแบบใช้เมล็ดพันธุ์ 9 ขีด (900 g) หว่านให้กระจายในพื้นที่ 10×10 m หว่านให้กระจายสม่ำเสมอ ฝึกให้ชำนาญเพื่อให้ประมาณความหนาแน่นของเมล็ดพันธุ์ที่หว่านได้ ซึ่งจะได้อัตราเมล็ดพันธุ์ต่อไร่ประมาณ 15 kg ถ้ามีปัญหาเรื่องคุณภาพเมล็ดพันธุ์มีความงอกไม่ถึง 80% ก็สามารถเพิ่มอัตราเมล็ดพันธุ์ได้อีกถึง 20 kg/ไร่
2.  ช่วงเวลาการปลูกที่เหมาะสม
2.1         ระยะที่เหมาะสมคือ ระหว่าง 1-15 สิงหาคม เก็บเกี่ยว 28 พฤศจิกายน-5 ธันวาคม เหมาะสำหรับพื้นที่ดังนี้
-      เขตควบคุมน้ำได้ ทั้งสภาพน้ำฝนและนาในเขตชลประทาน
-      เขตนาน้ำฝนที่เคยมีปัญหา ฝนทิ้งช่วงเดือนกรกฎาคม
2.2         หว่านระหว่าง 15 มิถุนายน-31 กรกฎาคม เก็บเกี่ยวระหว่าง 10-28 พฤศจิกายน เหมาะสมสำหรับ
-      เขตพื้นที่ลุ่มน้ำขัง
-       เขตฝนมาเร็วหมดเร็ว

ช่วงเวลาในการหว่านข้าวดังกล่าว จะให้ผลแน่นอน หากไม่มีการเกิดฝนแล้งในเดือนกันยายนและตุลาคม
3. การหว่านข้าวมี 3 แบบคือ

3.1         หว่านข้าวแห้งดินแห้ง เป็นการหว่านโดยไม่ต้องแช่ข้าว หว่านเมล็ดเสร็จแล้วไถ่กลบหรือคราดกลบรอให้ฝนตก
3.2         หว่านข้าวแห้งดินชื้น ปฏิบัติเหมือนหว่านข้าวแห้งดินแห้ง เพียงแต่อาจจะแช่ข้าวก่อนก็ได้ โดยแช่ 1 วัน หุ้ม 1 วัน เป็นข้าวตุ่มตา หลังจากหว่านข้าวเสร็จแล้ว หากมีฝนตกต้องระบายน้ำออก
3.3         หว่านน้ำตม
-      กรณีดินเหนียว ทำเทือกแล้วระบายน้ำออกให้หมดแล้วจึงหว่านข้าวงอก คือ แช่ 1 วัน หุ้ม 2 วัน หลังจากหว่านข้าวเสร็จแล้ว หากมีน้ำขังต้องระบายออกให้หมดเพื่อมิให้เมล็ดข้าวเน่า
-      กรณีดินทราย ไถแปร โดยมีน้ำพอขลุกขลิก หว่านข้าวตุ่มตา (แช่ 1 วัน หุ้ม 1 วัน) แล้วคราดกลบ จุดที่มีน้ำขังต้องระบายน้ำออก

ผู้เขียนขอจบบทความไว้แค่นี้ก่อนนะคะ และตอนต่อไป ผู้เขียนจะกล่าวการดูแลรักษา การตรวจตัดข้าวปน การป้องกันและกำจัดศัตรูข้าว การเก็บเกี่ยว การนวดข้าว และการตากข้าว

ข้อพึงระวัง ->

จากการคัดเลือกพื้นที่ปลูกมีค่าพีเอช (pH)~ 5.5-6.5 และต้องตรวจวิเคราะห์ดินทุกๆ 3 ปี เพื่อปรับการใช้ปุ๋ยให้เหมาะสม ส่วนเมล็ดพันธุ์ต้องมีคุณภาพดี มีความบริสุทธิ์ตรงตามสายพันธุ์ มีอัตราความงอกไม่ต่ำกว่า 80% หากนาหว่านข้าวแห้ง จะใช้เมล็ดพันธุ์ไร่ 15-20 กก.ส่วนนาปักดำมือ ใช้ไร่ละ 6-8 กก.โดยนาหว่านข้าวแห้ง ให้ไถพรวน โดยใช้ผาน 3-6 ให้ลึกประมาณ 15-20 ซม. เพื่อกลบตอซัง พลิกดิน และกำจัดวัชพืช หลังจากนั้นปล่อยทิ้งไว้ประมาณ 2 อาทิตย์ หว่านเมล็ดข้าวให้สม่ำเสมอ ใช้โรตารี่ ปั่นตีดิน ในสภาพดินแห้ง ลึกประมาณ 15 ซม. เพื่อกลบเมล็ดข้าวที่หว่านไว้ให้แน่นพอเหมาะ