ความเป็นมา / แรงบันดาลใจ / เหตุผลที่ทำ ->

การทอผ้ากี่กระตกได้รับการถ่ายทอดจากผู้ที่มีความรู้ความชำนาญ มีความผูกพันกันเหมือนญาติพี่น้อง พึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน และมีการพัฒนาภูมิปัญญาที่ใช้ในการทอผ้าและแบ่งงานกันทำ

วัตถุประสงค์ ->

1. เพื่อรวมกลุ่มอาชีพเสริมในชุมขน

2. เพื่อใช้เป็นเคร่องนุ่งห่มในครัวเรือนและพัฒนาต่อยอดเป็นสินค้าชุมชน

วัตถุดิบ (ถ้ามี) ->

1. ด้ายยืน 2. ด้ายพุ่ง

อุปกรณ์ ->

1. ด้ายยืน 2. ด้ายพุ่ง 3. กี่ 4. เครื่องค้นด้าย 5. ฟันฟืม หรือฟันหวี 6. ไม้ม้วน 7. ตะกอ (มีไว้สำหรับให้เส้นด้ายสอดขึ้นลง) 

กระบวนการ/ขั้นตอน->

ขั้นตอนการเตรียมด้ายยืน โดยใช้ด้ายประดิษฐ์เบอร์ 40/2 ที่ย้อมสำเร็จแล้วนำมาปั่นเข้าหลอด เมื่อเข้าหลอดเรียบร้อยแล้วก็เตรียมตั้งเป็นร้านเพื่อเดินด้ายเข้ารูปโครง 

            ขั้นตอนการเตรียมด้ายพุ่ง โดยการเข้ารูปโครงให้เสร็จก่อน และต้องคำนวณดูว่าจะใช้กี่เมตร เมื่อคำนวณได้แล้วก็จะหาความกว้าง ความยาว เช่น ถ้าตั้งเส้นด้าย 76 หลอดและต้องการผ้าหน้ากว้าง 40” ก็จะเดินด้าย 16 ครั้ง หรือ 16 เที่ยว จะได้เส้นด้ายออกมาทั้งสิ้น 1216 ฟันหวี สำหรับความยาวนั้นนับเอาจากม้าเดินด้าย ถ้าม้าเดินด้ายยาวตัวละ 5 เมตร ก็จะใช้ 1 หลัก 5 เมตร ถ้าต้องการ 100 เมตร ก็ใช้ 10หลัก เมื่อได้ความยาว ความกว้างแล้วก็จะเตรียมเข้าฟันหวีต่อไป

            การจัดเส้นด้ายเข้ารูปโครง เมื่อได้ความกว้าง ความยาวแล้ว ขั้นตอนต่อไปก็เตรียมด้ายเข้าฟันหวีหรือเรียกอีกอย่างว่าฟันฟืม ถ้าหากต้องการฟันหวี 40” หมายถึง 1216 ฟันหวี ก็จะเอาเส้นด้ายร้อยเข้าไปในฟันหวีเพื่อที่จะเตรียมม้วนต่อไป (ฟันหวี เป็นฟืมที่ใช้สำหรับทอผ้าที่จะให้เป็นผืนผ้าออกมา เส้นด้ายทุกเส้นจะต้องผ่านฟันหวีก่อน)  เมื่อร้อยฟันหวีเสร็จแล้วก็จะนำเอาเข้าม้าม้วน คือไม้ม้วนที่เราจะใช้เก็บด้ายไว้ เมื่อม้วนด้ายหมดแล้วก็จะเตรียมการจัดตะกอด้ายต่อไป การนำเข้าม้าม้วนเราต้องตรวจสอบฟันหวีดูว่า ฟันหวีจะต้องครบไม่มีการขาด ไม่มีการเกิน เพราะจะทำให้ผ้าเกิดมีตำหนิได้ เมื่อตรวจสอบเรียบร้อยแล้วก็จะเตรียมตะกอด้ายต่อไป 

          การเก็บตะกอ ต้องตรวจเส้นด้ายที่ม้วนมาว่าไม่ผิด คือต้องมีเส้นบน เส้นล่าง และ เส้นบนต้องอยู่บน เส้นล่างต้องอยู่ล่าง ตะกออันนี้เวลาเหยียบเส้นด้ายจะมีการขับกันขึ้นลงที่จะทออกมาเป็นผืนผ้า 

          การนำเข้ากี่  จะใช้ม้วนด้ายที่ได้เตรียมไว้ นำเข้าไปในกี่ประกอบให้เรียบร้อย ผูกตะกอมัดโยงทั้งข้างบน ข้างล่างจนเรียบร้อยก็เตรียมทอได้เลย 

ขั้นตอนการเตรียมด้ายยืน โดยใช้ด้ายประดิษฐ์เบอร์ 40/2 ที่ย้อมสำเร็จแล้วนำมาปั่นเข้าหลอด เมื่อเข้าหลอดเรียบร้อยแล้วก็เตรียมตั้งเป็นร้านเพื่อเดินด้ายเข้ารูปโครง 

            ขั้นตอนการเตรียมด้ายพุ่ง โดยการเข้ารูปโครงให้เสร็จก่อน และต้องคำนวณดูว่าจะใช้กี่เมตร เมื่อคำนวณได้แล้วก็จะหาความกว้าง ความยาว เช่น ถ้าตั้งเส้นด้าย 76 หลอดและต้องการผ้าหน้ากว้าง 40” ก็จะเดินด้าย 16 ครั้ง หรือ 16 เที่ยว จะได้เส้นด้ายออกมาทั้งสิ้น 1216 ฟันหวี สำหรับความยาวนั้นนับเอาจากม้าเดินด้าย ถ้าม้าเดินด้ายยาวตัวละ 5 เมตร ก็จะใช้ 1 หลัก 5 เมตร ถ้าต้องการ 100 เมตร ก็ใช้ 10หลัก เมื่อได้ความยาว ความกว้างแล้วก็จะเตรียมเข้าฟันหวีต่อไป

            การจัดเส้นด้ายเข้ารูปโครง เมื่อได้ความกว้าง ความยาวแล้ว ขั้นตอนต่อไปก็เตรียมด้ายเข้าฟันหวีหรือเรียกอีกอย่างว่าฟันฟืม ถ้าหากต้องการฟันหวี 40” หมายถึง 1216 ฟันหวี ก็จะเอาเส้นด้ายร้อยเข้าไปในฟันหวีเพื่อที่จะเตรียมม้วนต่อไป (ฟันหวี เป็นฟืมที่ใช้สำหรับทอผ้าที่จะให้เป็นผืนผ้าออกมา เส้นด้ายทุกเส้นจะต้องผ่านฟันหวีก่อน)  เมื่อร้อยฟันหวีเสร็จแล้วก็จะนำเอาเข้าม้าม้วน คือไม้ม้วนที่เราจะใช้เก็บด้ายไว้ เมื่อม้วนด้ายหมดแล้วก็จะเตรียมการจัดตะกอด้ายต่อไป การนำเข้าม้าม้วนเราต้องตรวจสอบฟันหวีดูว่า ฟันหวีจะต้องครบไม่มีการขาด ไม่มีการเกิน เพราะจะทำให้ผ้าเกิดมีตำหนิได้ เมื่อตรวจสอบเรียบร้อยแล้วก็จะเตรียมตะกอด้ายต่อไป 

          การเก็บตะกอ ต้องตรวจเส้นด้ายที่ม้วนมาว่าไม่ผิด คือต้องมีเส้นบน เส้นล่าง และ เส้นบนต้องอยู่บน เส้นล่างต้องอยู่ล่าง ตะกออันนี้เวลาเหยียบเส้นด้ายจะมีการขับกันขึ้นลงที่จะทออกมาเป็นผืนผ้า 

          การนำเข้ากี่  จะใช้ม้วนด้ายที่ได้เตรียมไว้ นำเข้าไปในกี่ประกอบให้เรียบร้อย ผูกตะกอมัดโยงทั้งข้างบน ข้างล่างจนเรียบร้อยก็เตรียมทอได้เลย 

ข้อพึงระวัง ->